Spijt van een aankoop? Zo raakt u ervan af!

‘Niet tevreden, geld terug!’ Het klinkt geruststellend, maar het is bijlange niet altijd van toepassing. Hoe ontdoet u zich van een impulsieve aankoop, een abonnement, een betalingsopdracht? En hoe vermijdt u narigheid als u iets ontvangt dat u niet besteld hebt?

Het overkomt ons allemaal wel eens. We hebben nog maar amper betaald of we hebben al spijt van onze impulsieve aankoop. Kunnen we er nog onderuit? In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de algemene regel nog altijd: gekocht is gekocht. Terugkomen op een aankoop, een abonnement of een bestelling kan alleen in uitzonderlijke gevallen.

Hoe raakt u af van... een impulsieve aankoop?

Als verkoper en koper een overeenkomst hebben gesloten, dan moet die nagekomen worden. Want overeenkomsten “strekken partijen tot wet”, heeft de wetgever bepaald. Beide partij-en moeten ze dus naleven. Wie dat niet doet, kan geconfronteerd worden met een vordering tot verbreking van de overeenkomst mét een schadevergoeding. Het is dus uitkijken wanneer u zich iets wenst aan te schaffen, en dit geldt zowel in een winkel als op de markt of op straat. Als u op die plaatsen iets koopt, geldt de regel gekocht is gekocht. Is de verkoper toch bereid uw rok of jas terug te nemen en u een aankoopbon in de plaats te geven, dan doet hij een commerciële geste waartoe hij helemaal niet verplicht is. Wél staat het de partijen vrij, in onderling akkoord de verkoop te annuleren en de modaliteiten van deze beëindiging vast te leggen.

Slechts in een beperkt aantal, duidelijk omschreven gevallen heeft de consument wettelijk de mogelijkheid om terug te komen op zijn aankoop.

Zeven dagen bedenktijd

De wet op de handelspraktijken voorziet in bepaalde gevallen voor de klant in een wettelijke bedenktijd van 7 dagen:

Verkoop op een jaarbeurs. Simonne kocht een salon op een beurs. De radde verkoper heeft stevig op haar ingepraat en haar overtuigd. Thuis ziet haar man dat echter niet zitten. Ze willen het salon niet meer. Wat nu?

Als u iets koopt op een beurs van meer dan euro 200 en u hebt dat product niet onmiddellijk cash betaald, dan hebt u zeven werkdagen de tijd om van uw aankoop af te zien. Dit betekent dat u binnen de 7 werkdagen de aankoop kunt terugbrengen en uw geld kunt terugeisen (zonder kosten).

Verkoop aan huis. Jan heeft bezoek gekregen van een verkoper van nv de Tuinkabouter en zich laten overhalen om een bestelbon voor de aankoop van een tuinhuisje te tekenen. Kan hij er nog onderuit? Zeker!

U kunt de 7 dagen bedenktijd inroepen als u bij u thuis een bestelbon ondertekent, tenzij u de verkoper zelf gevraagd hebt langs te komen om over de aankoop te onderhandelen. Dit geldt ook bijvoorbeeld voor de welbekende homeparty’s voor cosmetica- of textielproducten. Hebt u daar in uw enthousiasme wat al te veel producten aange-stipt op het aankoopformulier, dan kunt u de 7-dagentermijn inroepen.

Verkoop op afstand. De 7-dagentermijn geldt ook als u een product of een dienst koopt via postorder, televisie, fax, telefoon of internet. Let wel, het moet wel degelijk om een “georganiseerd systeem van verkoop op afstand” gaan. Als u slechts occasioneel een telefonische bestelling plaatst (bijv. in de boekenwinkel waar u klant bent), dan valt dit niet onder de verkoop op afstand. Enkele voorbeelden:

Een telefoonoperator smeert uw 18- jarige zoon via de telefoon een gsm-abonnement aan. Als ouder wilt u daar naderhand vanaf. Dat kan. Hoewel we hier voor de volledigheid wel moeten vermelden dat de problemen niet steeds rond de bedenktermijn draaien. Vaak realiseren consumenten zich pas dat ze telefonisch een contract hebben gesloten (of althans, dat de telecomoperator daarvan uitgaat) nadat ze de eerste factuur hebben gekregen en de bedenktermijn al lang voorbij is. Het komt er dan op aan uit te maken of de overeenkomst op een geldige manier is gesloten (zie kader Wanneer is er sprake van een contract?, p. 84)

Tante Jacqueline is in de wolken over de aanbieding van een boekenclub. Ze wordt lid, maar vindt dit achteraf een slecht idee. Ook zij kan haar inschrijving binnen de zeven dagen annuleren.

Uw dochter koopt een cd via het internet. Ze heeft 7 dagen om zich te bedenken. De Europese Commissie wil kopers op het internet overigens nog extra beschermen (zie kader onderaan: Europa in de bres voor internetkoper).

LET OP! Als u via verkoop op afstand cd’s, dvd’s en software koopt, geldt de 7-dagentermijn niet meer wanneer u deze voorwerpen uit de verpakking hebt genomen!

Huwelijksbureaus. Tante Rachel zou deze koude winter liever niet meer alleen zijn. Ze zoekt een partner en sluit daarvoor een overeenkomst met een huwelijksbureau. ’s Anderendaags maakt ze kennis met de nieuwe buurman... al snel is duidelijk dat ze geen huwelijksbureau meer nodig heeft. Tante Rachel kan rustig van haar nieuwe verovering genieten. Ook hier geldt namelijk een bedenktijd van 7 werkdagen, te rekenen vanaf de dag die volgt op de ondertekening van de overeenkomst.

De bedenktijd buitenspel

Als consument kunt u zich niet op een bedenktijd beroepen voor overeenkomsten over op maat vervaardigde of persoonlijke producten, bederfelijke of onmogelijk terug te sturen goederen, kranten, bladen en tijdschriften net als voor diensten i.v.m. weddenschap en loterij. In deze gevallen klinkt dat vrij logisch maar verkopers zijn handige jongens. Ze gebruiken soms trucjes om de zevendagenregel buitenspel te zetten:

De plaats ‘vergeten’. Soms vergeet de verkoper heel toevallig de plaats van de aankoop of bestelling in te vullen op de bestelbon (of hij schrijft er een andere plaats op). U zult dan op een of andere manier moeten bewijzen dat u uw aankoop niet deed op de vermelde plaats, maar wel op een beurs zodat de zevendagenregel van toepassing is.

Een verkeerde datum invullen. Sommige verkopers durven wel eens met de datum te spelen. U koopt bijv. iets op 10 oktober maar de verkoper schrijft 1 oktober op de bestelbon. Uw 7 dagen zijn dan al voorbij voor u besteld hebt.

Een firmanaam gebruiken. Dit is wellicht de populairste truc. De verkoper vermeldt de firmanaam of het bedrijf van de koper op zijn bestelbon (“Dat is handig, mijnheer, dan kunt u het aftrekken van de belastingen”). Maar... de 7 dagen bedenktijd geldt enkel als u iets koopt als consument, niet als u iets koopt voor uw bedrijf!

Kortingals u ter plaatse betaalt. Op een beurs krijgt u ook wel eens een korting als u onmiddellijk betaalt. Zo’n korting is mooi meegenomen, alleen bent u dan wel uw 7 dagen kwijt, want deze gelden niet als u uw aankoop direct en integraal betaalt op een beurs.

LET OP! Dit geldt niet alleen als u contant geld gegeven heeft, maar ook als u met Bancontact betaald hebt.

Zelf uitgenodigd. Als een verkoper bij u thuis komt, laat hij u soms (naast de bestelbon) een document ondertekenen waarin staat dat u de verkoper zelf hebt uitgenodigd (“Ik moet dat doen, mijnheer, om administratieve redenen.”). Soms hebben verkopers dit zelfs op hun bestelbon geschreven (bij voorkeur vlak boven de plaats waar u ondertekent) of is dit voorgedrukt. Ook in dat geval wordt het heel moeilijk om een beroep te doen op de zevendagenregel (want hij geldt niet als u de verkoper zelf hebt uitgenodigd).

Hoe raakt u af van... een abonnement?

Els heeft zich lid gemaakt van een boekenclub. Elk kwartaal moet ze een boek, cd of dvd kopen. Vergeet ze een bestelling te plaatsen, dan krijgt ze automatisch de kwartaalselectie, mét een factuur. Ze wil een einde maken aan dit abonnement en stuurt daarover een brief naar de uitgeverij. Toch ontvangt ze het volgende kwartaal (en het kwartaal daarop) nog boeken, plus facturen. Moet ze die leveringen nog betalen?

Dit hangt af van de overeenkomst die ze ondertekende. Elk contract heeft zijn eigen regels. Is het een contract van bepaalde duur, dan spreken de partijen de looptijd af: bijvoorbeeld één of twee jaar. Zolang het contract duurt, moeten de verbintenissen dan worden nagekomen. Slechts als de afgesproken termijn bereikt is, moeten de verbintenissen niet meer worden uitgevoerd. Maar... hier schuilt soms een addertje onder het gras! Let op voor een stilzwijgende verlenging die in het contract van bepaalde duur kan staan! U bent hier wel be-schermd door de wet op de handelspraktijken die bepaalt dat de stil-zwijgende verlenging moet vermeld staan in vetjes én in een kader, los van de andere tekst. En nadat het contract één keer verlengd werd, hebt u het recht te allen tijde de overeenkomst op te zeggen met een opzegtermijn van maximaal één maand (het contract kan in een kortere opzegtermijn voorzien).

Is het een contract van onbepaalde duur, dan blijven partijen verbonden tot één van hen een einde stelt aan de overeenkomst. Hoe ze dat moeten doen, staat in het contract vermeld. Ook wanneer u kunt opzeggen, ver-schilt van contract tot contract. Van belang is de termijn zelf (hoeveel maanden opzeg) maar ook het tijdstip waarop die termijn begint te lopen.

TIP! Zegt u een contract op, doe dat dan aangetekend, zelfs al staat dat niet zo in het contract. Dat is de enige manier om achteraf te kunnen bewijzen dat u effectief hebt opgezegd.

Hoe raakt u af van... een betaalopdracht?

Pascal moet elke maand euro25 abonnementskosten betalen aan een firma en die stelt voor om dit voortaan met een domiciliëring te doen. Zijn vrouw Hilde vindt een doorlopende opdracht echter veiliger.

Doorlopende opdracht

Bij een doorlopende opdracht geeft u uw bank de opdracht om een vast bedrag op een bepaald tijdstip (meestal maandelijks) aan iemand te betalen. Zo kan de bank bijvoorbeeld automatisch uw huur betalen. Een doorlopende opdracht houdt weinig risico’s in. Het bedrag dat maandelijks moet overge-schreven worden, kan immers enkel op uw vraag gewijzigd worden want u bent de opdrachtgever. Uw verhuurder kan bijvoorbeeld niet naar uw bank bellen en zeggen dat er, gelet op de indexaanpassing, vanaf nu wat meer moet overgeschreven worden. Waar u natuurlijk wel moet op letten, is dat u uw doorlopende opdracht tijdig stopzet. U doet dat door uw bankier te verwittigen of de opdracht d.m.v. thuisbankieren zelf te annuleren.

Domiciliëring

Anders is het met de domiciliëring. Hier geeft u aan een bepaald bedrijf de machtiging om (bijv.) uw elektriciteits- of telefoonfacturen rechtstreeks van uw bankrekening te halen zonder voorafgaandelijk uw akkoord te vragen. In principe kan het betrokken bedrijf eender welk bedrag van uw rekening halen. Voorzichtigheid is hier dan ook op zijn plaats.

In principe zal een bedrijf met een goede reputatie nooit misbruik maken van deze mogelijkheid en eventuele fouten ook meteen rechtzetten. Bovendien beschikt u bij de meeste banken over de mogelijkheid om tot twee dagen nadat het bedrag van uw rekening is gegaan (debitering), het onbetaald te laten tegenboeken.

Let echter op bij het ondertekenen van domiciliëringsopdrachten voor minder bekende bedrijven. En vergeet ook niet dat het uw taak is de domiciliëring tijdig stop te zetten, wanneer u bijv. uw abonnement op een magazine of een krant stopzet. U doet dat door de firma zelf – liefst aangetekend – een brief te schrijven waarin u meedeelt, de opdracht in te trekken.

Hoe raakt u af van... een bestelling die u niet deed?

Pieter krijgt een factuur voor iets dat hij niet besteld heeft. Moet hij zo’n absurde factuur betwisten? Het lijkt misschien wat vergezocht, maar ook dergelijke facturen moet u betwisten... zelfs al is het voor iedereen duidelijk dat u niets besteld hebt! Hoewel een factuur geen direct bewijs vormt tegenover de consument van het bestaan van een verkoop, kan uw stilzwijgen geïnterpreteerd worden als een aanvaarding van de factuur, met alle gevolgen van dien.

Betwist een dergelijke factuur dus in elk geval. De verkoper of de dienstver-strekker zal dan het bestaan moeten bewijzen van de verbintenis die u zogenaamd bij hem bent aangegaan. Doe het onmiddellijk en hou het kort en praktisch. Trek gewoon een streep door de factuur, zet erop “ontvangen maar nooit besteld” en fax of mail ze naar de firma (houd wel de ontvangstbevestiging bij).

TIP Stuur bij voorkeur naast uw fax of mail nog een aangetekende brief. Zo kunt u onomstotelijk bewijzen dat u de factuur betwist hebt. Verwijs in uw brief nog eens duidelijk naar de fax of de mail die u eerder hebt ver-stuurd. U kunt het bijvoorbeeld op de volgende manier formuleren: “Aansluitend op mijn fax met uw doorstreepte factuur, waarvan kopie in bijlage, bevestig ik bij deze nogmaals mijn protest tegen uw factuur d.d. ...”

Guy Kerstens, advocaat