Oplossingen voor een opgeblazen gevoel

Iedereen maakt gassen aan maar bij sommigen leidt dat tot een opgeblazen gevoel. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Hoe pak je dat best aan en wanneer wordt het problematisch?

Een opgeblazen gevoel, al dan niet in combinatie met winderigheid, rommelingen of zelfs een buik die gezwollen staat is een veel voorkomend fenomeen. De oorzaken erachter zijn divers en bepalen mee hoe je dit best kan voorkomen of aanpakken. Prof. Heiko De Schepper (UZ Antwerpen) loodst ons richting de gepaste remedies.

1. Vanwaar komen de gassen die voor een opgeblazen gevoel kunnen zorgen?

Wanneer we eten, gebeurt er meer dan het louter opnemen van nutriënten door de darmen. Het resterende deel van de voeding wordt door de darmbacteriën (microbioom) als een soort recyclagepark verder afgebroken en bij dat proces komen continu gassen vrij. De samenstelling van je darmbacteriën in combinatie met wat je precies eet en hoe je dat verteert, bepalen de hoeveelheid gassen en hun geur. Een deel daarvan lost vanzelf op in je lichaam, terwijl de rest wordt afgevoerd via de winden die we laten.

Ook de lucht die we inslikken tijdens het eten kan voor extra gasvorming zorgen. Soms kan een opgeblazen gevoel samengaan met winderigheid, buikpijn of krampen. Vaak is er een soort golfbeweging waarbij de buik opzwelt en vervolgens weer inkrimpt. In de meeste gevallen is een opgeblazen gevoel geen reden tot ongerustheid maar er zijn uitzonderingen.

2. In veel gevallen ligt voeding aan de basis?

Sommige voedingsmiddelen geven makkelijker aanleiding tot gasvorming. Gekend zijn zaken als uien, bonen, look en koemelk. Heel wat koolhydraten zijn notoir hiervoor en dan vooral de zogeheten FODMAP’s, een term die verwijst naar moeilijk verteerbare suikers die aanwezig zijn in een uitgebreide groep voedingsmiddelen zoals tarwe- en melkproducten, peulvruchten en heel wat groenten en fruit. Doordat die onverteerd in de dikke darm terechtkomen, kan er bij de verwerking door de darmbacteriën veel gas geproduceerd worden. Eet je meer FODMAP’s dan je ‘darmfabriekje’ aankan, dan kan je klachten krijgen. Mensen met prikkelbaredarmsyndroom (Irritable Bowel Syndrome of IBS) reageren daar sneller op en ervaren zo’n opgeblazen darm als veel pijnlijker. Bij de behandeling van IBS wordt dan ook vaak een FODMAP eliminatiedieet opgestart om na te gaan wat je kan verdragen.

3. Kan het ook wijzen op een voedsel-intolerantie?

Als zo’n opgeblazen gevoel systematisch optreedt in combinatie met bepaalde voedingsmiddelen, kan het gelinkt zijn aan een voedselintolerantie. Omdat bepaalde stoffen niet normaal kunnen verteerd worden, belanden ze zo bij de darmbacteriën waar ze fermenteren en gasvorming geven. Een bekend voorbeeld is lactose-intolerantie waarbij je lichaam melkproducten niet verteert maar erop reageert met een opgezwollen gevoel en pijn. Door je hiervan bewust te zijn en je inname van melkproducten te beperken of alternatieven te gebruiken, kan je dat aanpakken. Bij coeliakie of glutenintolerantie treden deze klachten ook op bij contact met gluten, alleen is de onderliggende reden hiervoor anders dan bij een ‘gewone’ intolerantie. Coeliakie is immers een auto-immuunziekte waarbij het lichaam onnodig ontstekingen aanmaakt, wat de darmwand beschadigt en de opname van voeding bemoeilijkt wordt. Door gluten te schrappen, herstelt zich dat.

4. Produceren bepaalde types darmbacteriën meer gassen en kan je hierop inspelen?

Er zijn veel aanwijzingen dat sommige darmbacteriën meer gasvormend zijn dan andere maar voorlopig is nog niet duidelijk welke types meer gunstiger zijn of hoe je darmbacteriën minder gasproducerend kan maken. Het belangrijkste dat je zelf kan doen voor je microbioom is een gezonde levensstijl hanteren. Dat werkt veel beter dan het nemen van pro- of prebiotica of allerhande supplementen. Door zoveel mogelijk gevarieerd te eten, snelle koolhydraten en verzadigd vet te beperken en niet te roken kan je de samenstelling van je microbioom wel in een bepaalde richting sturen en minder klachten ervaren.

5. Helpen supplementen of medicatie tegen gasvorming?

Van het hele arsenaal supplementen dat tegen opgeblazen gevoel wordt ingezet, is nauwelijks iets wetenschappelijk onderbouwd. Bij terugkerende of hardnekkige klachten wordt soms medicatie zoals simethicone ingezet dat de opstapeling van gasbubbels tegengaat. Dat werkt, maar een aanpassing van het dieet onder begeleiding van een diëtist is, zeker op lange termijn, efficiënter.

6. Niet alleen wat maar ook hoe je eet is bepalend?

Een beetje lucht binnenkrijgen tijdens het eten is onvermijdelijk maar sommigen happen overmatig veel naar binnen. Dan spreken we van aerofagie, wat een ziektebeeld is. Door je tijd te nemen om te eten, voldoende te kauwen, koolzuurhoudende dranken te beperken en niet (te veel) te praten tijdens je maaltijd, kan je de hoeveelheid lucht al stevig reduceren. Kauwgom zal de gasvorming eerder tegengaan omdat dit een prikkel is voor je darmbewegingen en het je maag-darmsysteem activeert. Let alleen op dat die niet te veel suikers bevat want die kunnen klachten weer triggeren.

7. Hoe interessant zijn de ‘windjeswandelin-gen’ na de maaltijd om een opgeblazen gevoel te voorkomen?

Wandelen of bewegen activeert sowieso het maag-darmsysteem en creëert meer beweging in de darmen waardoor gassen wat vlotter richting uitgang worden geduwd. Extra voordeel hierbij is dat het buiten gebeurt waardoor je je niet sociaal geremd moet voelen om windjes te laten. Hoe meer je je winden ophoudt, hoe meer opgeblazen je je zal voelen. Als dat een gewoonte wordt, zal je lichaam afleren dat dit de normale manier is om gassen vrij te laten. Je kan het vervolgens ook moeilijk krijgen om je lichaam te ontspannen, om je te ontlasten op het toilet en om je bekkenbodem goed te controleren. Maar af en toe een wind ophouden als de situatie daarom vraagt is zeker geen ramp. Sommigen vrezen dat ze hierdoor afvalstoffen opstapelen en zo zichzelf vergiftigen maar dat houdt totaal geen steek.

8. Welke rol speelt constipatie?

Als je regelmatig kampt met constipatie, werkt dat gasvorming en een opgeblazen gevoel zeker in de hand. Hoe langer stoelgang zich ophoopt, hoe vaker die door darmbacteriën gefermenteerd wordt, wat resulteert in extra gas dat vervolgens niet wegraakt. De kwaliteit van de stoelgang beïnvloedt ook de winderigheid. Je kan dat voorkomen door te zorgen voor voldoende vezelinname en voldoende (1,5 tot 2 liter) water te drinken. Een glas lauwwarm water bij het ontbijt zal de darmwerking al stimuleren.

9. Ook stress is een prikkel waarover darmen en hersenen druk met elkaar communiceren. Kan dit ook een opgeblazen gevoel geven?

Stress is een erg belangrijke oorzaak voor allerlei darmklachten. Iedereen heeft wellicht ervaring met opspelende darmen of misselijkheid net voor een examen of een sollicitatie. Bij mensen met het prikkelbaredarmsyndroom, de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa (ontsteking van de dikke darm waarbij zweren gevormd worden) kan dat de darmgevoeligheid nog vergroten. Intussen weten we ook dat chronische stress kan leiden tot een overspanning van de spieren zoals de middenrifspier die tussen de borstkas en de buik zit. Bij heel wat mensen met klachten over een opgeblazen gevoel staat het middenrif bijna continu opgespannen. Dat duwt de buikinhoud naar voren, wat zo’n opgeblazen gevoel geeft zonder dat er eigenlijk sprake is van gasopstapeling. Omdat die spier zich onbewust samentrekt, heb je daar meestal geen erg in. Dit kan prima aangepakt worden via ademhalingstherapie waarbij je buikademhaling beoefent om zo die middenrifspier weer tot rust te brengen. Ook andere relaxatiemethoden zoals yoga en psychotherapie worden trouwens ingezet om ervoor te zorgen dat de darmen beter functioneren en om te voorkomen dat ze overgevoelig worden.

10. Waarom kampen we in het vliegtuig vaak met een opgeblazen gevoel?

Wanneer een vliegtuig stijgt en de cabinedruk daalt, zet de hoeveelheid gas uit. Dat gebeurt ook bijvoorbeeld met plastic verpakkingen. Toch denk ik dat er vooral andere factoren hun duit in het zakje doen. Reizigersconstipatie door de tijdelijke stress, toiletten die niet altijd beschikbaar zijn, het vele wachten en het eten op andere momenten is wellicht een belangrijker oorzaak. Bovendien zit je lange tijd immobiel in een krappe stoel, omringd door onbekende anderen. Niet meteen de ideale omgeving om rustig een wind te laten. Je kan dat enigszins aanpakken door de dag voor en van je vertrek voeding te mijden die extra winderig maakt en te zorgen voor voldoende hydratatie (water, geen koffie of alcohol). Probeer om tijdens de vlucht toch ook wat te bewegen en ook buikademhaling kan helpen om de darmen te ontspannen. ●