Wat helpt om zo gezond mogelijk ouder te worden?

Waarom veroudert ons lichaam en neemt daardoor onze kwetsbaarheid en kans op ziekten toe? Welke moleculaire processen spelen zich onder de radar af en hoe kunnen we zoveel mogelijk gezonde levensjaren toevoegen? Biotechnoloog en ondernemer Ellen Crabbe verdiept zich al jaren in de fascinerende wereld van de longevity (langer gezond leven) wetenschap en onderzocht hoe je zoal kan ingrijpen op die veroudering. Een gesprek.

Vanwaar komt je interesse om verouderingsprocessen te doorgronden en af te remmen?

Ellen Crabbe: “Die belandde in een stroomversnelling toen mijn moeder die altijd gezond had geleefd, plots getroffen werd door pancreaskanker. Zo’n 8 jaar geleden is ze aan die ziekte overleden. Dat bezorgde me een soort identiteitscrisis. Tijdens mijn opleiding als bio-ingenieur lag de focus altijd op behandeling van aandoeningen, zelden op preventie. En ook ik geloofde er heel sterk in dat de wetenschap voor bijna alles wel een remedie kon ontwikkelen. Tot mijn moeder een ziekte kreeg waarvoor curatief niets mogelijk was. Dat was een enorm confronterende vaststelling, waardoor ik heb ingezien dat we ons veel meer moeten gaan toeleggen op wat we preventief allemaal kunnen doen.

Zo kwam ik uit bij het fundamenteel onderzoek naar longevity, met vragen als waarom veroudert ons lichaam en kunnen we dat tegengaan? Als maatschappij vinden we het quasi vanzelfsprekend dat verouderen gepaard gaat met aftakeling en ziekte maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn! Natuurlijk is er de genetische aanleg die je meer vatbaar maakt voor bepaalde ziekten en waar je weinig impact op hebt maar daarnaast spelen heel wat andere factoren een prominente rol die de ziekte zowel kunnen versnellen als langdurig uitstellen of zelfs voorkomen. Dat denkpatroon met die vanzelfsprekende link tussen verouderen en ziekte, wil ik trachten te doorbreken. In de natuur zijn er trouwens heel wat voorbeelden dat oud en ziek geen synoniemen hoeven te zijn. Er zijn verschillende species zoals schildpadden en walvissoorten die biologisch hetzelfde blijven tot op hoge leeftijd, waarna ze sterven.”

Onze levensverwachting blijft wel stijgen maar dat geldt niet voor het aantal gezonde levensjaren?

Ellen Crabbe: “Die cijfers zijn hallucinant. Onze levensverwachting is er de afgelopen tien jaar op vooruitgegaan naar gemiddeld 83 jaar terwijl het gemiddeld aantal jaren dat we gezond zijn al decennialang geparkeerd staat rond 60 jaar! Dat betekent dat we gemiddeld een kwart van ons leven ‘ziek’ doorbrengen. Zoiets hoeven we niet te aanvaarden. Er loopt wetenschappelijk basisonderzoek naar manieren om daarop in te grijpen maar voorlopig kan dat nog niet naar de praktijk vertaald worden. Daarnaast zijn er de basispijlers van je levensstijl waarmee je vandaag al een verschil kan maken zoals voldoende slaap, gezonde voeding volgens het Mediterrane dieet en regelmatige beweging. Daar start alles mee.

Kunnen we nog meer doen om het effect van een gezonde levensstijl te versterken?

“Zeker! Wetenschappers zijn erin geslaagd om te ontrafelen welke processen maken dat we biologisch verouderen. Zij identificeerden een twaalftal intrinsieke oorzaken die verklaren waarom de cellen en dus het organisme of ons lichaam op een zeker moment versneld verouderen. Dat gaat onder meer om het verkorten van de telomeren (uiteinden van de chromosomen), minder goed functionerende mitochondriën (de energiefabriekjes van onze cellen), chronische ontstekingen of het DNA dat beschadigd raakt. Ook zaken zoals luchtvervuiling of chronische stress hebben daar invloed op. Doordat we die kennen, is het mogelijk om op bepaalde van die mechanismen in te grijpen en door ze te onderdrukken, kan je zo verouderingsprocessen afremmen en zelfs een soort reset uitvoeren waardoor je je biologische klok enkele jaren terugdraait.

Om het effect van levensstijlingrepen te versterken ben ik op zoek gegaan naar stoffen die deze cellulaire verouderingsprocessen vertragen of stabiliseren. Je kan die moleculen allemaal apart gaan slikken als een pil maar dat zag ik niet zitten en zo ben ik op basis van wetenschappelijke onderzoeken een mix gaan samenstellen met daarin sterk geconcentreerde stoffen waarvan aangetoond is dat ze op celniveau de veroudering tegengaan zoals vitamine D, vitamine B3, resveratrol, granaatappelextract of broccolispruiten. Ik heb niets nieuw uitgevonden maar de combinatie ervan tot één blend is wel vernieuwend want door deze gunstige stoffen samen te voegen is er ook een synergetisch effect, zo is gebleken uit testen. Ik heb daarbij zoveel mogelijk gekozen voor natuurlijke producten omdat die het best door het lichaam opgenomen worden. Die mix werd het voedingssupplement ‘The Blend’ van Zirtui. Die naam verwijst naar de sirtuins, een groep eiwitten waarvan is bewezen dat ze levensduur van organismen gunstig beïnvloeden.

Een veelbelovende stof tegen verouderingsprocessen lijkt NMN ( nicotinamide mononucleotide) maar dat is in ons land niet verkrijgbaar. Heb je daarvoor een alternatief gevonden?

“NMN is een interessante stof omdat het de voorloper is van het zogeheten NAD (nicotinamide adenine dinucleotide), een belangrijke leverancier van energie voor onze cellen maar met de leeftijd neemt de hoeveelheid NAD in het lichaam heel sterk af. Dat tekort wordt geassocieerd met allerlei aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, kanker, Alzheimer en een verminderde immuniteit. Omdat NMN ook potentiële nadelen heeft is het bij ons momenteel niet toegelaten maar in landen zoals de VS bijvoorbeeld wel. Ik ben daarop in de literatuur gedoken op zoek naar alternatieve voorlopers van NAD en zo belandde ik bij vitamine B3. Verschillende studies ook bij ouderen gaven hiervan gunstige effecten aan, onder meer op het behoud van spierkracht.

Zullen we in de toekomst evolueren naar supplementen op maat en wearables zoals smartwatches die ons langer gezond zullen houden?

“Daar ben ik van overtuigd, zeker in combinatie met AI dat op basis van je persoonlijke DNA data een individueel plan zal kunnen opmaken met heel concreet advies rond voeding en beweging. Dergelijke supplementen op maat bestaan trouwens al onder meer bij topsporters en ik zie dat zeker uitbreiden naar een grotere groep maar zoiets moet altijd afgestemd zijn op een volledige levensstijl. Want dat blijft wel de basispijler van gezond verouderen. Supplementen zijn een aanvulling maar vervangen geen gezonde levensstijl.

De manier waarop we vandaag kijken naar verouderingsonderzoek is ook helemaal veranderd?

“Zeker. Vroeger zat het in de ‘Dokter Le Compte sfeer’, waarbij er wat lacherig over werd gedaan maar vandaag hebben wereldwijd topuniversiteiten er hele onderzoeksafdelingen voor opgericht en zijn er zelfs aparte wetenschappelijke instellingen aan gewijd. Ook de fondsen die erin geïnvesteerd worden zijn enorm toegenomen, niet toevallig omdat heel wat grote miljonairs er zijn opgesprongen. Singapore is vandaag zowat het walhalla voor verouderingsonderzoek. Daar zijn ze er zelfs in geslaagd om via een gericht beleid uit te groeien tot de laatste nieuwe ‘Blue Zone’, dat zijn regio’s in de wereld waar mensen tot op heel hoge leeftijd gezond blijven dankzij een aantal levensstijlprincipes.

Al die nieuwe onderzoekslijnen zijn super maar tegelijk moeten we ons ook hoeden voor stigmatisering. Het is absoluut niet de bedoeling dat mensen die vandaag dementie of andere chronische aandoeningen krijgen, dat te wijten zouden hebben aan hun levensstijl! Dat klopt totaal niet aangezien we op heel veel oorzaken – van je genen tot luchtverontreiniging – nog geen vat hebben.