5 vragen over nutraceuticals

Hoewel je beter je mineralen en vitaminen haalt uit onbewerkte voeding, kunnen neutraceuticals in de vorm van verrijkte voeding of supplementen hun nut hebben.

Wat wordt bedoeld met nutraceutical?

Dr. Ir. Eric De Maerteleire: “De term is een samentrekking van voedingsstof (nutrition) en medicatie (ceutical) en werd bedacht door een Amerikaanse arts. Hiermee wordt verwezen naar natuurlijke producten die stoffen bevatten die een medicinale werking hebben. Zowel in de Chinese, Indiase als klassieke culturen waren al van oudsher veel geneeskrachtige voedingsmiddelen gekend zoals ginseng, knoflook, gember of kaneel. Zodra hun werking ook wetenschappelijk is aangetoond, worden ze als nutraceutical benoemd. Het onderzoek naar deze voedingsmiddelen zit vandaag in stijgende lijn. Dat heeft als gevolg dat steeds meer van die bioactieve stoffen uit voeding worden geïsoleerd en vervolgens in supplementen gestopt, al dan niet in combinatie met andere stoffen. Functionele voeding omvat: traditionele nutraceuticals zoals specerijen als kurkuma, fytochemicaliën uit planten zoals fytosterolen, omega 3-vetzuren en pro- en prebiotica. Designerfoods of voedingsmiddelen die verrijkt werden met vitamines, mineralen of andere behoren tot de nieuwe generatie functionele voeding, net als voedingsmiddelen die met nieuwe biotechnieken werden ontworpen zoals genetische modificatie.”

Waarom zou je ze nemen?

“De voornaamste reden is het aanvullen van aangetoonde tekorten in je lichaam zoals aan vitaminen, mineralen, omega 3-vetzuren. Dat gebeurt veelal onder de vorm van supplementen.
Daarnaast worden nutraceuticals vooral ingezet om aan preventie te doen of om je te ondersteunen bij chronische aandoeningen zoals gewrichtspijnen. De werking van heel wat van die bioactieve stoffen in voeding is wel aangetoond maar bij het omzetten daarvan naar supplementen duiken problemen op. Zo is bij supplementen van gember, look, kurkuma enz. de werkzame dosis niet altijd gekend, is het niet duidelijk hoelang je ze mag nemen en wat de mogelijke bijwerkingen zijn. Critici pleiten ervoor om nutraceuticals vooral onder de vorm van (verrijkte) voeding te eten in plaats van supplementen. Ons lichaam is erop afgestemd om die stoffen zo op te nemen en dit behoedt je voor overdosering. Dat plaatje klopt vrij goed tot 60 à 65 jaar. Nadien beginnen sommige lichaamsprocessen te haperen.”

Zijn nutraceuticals in supplementvorm dan interessant?

“Zeker vanaf pakweg 60 à 65 jaar wordt het om allerlei redenen moeilijker om voldoende bioactieve stoffen zoals vitaminen en mineralen uit voeding te halen en zijn goed gedoseerde supplementen, in overleg met je arts, erg nuttig. Door het natuurlijke verouderingsproces vermindert ook ons vermogen om belangrijke stoffen zoals o.a. antioxidanten, foliumzuur of vitamine D aan te maken of te absorberen. Dan volstaan voldoende vette vis eten of de huid blootstellen aan de zon niet langer om die behoeften in te vullen, maar lang niet alle artsen en wetenschappers houden met die specifieke verouderingsmechanismen rekening.
Veel bioactieve stoffen zijn bijvoorbeeld erg belangrijk voor een optimale werking van het immuunsysteem. Daarnaast kan ook het gebruik van sommige medicatie ervoor zorgen dat je minder stoffen uit voeding opneemt. Wie het diabetesmedicijn metformine slikt, zal te weinig vitamine B12 opnemen uit de voeding. Precies om al deze redenen is een goed samengesteld multivitaminepreparaat erg zinvol om zo gezond mogelijk ouder te worden. Ook co-enzym Q10 suppletie is interessant omdat de aanmaak van die stof, die belangrijk is voor de goede werking van de spieren en het hart, eveneens daalt met de leeftijd.”

Hoe betrouwbaar zijn de blends waarin stoffen worden gemengd tot een dure longevity-mix die je een perfecte huid, slaap of gewicht in het vooruitzicht stellen?

“Individueel hebben de uiteenlopende moleculen zoals resveratrol, granaatappelextract, quercetine, aminozuren, magnesium, vitamine B, K enzovoort in die mixen een gekende goede werking maar dat betekent niet dat een combinatie ervan sowieso gunstige effecten geeft. Bij gebrek aan grootschalige studies weten we dat gewoonweg niet. Die stoffen kunnen elkaar in het lichaam net zo goed tegenwerken of zelfs schadelijke effecten geven. Wetenschappers staan op zijn minst wantrouwig tegenover bedrijven die dat soort supplementen verkopen. Twijfel je om zo’n product uit te proberen, check dan de werkzaamheid best even bij een arts of diëtist of het Federaal Voedselagentschap via meldpunt@favv.be. Je kan ook de wetenschapper(s) achter zo’n bedrijf even googelen en hun wetenschappelijke publicaties nagaan.”

Kan je ook overdoseren?

“Als je ze opneemt uit voeding is de kans daarop miniem. Een goed voorbeeld zijn de isoflavonen met oestrogeen effect die als gedroogde kruidenpreparaten te krijgen zijn om menopauzeklachten te bestrijden. Bij bepaalde vrouwen kan een hoge consumptie van deze preparaten het risico op hormoongevoelige kankers doen toenemen. Dat probleem stelt zich niet wanneer je deze stoffen opneemt door gewoon sojavoeding (tofu, sojadrank …) te eten. Een ander voorbeeld zijn de anthocyanen, de diepblauwe kleurstoffen in blauwe bessen en rode kool die als antioxidant effectief helpen bij o.a. hoge bloeddruk, infecties, diabetes, kankerpreventie en visuele problemen. Voor een overdosis moet je al twee rode kolen na elkaar eten maar bij te hoge concentraties in supplementvorm kan je wel negatieve effecten uitlokken zoals nierproblemen. Deze stoffen haal je best rechtstreeks uit voeding. ●