Dit verandert binnenkort aan de screening naar baarmoederhalskanker

Vrouwen tussen 30 en 64 jaar zullen vanaf 1 januari nog slechts elke vijf jaar uitgenodigd worden voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Dat komt omdat het cytologisch onderzoek via het uitstrijkje vervangen wordt door een test die screent op de aanwezigheid van het HPV-virus, wat de belangrijkste oorzaak is van deze kanker.

Tot nu toe kregen vrouwen uit deze leeftijdsgroep het advies  om  elke drie jaar een volledig terugbetaalde test te laten uitvoeren. Als je dit niet spontaan deed, kreeg je een uitnodiging. De huidige aanpassing is een gevolg van nieuw wetenschappelijk bewijs. De Wereldgezondheidsorganisatie en het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) adviseren dat een screening op de aanwezigheid van Humaan Papillomavirus (HPV) effectiever en kostenefficiënter is dan de cytologische test die tot nu toe gebeurde. Voor vrouwen tussen 25 en 29 jaar blijft de driejaarlijkse cytologische test wel behouden.

Verandering in het labo

Voor de vrouwen zelf verandert er in de praktijk niet zoveel want zowel voor de HPV als voor de cytologische test is een uitstrijkje vereist, waarbij de gynaecoloog of huisarts cellen en slijm van het oppervlak van de baarmoederhals schraapt. Alleen het tijdsinterval verschuift naar vijf jaar. “De grote vernieuwing vindt vervolgens plaats in het labo waar deze cellen nu via een PCR-test worden gecheckt op HPV-virus in plaats van dat gezocht wordt naar de aanwezigheid van abnormale prekankercellen”, vertelt dokter Patrick Martens, directeur van het Centrum voor Kankeropsporing.

Gevoeliger

De HPV-test scoort volgens verschillende analyses een stuk beter omdat deze test nauwkeuriger en gevoeliger is wat een pak minder vals-negatieve resultaten oplevert. Bij deze test wordt bovendien gespeurd naar het DNA van het HPV virus, dat de belangrijkste oorzaak vormt van baarmoederhalskanker. Het cytologisch onderzoek hanteert een andere strategie omdat hierbij cytologen onder een microscoop zoeken naar prekankercellen die zich mogelijk tot kwaadaardige tumoren kunnen ontwikkelen. “Maar als dat afgenomen staal deze geïrriteerde cellen niet bevat , dan kan dat een vals-negatief resultaat geven. Daarenboven zoekt de HPV -screening  de oorzaak van mogelijke irritatie op en kan dus veel eerder in dat proces worden ingegrepen, waardoor ook een langer interval van vijf jaar mogelijk is tussen opeenvolgende testen.”

Vervolgonderzoeken

Ook de opvolging verloopt voortaan veel meer gedifferentieerd en gestandaardiseerd.  Is de HPV-test positief en gaat het om de HPV-types 16 en 18 die een zeer hoog risico geven op ontwikkeling van kanker, dan wordt de vrouw meteen doorverwezen voor een zogeheten colposcopie, waarbij de gynaecoloog met een soort mini-microscoop het weefsel in de baarmoederhals onderzoekt op afwijkende cellen en die ook lokaal kan behandelen. Gaat het om andere hoog risico types van HPV, dan volgt op hetzelfde uitstrijkje alsnog een cytologisch onderzoek. Is de cytologietest normaal, dan wordt na 1 jaar opnieuw getest op HPV om te checken of de infectie geneest of niet. Het resultaat daarvan bepaalt of een verdere behandeling aangewezen is. De behandeling van de voorstadia van baarmoederhalskanker is trouwens erg effectief en geeft amper bijwerkingen. De meest invasieve aanpak bestaat eruit dat het letsel daarbij wordt weggesneden. Dat geeft 100 % genezing en dat is ook een van de redenen waarom een vroegtijdige opsporing zo belangrijk is. In latere stadia gaat het om een veel zwaardere therapie met een lagere overlevingskans.

Resultaten

Het Centrum voor Kankeropsporing dat het bevolkingsonderzoek organiseert zal de resultaten telkens ook doorsturen naar je huisarts. In de loop van 2025 moet het ook mogelijk worden dat je rechtstreeks deze gegevens kan raadplegen via mijngezondheid.be.  

In Vlaanderen zullen alle vrouwen voortaan ook vooraf per brief opgeroepen worden om een uitstrijkje te laten afnemen voor een HPV-test. Dat kan zowel bij de huisarts als bij de gynaecoloog gebeuren. Intussen loopt er in Vlaanderen ook een grote studie naar het gebruik van een zelfafnametest en een urinetest voor de opsporing van HPV, een beetje vergelijkbaar met de stoelgangtest voor dikke darmkanker. “Het is duidelijk makkelijker en we onderzoeken nu welke invloed dit heeft op de resultaten.”

Na je 64^ste heb je recht op één terugbetaalde test van zowel HPV als cytologie wanneer je de afgelopen tien jaar geen uitstrijkje liet afnemen. “Deze groep heeft er minder baat bij om HPV op te sporen en te behandelen als je weet dat dit hooguit over 10 à 15 jaar tot kanker kan leiden.”

Wallonië en Brussel

Ook hier wordt voortaan elke vijf jaar een uitstrijkje en HPV-test terugbetaald maar de praktische organisatie verloopt wel anders. Zo zullen vrouwen hier niet individueel uitgenodigd worden en gaan er ook geen resultaten van testen worden doorgestuurd. De sensibilisering om vrouwen aan te sporen tot een vijfjaarlijks onderzoek zal via de artsen gebeuren.

www.bevolkingsonderzoek.be