De tijd dat iemand een levensverzekering sloot om erfbelasting te ontwijken of om een erfgenaam te onterven, ligt al even achter ons. Vandaag moet er erfbelasting betaald worden en telt de som mee om te zien of de reserve niet is overschreden.
Technisch gezien valt het kapitaal van een levensverzekering niet in de nalatenschap. De begunstigde krijgt het door de uitvoering van een contract, niet via een erfenis. Maar er moet wel erfbelasting op betaald worden en de som telt mee om te zien of het voorbehouden deel van de reservataire erfgenamen niet is overschreden.
Waar zit dan nog het verschil? Bart Chiau, professor economie en expert bij levensverzekeraar NN, legt uit: “Het verschil zit erin dat schuldeisers geen beslag kunnen op leggen op de som uit de verzekering, tenzij je als begunstigde letterlijk ‘de nalatenschap’ zou kiezen. Bij een bankproduct of een testament kunnen schuldeisers dat wel. De notaris moet nagaan of de overledene of de erfgenaam nog bepaalde fiscale of sociale schulden heeft. De belangrijkste schuldeiser is dus de overheid, die er baat bij heeft dat een som bij iemand terecht komt via een erfenis en dus niet via een levensverzekering. Bij een levensverzekering kunnen fiscale of sociale schulden, of zelfs een verkeersboete, niet afgehouden worden van het uitgekeerde kapitaal.”
Erfbelasting
Maar op het uitgekeerde kapitaal moet dus wél erfbelasting betaald worden en het telt mee om na te gaan of het voorbehouden deel van de reservataire erfgenamen (kinderen en echtgenoot) niet overschreden is. Als iemand overlijdt wordt de nalatenschap immers opnieuw samengesteld. Vroeger heette dit ‘de fictieve massa’, vandaag wordt dit ‘de rekenboedel’ genoemd. Daarin zit niet enkel wat iemand vandaag heeft (een huis, geld op een spaar- of beleggingsrekening…), maar ook wat hij vroeger weggeschonken heeft en dus ook het kapitaal van een levensverzekering. Van dit geheel moeten de kinderen minstens de helft krijgen. De afstammelingen die aangeduid werden als begunstigde bij overlijden van een levensverzekering, moeten het bedrag ook inbrengen. Dit betekent: als jij twee zonen hebt en je hebt één zoon aangeduid als begunstigde van je levensverzekering, dan zal dit verrekend worden bij de verdeling van je erfenis.
Tarief
In Vlaanderen wordt de nalatenschap gesplitst in een onroerend en roerend deel als er geërd wordt in de rechte lijn (kinderen, kleinkinderen) en tussen echtgenoten. De som van de verzekering wordt bij de roerende goederen gerekend. Die’ splitting’ drukt de erfbelasting, want er wordt telkens aan het laagste tarief begonnen. Zo erven de erfgenamen in rechte lijn in Vlaanderen 50.000 euro onroerend goed aan 3% en 50.000 euro roerend goed aan 3%. In de andere gewesten is er geen splitsing tussen onroerend en roerend deel. Daar wordt de som uit de levensverzekering toegevoegd aan het geheel van de nalatenschap. Maar in de 3 gewesten is het zo dat je pas belast wordt op het “moment van de uitkering” Dus als je de verzekering afkoopt, gebeurt de belasting onmiddellijk. Doe je dat niet, dan gebeurt de belasting bij de uitbetaling vaak jaren later en dan moet je een bijkomende aangifte doen.
