Belgisch onderzoek wil via kankervaccin levertumoren aanpakken

Het wetenschappelijk onderzoek naar kanker bevindt zich aan de vooravond van een revolutie dankzij de komst van AI. Dat melden experten van de Stichting tegen Kanker naar aanleiding van de Wereldkankerdag. Een van de baanbrekende studies waar reikhalzend wordt naar uitgekeken is de ontwikkeling van een gepersonaliseerd vaccin voor de behandeling van leverkanker.

De Stichting tegen Kanker schuwt de grote woorden niet en benadrukt dat AI (Artificiële Intelligentie) een ware gamechanger is voor het oncologisch onderzoek. “We zien momenteel dat er zich een enorme versnelling afspeelt zowel op het vlak van diagnose als behandelingen”, verzekert dr. Veronique Le Ray, medisch directeur bij de Stichting.

Precisiegeneeskunde

Zo wordt vroegtijdige diagnose van kanker steeds meer mogelijk dankzij een betere beeldvorming waarbij letsels die voor het blote oog onzichtbaar blijven dankzij AI wel al worden opgemerkt.  Daar speelt onder meer het innovatieve project van prof. Timon Vandamme op in, dat de genetica ontleedt achter de moeilijk opspoorbare neuro-endocriene tumoren die zich oa. in het maag-darmkanaal en de longen kunnen ontwikkelen.  “Het is ook mogelijk geworden om de mechanismen achter kanker beter te ontrafelen en enorme databanken te analyseren. De inbreng van AI zorgt ervoor dat we nu in hoog tempo zullen evolueren naar een precisiegeneeskunde met meer doelgerichte en minder onnodige behandelingen.”

Verschillende gamechangers

Ruim 68 miljoen euro investeert de Stichting in enkele veelbelovende projecten waarvan gehoopt wordt dat ze de kankerbehandeling definitief in een andere plooi zullen leggen. Naast projecten rond vroege detectie is er ook het veelbelovende onderzoek van de Leuvense prof. Diether Lambrechts die in samenwerking met prof. Jeroen Dekervel ( UZ Leuven en prof. Bart Vandenkerckhove (UZ Gent) sleutelt aan een uniek gepersonaliseerd vaccin dat de immunotherapie bij mensen met vergevorderde leverkanker moet helpen aanslaan. Dit onderzoek wordt ook internationaal met zeer veel aandacht gevolgd. Prof. Diether Lambrechts: “Vandaag werkt de immunotherapie nog lang niet voor alle kankertypes en voor alle patiënten. Het opzet van ons onderzoek is nagaan hoe we de slagkracht van de checkpoint immunotherapie kunnen verbeteren door manieren te vinden om het immuunsysteem van deze patiënten extra te activeren. Wij focussen ons daarbij op de aanpak via zogeheten mRNA vaccins bij mensen met geavanceerde leverkanker. Dit is een vrij veel voorkomende kanker, die bovendien toeneemt en die vaak fataal afloopt. Deze kanker is wel gevoelig aan immunotherapie maar bij zo’n 30 à 40 % van de patiënten is er sprake van resistentie en slaat die behandeling dus niet of onvoldoende aan.”

Covidvaccins

Door de ontwikkeling van Covidvaccins kwam de mRNA technologie in een stroomversnelling en daar kan ook dit onderzoek naar kankervaccins gebruik van maken. De nieuwe aanpak die nu bij leverkankerpatiënten in Leuven onderzocht zal worden, is een van de meest extreme voorbeelden van geïndividualiseerde therapie omdat elke patiënt hierbij een uniek vaccin zal toegediend krijgen.

Daarbij wordt er eerst een biopsie genomen van de tumor waarin vervolgens de antigenen (of eiwitten) worden geïdentificeerd die de tumor aanmaakt. Elke tumor maakt zo zijn eigen antigenen aan, vandaar dat zo’n personalisatie nodig is.  “Op basis van die specifieke antigenen wordt dan een mRNA vaccin ontworpen dat de T-cellen of de soldaten van het immuunsysteem van de patiënt extra alert moet maken op deze antigenen. Dat wordt dan bij de patiënt ingeënt als versterking van zijn immuunsysteem.” In combinatie met de immunotherapie verwachten de onderzoekers dat dit betere behandelresultaten en mogelijk zelfs genezing zal opleveren.

Hoofd- en halskankers

Ook voor hoofd- en halskankers, een van de meest agressieve types met een gemiddelde overlevingskans van zo’n 50 %, gloort er hoop aan de horizon met een innovatieve aanpak. Theranostiek, wat een combinatie inhoudt van diagnose en therapie, wordt onder meer onderzocht bij de behandeling van deze tumoren. Prof. Sophie Laurent (U Mons) zet boorhoudende nanodeeltjes in voor zowel diagnostiek als therapie. Deze nieuwe techniek richt zich op het verbeteren van de opname van boor in tumorcellen waarna deze cellen doelgerichter kunnen vernietigd worden. “Dat geeft patiënten met hoofd-en halskanker niet alleen betere overlevingskansen dan via de conventionele chirurgie en radiotherapie maar ook een humanere behandeling met minder nevenwerkingen”, aldus prof. Laurent.