Rekening geblokkeerd na overlijden

Na een overlijden kunnen bankrekeningen maandenlang geblokkeerd blijven in afwachting van het vrijgeven van de erfenis, ook al heb je facturen te betalen. Wat zijn de geldende regels en hoe bereid je je hierop voor?

“De afhandeling van nalatenschappen kan gemakkelijk drie tot vier maanden duren”, vertelt een klantbeheerder bij een bank. “Sommige mensen voelen zich machteloos omdat ze te maken krijgen met geblokkeerde rekeningen en openstaande facturen, terwijl ze door een rouwperiode gaan. Daarom anticipeer je best op deze situatie, om onaangename verrassingen te vermijden.”

Waarom worden de rekeningen geblokkeerd?

Als er een overlijden wordt gemeld, is de bank wettelijk verplicht om de rekeningen en kluizen van de overledene te blokkeren, ook de gezamenlijke rekening met de partner. Deze maatregel dient om de erfgenamen te beschermen en ook de fiscus, die er zeker van wil zijn dat er geen erfbelasting wordt ontdoken. Wie dicht bij een overlijden de rekeningen van een naaste of gezamenlijke rekeningen leeghaalt, kan ervan verdacht worden erfbelasting te willen ontlopen.

De tegoeden blijven dus ontoegankelijk totdat de erfgenamen zijn geïdentificeerd en eventuele fiscale schulden zijn nagetrokken. Gedurende deze periode heeft de bank twee verplichtingen: een fiscale aangifte overmaken aan de belastingdienst en, zodra alle controles en verplichtingen zijn afgerond, de tegoeden en de inhoud van eventuele kluizen deblokkeren en vrijgeven aan de wettelijke erfgenamen.

Welke rekeningen worden geblokkeerd?

• Die van de overledene;
• die van de echtgenoot van de overledene in geval van een wettelijk gemeenschapsstelsel;
• die van de overledene en de echtgenoot voor rekeningen die op beide namen staan;
• de gezamenlijke rekening van de overledene en de wettelijk samenwonende.

Welke rekeningen worden niet geblokkeerd?

• Bij een huwelijk met scheiding van goederen worden de persoonlijke rekeningen van de echtgenoot van de overledene niet geblokkeerd, op voorwaarde dat het huwelijkscontract als bewijs wordt voorgelegd.
• Als je feitelijk samenwoont (niet getrouwd, niet wettelijk samenwonend) en geen gezamenlijke rekeningen hebt.

Wat zijn de gevolgen van geblokkeerde rekeningen?

De toegang tot de tegoeden wordt moeilijk.

• Op geblokkeerde rekeningen zijn geen opnames meer mogelijk. Enkel bepaalde overschrijvingen blijven toegestaan (meer hierover verderop).
• Alle doorlopende opdrachten worden stopgezet. De domiciliëringen gekoppeld aan de rekening worden geannuleerd. De bank brengt de schuldeisers op de hoogte, die dan andere betaalmethoden kunnen voorstellen (factuur).
• De betaalkaarten van de overledene worden ingetrokken, maar die van de overlevende echtgenoot blijven actief. Een kaart gekoppeld aan een geblokkeerde rekening werkt dan enkel nog voor raadpleging. Dit geldt ook voor online bankdiensten.
• De volmachten op de geblokkeerde rekeningen worden ingetrokken, behalve die van de echtgenoot of kinderen, maar zijn beperkt tot enkel raadpleging. De volmachten op geblokkeerde kluizen worden ook geannuleerd.

De rekeningen worden pas gedeblokkeerd als …

... de bank in het bezit is van een attest of een akte van erfopvolging die de identiteit van de erfgenamen bevestigt en aangeeft dat ze geen schulden hebben. De bank moet ook instructies ontvangen van de erfgenamen of de notaris over de verdeling en nagaan of alle fiscale verplichtingen vervuld zijn. Bij internationale nalatenschappen kunnen de wachttijden stevig oplopen.

In afwachting wordt niet alles geblokkeerd

De bank kan geld vrijmaken om bepaalde essentiële facturen te betalen, als er voldoende saldo beschikbaar is. Voor elke aanvraag moet een kopie van de factuur aan de bank worden bezorgd. Die betalingen kunnen gaan om medische kosten van de overledene, begrafeniskosten (zonder de grafsteen), huur of kosten van een rusthuis, energiefacturen van de laatste bekende verblijfplaats, fiscale en sociale schulden ...

Bepaalde betalingen via de geblokkeerde persoonlijke rekening van de langstlevende echtgenoot (zoals domiciliëringen en doorlopende opdrachten) kunnen nog uitgevoerd worden.

Wat te doen in eerste instantie?

Neem snel contact op met je bank. Worden je inkomsten op een geblokkeerde rekening gestort, open dan een nieuwe rekening, vraag een nieuwe bankkaart aan en breng je werkgever of pensioeninstelling hiervan op de hoogte.

In afwachting van de deblokkering is er een snelle manier om over contant geld te beschikken. Men kan wettelijk een voorschot vragen bij de bank, tot een maximum van 5.000 euro (alle banken) ten voordele van de echtgenoot of de wettelijke samenwonende, los van de betaling van essentiële facturen. Let op: deze som mag niet meer dan de helft van de geblokkeerde tegoeden bedragen. Als het saldo op de rekeningen 8.000 euro bedraagt, ligt het plafond dus op 4.000 euro.

Dit bedrag is bedoeld voor dagelijkse uitgaven en wordt beschouwd als een voorschot op de vereffening-verdeling van de huwelijksgemeenschap, de onverdeeldheid of de nalatenschap. Het staat de langstlevende echtgenoot of wettelijke samenwonende toe om in zijn basisbehoeften te voorzien na het overlijden van de partner. Maar ben je niet getrouwd of wettelijk samenwonend, dan krijg je dit voorschot niet.