7 x weer op wolkjes lopen

146.000 km leg je gemiddeld tijdens je leven af. Logisch dat je voeten al eens opspelen. Van ingegroeide nagels, likdoorns, overmatige eelt tot schimmelinfecties en kloven. Dankzij nieuwe inzichten en technieken kan je vaak weer pijnvrij uit de voeten.

De jongste jaren voeren vooral ingegroeide teennagels en schimmelinfecties de hitlijst van klachten aan. Een evolutie die mee in de hand wordt gewerkt door de populariteit van gelnagels en synthetische kousen en schoenen, stelt medisch pedicure en gewezen docent voetverzorging Axelle Martens vast. Toch is professionele hulp zoeken voor voetproblemen lang niet voor iedereen evident. “Geregeld zie ik mensen die jarenlang de pijn hebben verbeten uit schaamte. Jammer als je weet dat voor quasi alle voetproblemen efficiënte oplossingen bestaan. Bovendien vertellen je voeten vaak veel over je algemene gezondheid. Zo kan een uitgedroogde voethuid wijzen op algehele dehydratatie, of gezwollen voeten kunnen het gevolg zijn van een hartprobleem.”

1. Ingegroeide teennagels

Als een deel van je teennagel in het nagelbed snijdt (unguis incarnatus), kan dat een scherpe pijn geven door de druk die wordt uitgeoefend op de nagelwal. Vooral de grote teen is slachtoffer. Daarnaast kan ook een ingroeiende teennagel (pseudo unguis incarnatus), waarbij je nagel nog niet door je huid prikt, al aardig wat leed veroorzaken. Zo’n nagels kunnen het je ook lastig maken om pijnloos schoenen te dragen. De oorzaken achter deze groeifout zijn divers. Een schimmelinfectie, te kort of foutief geknipte nagels, erfelijke aanleg voor een te bolle nagel, knellende schoenen enz. Na verloop van tijd kleurt je teen rood en kan er zwelling en zelfs een infectie ontstaan. Om ernstige dwarsliggers weer in de juiste groeirichting te loodsen, worden speciale nagelbeugels ingezet.

“Nagelbeugels (orthonyxie) werken op je nagel volgens het principe van de orthodontie op de tanden. Er zijn nagelbeugels uit titaniumdraad, die met kunsthars op je nagel wordt verzegeld”, legt Axelle Martens uit. “Die trekken je nagel langzaam pijnloos recht. Titanium is een materiaal dat altijd naar zijn originele vorm terugkeert. Dat maakt het uitermate geschikt als beugel, maar er bestaan ook varianten. Een nagelbeugel groeit vanzelf met je nagel mee, tot die opnieuw de gewenste vorm heeft aangenomen. Voor deze behandeling moet je nagel wel gezond zijn. Is er sprake van een schimmelinfectie, dan moet je die eerst aanpakken.”

Bij lichtere problemen kan een wiek tussen teen en nagel plaatsen al helpen. Die zorgt voor wat ruimte, zodat je nagel niet verder in je huid kan dringen. Maar dit is vaak geen definitieve oplossing.

Bij hardnekkige of terugkerende klachten is het soms nodig om een deel van je nagelwortel chirurgisch te verwijderen, zodat verder ingroeien helemaal onmogelijk wordt.

Dit kan je zelf doen. Knip je nagels recht in plaats van schuin af, want dat helpt ingroeien voorkomen. Je kan ook zelf je ingegroeide teennagels voorzichtig bijvijlen. Zo creëer je wat ruimte om dan voorzichtig het stukje dat tegen je huid groeit af te knippen met een pedicureschaartje.

2. Resistente schimmelnagels

Sommige mensen zijn gevoeliger voor schimmelnagels en de kans op herval is reëel. Ze komen ook vaker voor bij sporters met atleetvoet. De infectie ontstaat doordat de schimmel kan doordringen in je huid of nagel. Dat kan alleen wanneer die (licht) beschadigd is, zoals na een trauma (geplette teen).

“Schimmelnagels waren 20 jaar geleden vlotter aan te pakken dan vandaag, omdat de schimmel toen nauwelijks resistent was tegen behandelingen. Toen volstond het de mycose weg te polijsten in combinatie met een schimmeldodende tinctuur (een soort nagellak op basis van amorolfine, ciclopirox of efinaconazole) die op en onder de aangetaste nagel werd aangebracht. Vandaag moet vaak een groter deel van de nagel worden weggefreesd doordat er meer en resistentere schimmels opduiken.”

Om resistente schimmelnagels aan te pakken is er, naast de lokale behandeling door de medische pedicure, vaak een maandenlange medicatiekuur (anti-schimmelmiddel) via de huisarts nodig. De meeste schimmelinfecties blijven goed te behandelen, al heeft het wat voeten in de aarde. “Reken voor een volledig schimmelvrije nagel op zes maanden.”

Dit kan je zelf doen. Vermijd synthetische of nylonkousen, vervang ze door katoen of wol (een natuurlijk materiaal) en verlucht je voeten dagelijks voldoende. Synthetische materialen nemen amper zweet op en geven schimmels vrije baan. Droog je na het douchen of zwemmen altijd grondig tussen je tenen af.

“Kies ook schoenen uit natuurlijke materialen”, benadrukt Axelle Martens. “Volledig synthetisch schoeisel is om dezelfde reden geen goed idee. Wissel geregeld van schoenen en zet je gedragen exemplaren ’s avonds goed open om te luchten, zodat schimmels geen kans krijgen.” Heb je een schimmelinfectie, behandel dan ook je schoenen met schimmelwerende spray (miconazole). Oude sportschoenen worden best vervangen.

“Gelnagels zijn prachtig maar gebruik ze met mate en niet continu. Als er water in het laagje tussen de gel en de echte nagel dringt, riskeer je ook schimmels.”

3. Kalknagels

Net als bij een schimmelnagel is er bij een kalknagel vaak sprake van verdikking en gele of witte verkleuring van je nagel. “Met het blote oog kan je vaak moeilijk het onderscheid maken. Om zekerheid te hebben kan je een stukje aangetaste nagel via je huisarts in een lab laten onderzoeken. Daarbij is het belangrijk dat het gaat om een stuk dat is verwijderd op de snijrand tussen je aangetaste en je gezonde nagel. Een kalknagel kan makkelijk worden aangepakt door het verdikte en verkleurde stuk weg te frezen. Keert je kalknagel terug, dan kan je de behandeling een tot twee keer per jaar herhalen.” Kalknagels kunnen soms het gevolg zijn van bepaald medicatiegebruik.

4. Overmatige eeltvorming

Eeltvorming is een natuurlijk beschermingsproces van je huid om die plekken te versterken waar veel wrijving of druk ontstaat. “Wanneer je zomaar alle eelt weghaalt, keert het dubbel en dik terug. Eelt verwijderen is pas zinvol wanneer je klachten ondervindt door overtollige eeltopstapeling. Luister dus naar je lichaam. Zijn je voeten oververhit, bijvoorbeeld door lang rechtop te staan, dan brengt een professionele eeltverwijdering om de zes weken zeker soelaas.”

Dit kan je zelf doen. Behandel geregeld zelf je voeten met een kwaliteitsvolle handrasp. Eelt wegraspen doe je best op een droge voet. Gebruik eerst de grove kant van de rasp, nadien de fijnere. Reinig de rasp na gebruik met een beetje desinfecterend middel en spoel af met water. Ga niet zelf aan de slag met vervangbare mesjes. De kans op wondjes is daarbij erg groot!

5. Likdoorns

Als een glasachtig geel en vaak pijnlijk plekje met een zwart puntje, zo uit een likdoorn – eksteroog in de volksmond – zich meestal. Het gaat om een naar binnen gegroeide eeltkern in de vorm van een omgekeerd puntzakje, die druk kan uitoefenen op zenuwbanen en bloedvaatjes in je teen. Er bestaan verschillende types. Weke likdoorn duikt op tussen je tenen en is meestal zacht en witachtig. Die ontstaat vaak doordat je tenen op elkaar wrijven, wat je huid aantast. Plantaire of harde likdoorns zie je meer op de voetzool of de hiel, en vaak op een droge of slecht gehydrateerde huid. Ze ontstaan door wrijving en druk op je huid, bijvoorbeeld door knellende schoenen, maar ook door een verkeerde stand van je voet of je tenen. Ook op hallux valgus of hamertenen komen likdoorns voor.

“Bij de behandeling halen we de likdoorn laagje voor laagje volledig weg met een speciale fijne diamantfrees. Likdoorns op hamertenen of hallux valgus (voetknobbel) kunnen ook goed worden aangepakt met ortho-plastie op maat. Dat zijn orthesen die je tenen opnieuw doen strekken, wat ook de druk van je likdoorn countert.”

Ook weke likdoorns kunnen verholpen worden met siliconen orthesen die je tenen uit elkaar houden. “Likdoorns op hielen en voetzolen hebben baat bij aangepaste steunzolen die de druk onderaan beter verdelen zodat likdoorns wegblijven.”

Dit kan je zelf doen. Lichte likdoorns kan je thuis proberen aan te pakken met een speciale pleister met salicylzuur die je likdoorn losweekt en de druk vermindert. Er bestaan ook drukringen die op de pijn werken. Om herhaling te voorkomen, check je ook best of te krappe schoenen niet de boosdoener zijn en haal je mogelijke drukpunten weg.

6. Kloven

Kloven komen vooral op hielen, bij heel droge huid en bij dik, overtollig eelt voor. De behandeling van overtollige eeltlagen gebeurt vandaag met een nieuw professioneel hulpmiddel (Omnicut): een frees met drie roterende messen die het eeltweefsel op je voetzool en hiel heel voorzichtig wegschraapt, zonder dat aan het zachte onderliggende laagje wordt geraakt. Deze pijnloze behandeling is ook geschikt voor diabetespatiënten.

Wat nadien nog overblijft van de kloof wordt aangepakt met een vette ontsmettende zalf. Bij erge gevallen kan dat worden gecombineerd met aangepaste brandwondenpleisters. Zodra de kloof gedicht is, gebruik je best geregeld een eeltrasp, gevolgd door een vette zalf om je voet te voeden.

7. Diabetes voet

Een slechte doorbloeding en aantasting van de zenuwen maakt dat mensen met diabetes veel meer kans lopen op voetproblemen. Wondjes genezen veel langzamer en worden vaak niet gevoeld. Dat kan leiden tot chronische infecties of erger. Een geregelde check-up van de voeten is dan een must. “In samenwerking met de artsen screenen wij de voeten van diabetespatiënten telkens volledig. Daarbij peilen we ook met een soort pen naar de gevoelloosheid. Voeten kunnen soms een beginnende diabetes verraden bij mensen die nog geen diagnose kregen. Bij de minste twijfel stuur ik mensen meteen naar diabeteskliniek door.”