6 Belgische culturele anekdotes te ontdekken

Over ons cultureel erfgoed vallen tal van straffe verhalen en leuke anekdotes te vertellen, gekende en minder gekende.

Smurfenzout

Weet jij waar de term smurf vandaan komt? Hij is ontstaan enkele maanden voor de blauwe mannetjes het levenslicht zagen. Hun geestelijke vader Peyo – pseudoniem van Brusselaar Pierre Culliford – was met zijn gezin en zijn vriend, tekenaar André Franquin, op vakantie aan de Belgische kust. Omdat hij aan tafel niet meteen op het woord zoutvat kon komen, zei hij: ‘Geef me eens de... smurf daar!’ Waarop de vader van Guus Flater antwoordde: ‘Smurf het me dan terug als je klaar bent’. Daarmee was het taaltje van de lieve dwergen een feit. Dat de smurfen blauw zijn, is dan weer de keuze van Peyo’s vrouw. Zij kleurde de tekeningen van haar man in en vond dat blauw de figuurtjes beter tot hun recht liet komen in de stripvakjes. En dan nog dit: hoe oud is hun leider, beter bekend als Grote Smurf? 542 jaar. Smurfig, niet?

Het echte Manneke

Over ’s lands meest bekende fonteintje doen heel wat legendes de ronde. Zo kent Manneken Pis replica’s over de hele wereld, maar de meest bekende kopie van het ketje vind je in Geraardsbergen. Die replica zou aan de mattentaartenstad zijn geschonken als dank voor het oppakken van vluchtende Engelse soldaten, die eerder het Brusselse Manneken Pis hadden gestolen. Onzin, beweren de Geraardsbergenaars. ‘Ons exhibitionistje staat hier al sinds 1495 en is dus ouder dan het Brusselse ventje, want dat werd pas in 1619 vervaadigd!’ Dat klopt, geven ze in Brussel toe, ‘maar ons huidige Manneken Pis is gesculpteerd naar een eerste, stenen versie van het beeldje, dat uit 1452 dateert.’ En om het nog wat ingewikkelder te maken: het huidige beeldje op de hoek van de Stoofstraat is zelf een replica. Na een zoveelste ontvoering in 1965, werd het echte ketje – dus dat uit 1619 – veiligheidshalve naar het Brussels Stadsmuseum (Broodhuis) op de Grote Markt overgebracht, nauwelijks een plasstraal verderop.

Beulemans scoort

Als er één Belgisch toneelstuk is dat vandaag nog altijd overeind blijft, dan is dat het kleurrijke Trouwfeest van Juffrouw Beulemans oftewel Le mariage de Mademoiselle Beulemans . Deze Brusselse dijenkletser, geschreven door Fernand Wicheler en Frantz Fonson, werd voor het eerst opgevoerd in 1910. Het stuk is nadien eigenlijk nooit van het podium verdwenen. Een grote fan van deze vrolijke Brusselse vaudeville was de Franse toneelschrijver en cineast Marcel Pagnol. Hij liet zich door Beulemans inspireren voor zijn toneeldrieluik Marius, Fanny en Cesar. Daarover zei hij veel later: ‘Ik zag een opvoering van Le mariage de Mademoiselle Beulemans in 1926. Die avond heb ik begrepen dat een streekgebonden, maar eerlijk en authentiek toneelstuk, zijn plaats heeft in het literaire erfgoed van een land, en zelfs mensen wereldwijd kan bekoren’.

De Apple van Magritte

De Belgische surrealistische kunstenaar René Magritte (1898-1967) zou de inspiratie hebben geleverd voor de naam Apple Computer. Het begon allemaal in 1966, toen Paul McCartney Magrittes schilderij Het spel van Mora (Le Jeu de Morre) kocht. Dit werk met grote groene appel legde de basis voor het logo van Apple Corps, het bedrijfje dat de Beatles hadden opgericht. De Amerikaanse ondernemer Steve Jobs, grote fan van de Britse Fab Four, zou die naam vervolgens hebben gejat voor zijn eigen, pas opgerichte informaticabedrijf. De merknaam leidde tot een eindeloos juridisch steekspel tussen Apple Corps en Apple Computer. Pas in 2007 raakten beide partijen het eens. De Amerikaanse techgigant dolf eerst het onderspit, maar kon het beroemde logo enkele jaren later alsnog via legale weg verwerven. Een zure apple, dus.

Kuifje is nooit reisziek

In het twintigtal Kuifje-albums dat tussen 1930 en 1976 verscheen, wordt de gezondheid van de heldhaftige reporter niet minder dan 244 keer op de proef gesteld. Meestal loopt hij letsels op, vooral aan zijn hoofd, maar ook slaapproblemen, angstaanvallen en vergiftiging met gas en chloroform vallen hem te beurt. Deze bevindingen zijn het resultaat van een even origineel als ernstig internationaal onderzoek uit 2015. Dat werd gevoerd door artsen die tevens gepassioneerde Kuifjefans zijn. Ondanks al die letsels wordt Hergés held slechts zes keer in een ziekenhuis opgenomen. Een al even verrassende bevinding is dat onze onversaagde globetrotter nooit last heeft van reisziekte. Meer zelfs: Kuifje krijgt nooit te maken met turista, een zonneslag of een insectenbeet, ook al brengen zijn avonturen hem van Congo naar Tibet, via de maan.

Met Maigret de wereld rond

Georges Simenon (1903-1989) heeft veel meer geschreven dan zijn bekende politieromans rond commissaris Maigret. In totaal vloeiden 192 romans (waarvan 75 Maigret-verhalen) en 158 novelles uit zijn pen, maar ook autobiografische boeken, artikels en talloze werken die hij onder een pseudoniem schreef. Wereldwijd gingen meer dan 550 miljoen exemplaren van zijn boeken over de toonbank. Dat kroont de Luikenaar tot meest gelezen en meest vertaalde Belgische schrijver ooit. Nog twee superlatieven: Simenon schonk het leven aan 9.000 personages, op niet minder dan 1.800 verschillende locaties.