We zijn gelukkig, maar bij 75-plussers neemt gevoel van eenzaamheid toe

Dat blijkt uit een bevraging van de Koning Boudewijnstichting bij een ruime groep 60-plussers die (nog) niet hulpbehoevend zijn. De cijfers werden vergeleken met die van 2017 toen de bevraging voor het eerst gebeurde.

Wat zijn de ervaringen en verwachtingen van de 60-plussers? Hoe willen we onze sociale contacten organiseren, hoe willen we wonen en – als het nodig is- verzorgd worden in de laatste fase van ons leven? De coronacrisis bracht deze vragen weer helemaal naar de voorgrond.

Eigen woning blijft belangrijk

Meer nog dan in 2017 blijft de eigen woning bij een overgrote meerderheid de voorkeur genieten, ook als men niet meer volledig zelfstandig zal kunnen wonen. Toch valt ook op dat 10 procent een woonzorgcentrum verkiest als hij of zij niet meer zelfstandig kan wonen, een cijfer dat zo goed als stabiel blijft tegenover drie jaar geleden. Slechts 15 procent weet het nog niet of heeft er nog niet over nagedacht, tegenover 23% in 2017.

Eenzaamheid

Vooral bij de groepen ouder dan 75 jaar is de eenzaamheid vrij groot. Bijna een kwart van de 75- tot 79-jarigen voelt zich meerdere keren per week (17%, tegen 8% in 2017) tot zelfs dagelijks (6%, tegen 3% in 2017) eenzaam.

Sociaal isolement (weinig of geen bezoek krijgen, zelf weinig buitenkomen...) is niet geheel hetzelfde als eenzaamheid (zich niet sociaal ondersteund voelen), maar er is wel een nauwe samenhang. Daarnaast is er ook een duidelijke samenhang met meer gezondheidsproblemen en weegt emotioneel isolement op het geluk.

Mantelzorg

Voorbij de drempel van 75 jaar verwachten ook veel meer mensen stilaan hulp en verzorging nodig te gaan hebben. Dit leidt tot een grote vraag naar mantelzorg en professionele eerstelijnszorg, waar we in de komende jaren zeker rekening mee moeten houden. De taak van een mantelzorger mag echter niet onderschat worden, en is geen vanzelfsprekendheid. Bijna de helft van de respondenten heeft reeds een hulpbehoevende persoon in haar of zijn omgeving – twee op de drie van hen steken daar in grote of beperkte mate een handje toe bij de zorg voor die persoon.

Technologie als hulpmiddel

De behoefte aan fysieke ondersteuning kan deels opgevangen worden met technologie, en zeker de jongere senioren zijn daar zeker niet afkerig van. Het meest ingeburgerd, ook op hoge leeftijd, is het personenalarm (80% wil dit gebruiken). Maar bijvoorbeeld ook al één op drie zestigers staat open voor waarschuwingssystemen met sensoren of camera’s in huis. Opnieuw zien we hier grote verschillen vanaf 75 jaar: deze ouderen gebruiken momenteel veel minder communicatiemiddelen als Whatsapp, Messenger of videobellen, en ze staan er minder voor open, ook niet in het kader van zorg.

Buurtnetwerken

Daarnaast is er een groot potentieel om sociaal contact, solidariteit en onderlinge hulp te organiseren in buurtnetwerken. Zeer veel 60-plussers (56%) geven aan zich te willen inzetten in een buurtnetwerk, mocht het er komen. Weinigen hebben echter weet van zulk netwerk in hun nabijheid: 5% kent het en is er ook actief, 9% kent er eentje maar is niet actief.

Echter, de meeste mensen willen graag meedoen, maar minder dan een vijfde van die groep voelt zich geroepen om de organisatie te trekken of te beheren. Dit potentieel van zorg voor mekaar was ook drie jaar geleden al zichtbaar, maar er lijken intussen weinig buurtnetwerken bijgekomen – of ze zijn althans niet voldoende bekend bij het doelpubliek. Hier liggen kansen voor verenigingen of lokale besturen om het opzetten van buurtnetwerken te stimuleren en te omkaderen.

Hoge geluksscore

Hoewel de vermelde uitdagingen en risico’s niet onder de mat mogen worden geveegd, zegt een ruime meerderheid van de senioren die niet zorgbehoevend zijn, gelukkig te zijn. Gemiddeld halen zij een geluksscore van 7,4 op 10 – dat is de hoogste van alle leeftijdsgroepen blijkt uit ander onderzoek. En al bij al lijkt de coronacrisis op deze diepgewortelde tevredenheid in deze laatste levensfase, geassocieerd met rust, tijd en vrijheid, vooralsnog weinig vat te hebben.