Moskou, winterse schone

Zelfs onder een sneeuwdeken en een ijzige winterlucht ademt Moskou een warme en gezellige sfeer. Tussen torens uit het Stalintijdperk, in de eeuwenoude paleizen en kerken, in de parken en langs de Moskva: overal proef je de unieke cultuur en de fascinerende geschiedenis van de Russische hoofdstad.

Hoewel er overvloedig veel sneeuw is gevallen, is het Rode Plein in een mum van tijd weer schoongeveegd. De boodschap is duidelijk: de winter mag de stad dan al in zijn greep hebben, de Moskovieten willen de situatie meester blijven. Sneeuw en ijs zijn er om getemd te worden. ’s Nachts staan de sneeuwruimers – imposant als maaimachines – netjes in rijen klaar om de brede lanen schoon te vegen. Enkel in de stille steegjes, de parken en de tuinen van de hoofdstad blijft de feeërieke wintermantel intact. “Waar ben je toch, mijn mooie Moskou met je honderd koepels, wonder van ons land!” schreef de aanbeden dichter Poesjkin ooit nostalgisch over zijn geboortestad.

In de Russische hoofdstad schittert het goud van historische en eigentijdse gebouwen vandaag intenser dan ooit. Maar ook de opzichtige blingbling van de nieuwe rijken – glimmende sportwagens, luxeboetieks en futuristische buildings in het zakendistrict – is nooit ver weg.

Niet zomaar een kremlin

Eén zijde van het Rode Plein wordt gedomineerd door het Kremlin. Hier klopt het hart van de Russische Federatie, een oord met een aura van intriges en complotten, vanwaar sinds jaar en dag het land wordt bestuurd, op twee eeuwen onderbreking na. Want in 1703 werd Sint-Petersburg, de stad die de Sovjets later Leningrad doopten, de nieuwe hoofdstad van het land. Mettertijd is het Kremlin, met zijn hoge muren in rode baksteen, vijf poorten, 19 torens en ruim twee kilometer gekanteelde omwallingen er alleen maar fraaier en trotser op geworden. De paar gebouwen die toegankelijk zijn voor bezoekers tellen honderden zalen en talloze pronkkamers. In het Wapenmuseum ontdek je naast keizerlijke outfits, kronen en religieus zilver- en goudsmidswerk, ook wapens (al dan niet vermomd als juwelen), harnassen en koetsen. Net naast het museum ligt een plein van een tijdloze schoonheid: het Kathedralenplein, waar de koepels van de Kathedraal van de Aartsengel Michaël, de Verkondigingskathedraal en de Kathedraal van de Ontslapenis van de Moeder Gods verrijzen. Vlakbij liggen het Facettenpaleis, de Kleedafleggingskerk, het Patriarchenpaleis en de Kerk van de Twaalf Apostelen. Boven dat alles torent de gouden pracht van de Klokkentoren van Ivan de Grote, met aan de voet de grootste klok ter wereld. Een klok die nooit heeft geluid. En naast die klok, het grootste kanon ter wereld. Een kanon dat nooit heeft gebulderd.

Eén plein, vier symbolen

Macht, religie, geld, de geschiedenis van het Russische volk: elke zijde van het Rode Plein spreidt haar eigen symbolen en contrasten tentoon. Hier vonden revoluties plaats, werden overwinningen gevierd en trokken militaire parades voorbij. Terwijl smartphones de ene selfie na de andere schieten, kruist een groep toeristen met gids enkele Russen die hun eigen trotse hoofdstad verkennen. Iets verderop poseert een bruidspaar voor de lens van de fotograaf en brengen baboesjka’s souvenirs aan de man. Vandaag is het Kremlin nog altijd de oninneembare vesting van de macht. Het Mausoleum van Lenin leunt ertegenaan. Aan de overkant van het plein ligt het grootste warenhuis van het land: GOeM, opgevat als een kleine stad waar juweliers en luxeboetieks wedijveren in de hoop dat ook de welvarende middenklasse met een zwak voor luxe er geld komt uitgeven. Sommige Moskovieten vergelijken GOeM spottend met een museum waar ze zich niets kunnen veroorloven. Aan de noordwestelijke zijde van het Rode Plein reiken de twee spitsen van de rode gevel van het Nationaal Historisch Museum naar de hemel. Andermaal verbroedert de tweekoppige adelaar van het tsaristische Rusland met de rode ster van het communisme. Aan de overkant, bij de hoofdtoegang tot het plein, bevindt zich de Kathedraal van de Voorbede of Sint-Basiliuskathedraal. De bolvormige koepels doen denken aan oosterse gebakjes of Fabergéeieren. Deze kathedraal symboliseert de woelige relatie tussen overheid en kerk. De bouw ervan startte in 1554, in opdracht van tsaar Ivan de Verschrikkelijke, om diens overwinning op de Tataren en de inname van Kazan te herdenken. De kerk wist maar net te ontsnappen aan de sloopwoede van de bolsjewieken en van Stalin.

Snel de metro in...

Voor wie niet vast wil zitten in de nooit aflatende files is de metro een prima bondgenoot. Hij herbergt ook kunstwerken. De zeges van het sovjetsocialisme, de fundamentele waarden van die ideologie, de propaganda uit WOII, de helden van de natie: het is er allemaal te zien. Heel wat metrostations zijn heuse kunstgalerijen, al hebben gehaaste reizigers al lang geen oog meer voor de mythes die hier via fresco’s, mozaïeken kroonluchters, marmer, glasramen, stucwerk, bronzen kunstvoorwerpen en standbeelden worden verteld. Mis in geen geval de mooiste van de 214 metrostations: Majakovskaja, Beloroesskaja, Komsomolskaja, Taganskaja, Kievskaja.

Russische ziel

Naast sites zoals het Novodevitsji-klooster, de markt en het kremlin van Ismailovo, de stalinistische wolkenkrabbers die de Zeven Zusters worden genoemd, herbergt de stad meer dan 100 musea. Welke je niet mag missen? De Tretjakov-galerij (schilderijen en iconen), de musea voor beeldende kunst, het Gorki-huis, het Poesjkin-museum. De deuren van het Bolsjojtheater gingen in 2011 opnieuw open. Hier worden de mooiste balletten opgevoerd, zoals De Notenkraker en Het Zwanenmeer, maar ook opera’s uit Rusland (Boris Godoenov, Prins Igor, Jevgeni Onegin, Schoppenvrouw) en de rest van de wereld. Het oeuvre van Dostojevski, Tolstoj, Tsjechov, Gogol en natuurlijk Poesjkin is hier nooit ver weg. En overal die onleesbare inscripties in enigmatisch cyrillisch schrift. Het draagt allemaal bij tot de aparte sfeer in deze stad en brengt ons naadloos bij het Russische gezegde ‘Als je de Russische ziel niet kan doorgronden, probeer er dan gewoonweg van te houden!’