Anuna de Wever: “Wij zijn niet radicaal”

Door het coronavirus verdwenen de klimaatacties wat naar de achtergrond. Maar de klimaatopwarming is niet gestopt. De strijd ertegen evenmin. Wij spraken met Vlaams boegbeeld Anuna De Wever.

Hoe het allemaal begon zie je in de documentaire I am Greta, over de Zweedse, nu 17-jarige, klimaatactiviste Greta Thunberg. Een prominente rol is voor Anuna, haar Vlaamse strijdmakker. We ontmoeten de studente op de campus van de VUB. Haar gedrevenheid en zelfzekerheid zouden haast doen vergeten dat ze een eerstejaars is van amper 19.

Ben je gelukkig met de documentaire?

Enorm. Ik werd er zelfs een beetje emotioneel van. De film toont dat wij niet extreem of radicaal zijn. Er komen wetenschappers aan bod, je ziet de dramatische natuurrampen en dan politici die de zaken minimaliseren. Die contradictie zien wij eigenlijk voortdurend.

Zijn Greta en jij vriendinnen?

Wij hebben elke dag contact en werken voortdurend samen. Greta is met de beweging gestart, maar de acties waren oorspronkelijk vrij klein. In België konden we 35.000 jongeren op de been brengen. We vormden meteen een grote steun. Als we mekaar zien is het altijd gezellig, maar aan de andere kant hebben wij een zeer grote sense of urgency, dus meestal is er geen tijd om over koetjes en kalfjes te praten. Er moet ongelooflijk veel werk gebeuren.

Het coronavirus heeft flink roet in het eten gestrooid.

Massaal op straat komen is nu natuurlijk niet mogelijk. Maar we zitten niet stil. We hebben deze periode aangegrepen om te evalueren en zijn tot de conclusie gekomen dat mensen nog altijd niet genoeg geïnformeerd zijn en we daar nog meer moeten op inzetten. Als mensen zouden inzien waarom actie zo dringend is, zou men ons niet extreem vinden. Het klimaat is nu geen prioriteit, maar zou het wel moeten zijn. Ziekteverwekkers als corona gaan er vaker komen door de klimaatopwarming. We weten dat onder het gletsjerijs ook onbekende virussen zitten. Deze pandemie is nog maar een voorproefje. Het is ook een grote misvatting dat politici ernstig bezig zijn met het klimaat. De Green Deal van de EU wekt misschien die indruk, maar is lang niet voldoende. Daarom hebben we de staats- en regeringsleiders een open brief geschreven. Ze moeten meer ambitie tonen. We zijn op gesprek geweest bij Ursula von der Leyen en bij Angela Merkel.

Politici nemen jullie dus wel serieus.

We hebben anderhalf uur met Angela Merkel gepraat. Het was dus niet even handjes schudden. We kunnen doorgaans iedereen spreken, maar telkens klinkt het bij veel politici helaas nog altijd van: we doen wat we kunnen, maar mogen de economie niet in gevaar brengen. Als we niet ingrijpen, wordt de toestand zo erg dat de economie er niet meer toe doet.

Wat is jullie belangrijkste informatiebron?

Wij baseren ons op de rapporten van het IPCC, het klimaatpanel van de VN. Daar staat alles in. Wij hebben ook veel persoonlijk contact met wetenschappers.

Wat zijn de drie meest dringende acties?

De emissies naar beneden halen. Bebossing en herbebossing. En de bescherming van de oceanen, de blauwe longen van de wereld.

In de coronacrisis blijkt dat ingrijpen wel kan als het moet.

Het heeft alles te maken met informatie. We krijgen vaak te horen: voor drastische maatregelen is geen draagvlak en geen geld. Dat is er dus wél, is nu heel duidelijk gebleken. Mensen accepteren strenge maatregelen wanneer je die hen goed uitlegt. De klimaatcrisis is veel erger dan Covid-19, maar als politici ze steeds minimaliseren, belemmeren ze zelf dat draagvlak. Als klimaat- expert Jean-Pascal Van Ypersele, net als Marc Van Ranst, elke avond in de tv-studio’s zou zitten om uit te leggen waarom actie broodnodig is, zou er een veel groter draagvlak zijn.

Je ziet dat het zelfs dan moeilijk is.

Er is toch een groot verschil tussen Covid-19 en de klimaatopwarming. Voor de strijd tegen de klimaatopwarming moet niemand in lockdown. De economie gaat niet instorten. Wij vechten voor een groenere economie, een toekomst zonder luchtvervuiling waar elk jaar honderduizenden mensen aan sterven. Wij willen net dat de wereld een betere plek wordt. De inspanning die we moeten leveren is niet half zo groot als die tegen het coronavirus.

Waarom zoveel weerstand, denk je?

Omdat onze maatschappij gebouwd is op een kapitalistisch systeem waarin economische groei heilig is. Terwijl wij zeggen: wij zijn deel van de natuur en kunnen die niet ongeremd exploiteren. Het is voor veel mensen moeilijk het idee van ongebreidelde groei en kapitalisme los te laten, want dan moeten ze de religie waar ze hun hele leven in geloofd hebben, loslaten.

Je kreeg doodsbedreigingen, werd fysiek aangevallen. Is het dat waard?

Ik sta daar weinig bij stil. Greta krijgt ook bedreigingen, zij is ook niet bang. Dat komt omdat wij zo op ons doel gefocust zijn. De rest is bijzaak. Vorig jaar ben ik fysiek aangevallen op Pukkelpop. Ik hoorde mensen roepen: waar is Anuna, we gaan haar vermoorden! Dat heeft er toen wel ingehakt. De dagen nadien besefte ik dat dit echt slecht had kunnen aflopen. Maar stoppen is geen optie. Ik weet dat er geen alternatief is. Er is trouwens geen tijd meer te verliezen.

Begrijp je vanwaar die agressie naar je persoon komt?

Als je niet weet dat de klimaatopwarming een groot probleem is, kan ik mij voorstellen dat wij radicaal overkomen. Maar de agressie begrijp ik niet. Uiteindelijk zijn wij maar jongeren die vechten voor een betere wereld. Of je het nu wel of niet eens bent met onze manier van actievoeren.

Er zit ook een generatieconflict in jullie strijd.

Wij weten wel dat de vorige generaties gewoon niet wisten dat hun manier van leven tot deze problemen zou leiden. Voor onze ouders was het klimaat geen issue. Zij maakten zich als jongere zorgen over kernwapens. Wat ik belangrijk vind is dat de oudere generatie nu wél op de hoogte is. Daar zie ik een grote verantwoordelijkheid. Want het is niet oké dat jongeren de grootste last moeten dragen. Maar vandaag lopen al onze acties in samenwerking met Grootouders voor het Klimaat. Zij steunen ons en wij zijn hen super dankbaar. We merkten, toch zeker in het begin, dat als je met politici praat je meer credibiliteit hebt wanneer er ouderen bij zijn. Het is voor ons belangrijk dat politici ons niet zien als rebellerende pubers. Wij werken dus zeker ook generatieoverschrijdend.

Jullie grootste criticaster is wel de blanke man boven de 60.

( Lacht) Inderdaad. Ik denk dat het te maken heeft met het feit dat net zij lang goed gefunctioneerd hebben in dat kapitalistische systeem. Ze hebben het dan ook het moeilijkst wanneer dat in vraag wordt gesteld, niet alleen door jongeren, vooral ook door vrouwen. Dat moet ontzettend confronterend zijn.

De klimaatbeweging wordt effectief geleid door jonge meisjes.

Er zijn ook veel jongens in de beweging, maar de meisjes zijn de trekkers. Misschien komt het door de opvoeding, de idee dat mannen zich stoer moeten gedragen. Zorgen voor de natuur, een stap terugzetten is in hun ogen misschien te soft.

Greta en jij zijn plots heel beroemd. Wat doet dat met iemand van 19?

Zelf ben ik mij daar niet altijd van bewust. Maar ik ben er blij mee. Daardoor heb ik een platform voor het klimaat.

Was je van kindsbeen af geïnteresseerd in de maatschappij?

Ik sprak als kind met mijn ouders al over milieuproblemen, maar dacht toen: zo’n probleem is zeker een politieke prioriteit. Ik had daar vertrouwen in. Pas toen ik er mij echt in ben gaan verdiepen, realiseerde ik me dat de politiek helemaal niet met milieuproblemen bezig was. Ik ben ook van jongsaf aan begaan met mensenrechten. Ook daar gaat klimaatopwarming over, niet alleen over de natuur, in de eerste plaats over mensen. En als we niets doen, zullen er wellicht veel mensen sterven.

Steunen je ouders je?

Absoluut. Ze namen mij als kind al mee naar betogingen. Ze probeerden niet mijn mening te sturen, wel mij te informeren. Ze hebben me van jongs af aan bewust gemaakt dat ik geprivilegieerd ben, omdat ik in Europa geboren ben, in een middenklassegezin dat zich geen zorgen hoeft te maken over basisbehoeften. Daar staat ook een verantwoordelijkheid tegenover. Mijn ouders hebben altijd gezegd: we willen dat je gelukkig bent, maar probeer ook iets te doen voor de wereld. Streef niet enkel je eigen geluk of welvaart na. Misschien heb ik dat te serieus genomen ( lacht).

Je voelt je man, noch vrouw. Wil je ook op dat vlak een rolmodel zijn?

Ik voel mij niet hij of zij. Ik ben daar open over omdat het voor mij geen enkel probleem is. Maar ik weet dat veel mensen daar wel mee worstelen en misschien kan het hen helpen.

Hoe zie je je toekomst? De politiek?

Ik zal altijd een activist zijn. Dat kan evengoed in de politiek als bij een internationale organisatie. Wat ik wil, is impact hebben en blijven vechten voor deze wereld.