Geavanceerde DNA-analysetechniek moet tot beste behandeling voor elke patiënt leiden

De best mogelijke behandeling voor een kankerpatiënt kiezen met behulp van moderne DNA-analysetechnieken: dat is het opzet van het nieuwe pilootproject rond next-generation sequencing (NGS) dat minister van Volksgezondheid Maggie De Block lanceert.

In het project, dat dit najaar van start gaat en drie jaar zal duren, zullen naar schatting elk jaar 20.000 kankerpatiënten een NGS-test ondergaan. De NGS-testen zullen terugbetaald worden voor welbepaalde klinische indicaties.

Op voorhand succes van behandeling inschatten

Minister De Block: “Next-generation sequencing is een mooi voorbeeld van hoe technologie de zorg voor patiënten kan verbeteren. Dankzij deze moderne DNA-analysetechniek kunnen we op voorhand nagaan bij welke behandeling een kankerpatiënt het meeste baat heeft. Als patiënt word je zo beter geholpen dan met klassieke chemotherapie en heb je ook minder last van bijwerkingen. Door deze techniek nu op grote schaal en op een georganiseerde manier te gebruiken, zetten we een belangrijke stap vooruit in de kankerzorg.”

Companion diagnostics

Next-generation sequencinggenpaneltesten zijn gesofisticeerde diagnostische testen waarmee je op voorhand kan inschatten of een bepaalde behandeling het gewenste effect zal hebben of niet, de zogenaamde companion diagnostics. Dankzij de NGS-technologie is het mogelijk om miljoenen DNA-sequenties tezelfdertijd te analyseren, in plaats van één gen per keer via de klassieke DNA-testen. Op basis van die informatie kunnen specialisten vervolgens een behandeling kiezen die specifiek inwerkt op de aanwezige genetische celafwijkingen die kanker veroorzaken. De laatste jaren komen er steeds meer van dat soort gerichte behandelingen bij.

Omwille van de hoge complexiteit en kostprijs wordt de NGS-technologie vooralsnog vooral gebruikt in hooggespecialiseerde centra, in het kader van klinische proeven met nieuwe gerichte behandelingen. De techniek wordt evenwel beetje bij beetje beter betaalbaar, waardoor ze op bredere schaal kan worden ingezet. Via een pilootproject wil minister De Block die ruimere toepassing stimuleren en de NGS-technologie een structurele plaats geven in de kankerdiagnostiek, zodat zoveel mogelijk patiënten zo snel mogelijk voordeel kunnen halen uit deze innovatieve technologie.

NGS-netwerken als kwaliteitsgarantie

Laboratoria die willen deelnemen kunnen zich aanmelden bij het Riziv om NGS op te nemen in hun routineprogramma voor kankerdiagnostiek. Enkel wettelijk erkende laboratoria die daarbovenop over een accreditatie voor NGS-diagnostiek beschikken kunnen de NGS-conventie ondertekenen. Laboratoria en ziekenhuizen die willen deelnemen, zullen gespecialiseerde NGS-netwerken moeten vormen waarbinnen ze de noodzakelijke expertise opbouwen in dit domein. Op die manier krijgen patiënten de garantie dat de complexe resultaten van hun NGS-test zo goed mogelijk worden geïnterpreteerd. Tezelfdertijd laat de samenwerking in netwerken toe om de uitgaven onder controle te houden.

De NGS-testresultaten zullen geanonimiseerd worden bijgehouden in een aparte databank van healthdata.be. Deze informatie is belangrijk om in de toekomst gefundeerde beleidsbeslissingen te kunnen nemen. Ze zal bijvoorbeeld toelaten om beter in te schatten hoe frequent bepaalde DNA-afwijkingen voorkomen en welke behandelingen effectief werken voor welke patiënt.

Harmonisatie van terugbetaling

Naast het aanbieden van NGS-testen in netwerken op het terrein wordt ook gewerkt aan een harmonisatie van de terugbetalingsprocedures voor diagnostische testen en voor gepersonaliseerde behandelingen. Vandaag volgen beide procedures een aparte weg binnen het Riziv. De procedure voor de terugbetaling van nieuwe, gepersonaliseerde behandelingen verloopt vaak veel sneller dan die voor de terugbetaling van diagnostische testen. Dit leidt tot situaties waarbij een gepersonaliseerde behandeling wél al terugbetaald is voor de patiënt maar de voorafgaandelijke diagnostische test nog niet. Door de terugbetaling van diagnostiek en behandeling structureel aan elkaar te koppelen, wil minister De Block dit probleem uit de weg ruimen.

Kankercentrum van Sciensano coördineert

Om de implementatie op het terrein voor te bereiden heeft minister De Block 5,1 miljoen euro uit het Kankerplan uitgetrokken. Daarbij komt een investering van 2 miljoen euro per jaar in de terugbetaling van de moleculaire “companion diagnostic”-testen (via het Kankerplan) en nog eens 2 miljoen euro per jaar voor de financiering van de NGS-conventie (via het Riziv).

Het pilootproject steunt op een intense samenwerking tussen het beleid en de verschillende actoren op het terrein. Het Kankercentrum van Sciensano neemt de coördinatie op zich. Het project zal in de herfst van dit jaar effectief van start gaan en drie jaar duren. Naar schatting zullen elk jaar zo’n 20.000 NGS-testen plaatsvinden bij kankerpatiënten, een aantal dat zal toenemen naargelang er meer gepersonaliseerde therapieën beschikbaar worden.