Zeeland: land onder de zeespiegel

Geen perfectere weekendtrip dan Zeeland. In de eeuwenoude stadjes en vredige havens van deze ongerepte en discrete Nederlandse provincie waart nog altijd de geest van de pioniers rond die dit land veroverden op het water.

In Zeeland, de versnipperde streek tussen de Ooster- en Westerschelde, strijden zee en land al sinds mensenheugenis om de heer- schappij. Overstroming na over- stroming werden dorpen door de golven verzwolgen, terwijl de mens geduldig land drooglegde.

Boterbabbelaars

Op het door kanalen en zeearmen doorsneden eiland Walcheren verrijzen her en der torens en molens als bakens in het landschap. Een zeil glijdt net boven de einder voorbij. Het blijkt een galjoot, klipper of klipperaak te zijn, een van die oude vaartuigen die eeuwen geleden al langs de kust en over de rivieren van Nederland voeren. Vandaag maken ze deel uit van de bruine vloot, vaartuigen van allerlei slag die aangemeerd liggen in de vele kleine havens, zoals het ooit zo bloeiende Veere.

Sinds het Veerse Gat door een dam werd afgesloten – en nu Veerse Meer heet – staat de haven van Veere niet langer in verbinding met de open zee, waardoor de stad verstilde, een beetje zoals in Brugge. De historische gebouwen zijn prachtig bewaard: het Stadhuis, de Grote

Kerk, de door Schotse kooplieden gebouwde 16de-eeuwse huizen... Veere is in al die tijd nauwelijks veranderd en trekt volop de kaart van zijn rijke verleden om bezoekers te lokken. Met een gezellige snoepwinkel vol ouderwets snoepgoed, bijvoorbeeld. Of met de wekelijkse zomermarkt waar marktkramers traditionele klederdracht met uiterst verfijnd kantwerk en klompen aantrekken. De producten – boterbabbelaars, kaas, beignets, bolussen, wollen stoffen... – ademen de Zeeuwse ziel.

Door en door Zeeuws

Vanuit Veere vertrekt het Kanaal door Walcheren richting Westerschelde. Via deze waterweg kom je in Middelburg, de hoofdstad van Zeeland. Van ver zie je hoog boven de daken Lange Jan verrijzen, een achthoekige toren van ruim 90 m, die deel uitmaakt van de belendende middeleeuwse abdij. Je kan de toren tot ongeveer halweg beklimmen. Na 207 treden word je beloond met een schitterend uitzicht over de hele stad. Bij helder weer zie je zelfs de naburige eilanden.

Op Walcheren zijn de tradities ongetwijfeld het sterkst verankerd. Hier zie je af en toe nog dames in traditionele kleding opgesmukt met kant en sieraden. En dan is er nog het ringrijden, een traditie die buiten de landsgrenzen weinig bekend is, maar teruggaat tot de middeleeuwen. Toen al organiseerde de lokale adel dergelijke tornooien. Nu verwelkomen de dorpen elk seizoen om beurt deze strikt geregelde behendigheid: ruiters op een ongezadeld en fraai opgetuigd Zeeuws trekpaard moeten in volle galop een lans door een ring steken. Die ring wordt kleiner naarmate het tornooi vordert. Deze eeuwenoude folklore geeft ook aanleiding tot sublieme dorpskermissen.

Aan de overkant van het Veerse Meer ligt Noord-Beveland, het eiland dat meest recentelijk op de zee werd gewonnen en er prat op gaat het zonnigste plekje van Nederland te zijn. Hier strekken de velden zich uit zover het oog reikt en vind je hooguit enkele dorpen. Zoals Colijnsplaat, een charmant vissershaventje waar je vis en garnalen kan kopen in de vismijn. Een andere bezienswaardigheid is het door gigantische duinen afgeschermde Banjaardstrand, het breedste strand van de Noordzeekust. Hier geen met beton volgestouwde kustlijn: alles puur natuur, op enkele strandbars op palen na, waar je een glas kan drinken of een hapje eten terwijl je uitkijkt over de zee. Bij mooi weer waan je je in Californië!

Voor nog meer Zeeland en nog meer rust zet je koers naar Tholen, met daarnaast Sint Philipsland, het kleinste bewoonde eiland van Zeeland. Vandaaruit trek je naar het noordelijkste deel van de provincie: Schouwen-Duiveland en het charmante Zierikzee. Dit historische, in de middeleeuwen zeer welvarende stadje, telt bijna 500 monumenten en is een dicht maaswerk van smalle straatjes met charmante vissershuisjes. Rond de binnenhaven, nu een museumhaven, staan de chique huizen van voormalige reders en kooplieden.

Atlantis van de Noordzee

Schouwen-Duiveland had meer dan welk eiland te lijden onder de overstromingen. Een stille getuige daarvan is de Plompe Toren vlakbij zee, het enige restant van het in de golven verdwenen dorp Koudekerke. Vanop de toren zie je de hoge dijk die het land voortaan beschermt tegen de woede van de zee.

Wie vanuit het noorden zuidwaarts rijdt, kan vandaag de ruim zes kilometer lange toltunnel induiken die onder de Schelde doorloopt naar Zeeuws-Vlaanderen, een stukje Nederland dat, tot de tunnel er kwam, van de rest van het land gescheiden was door het water. Langs de Westerschelde ligt een van de grootste moerasen van West-Europa. Bij elk hoogtij overstroomt het brakke water een groot deel van de streek, die als een spons fungeert. De eeuwenoude polders, schorren en slikken dragen er veelzeggende namen als het Verdronken land van Saeftinghe, de Zwarte Polder en natuurlijk het Zwin, op de grens met Vlaanderen. Op een steenworp ligt nog Hulst, een versterkt stadje – het meest Vlaamse van Nederland – met een ietwat getemperde Zeeuwse sfeer.