Bij tien procent van patiënten met T-cel-leukemie is er sprake van een defect in het ribosoom, het eiwitfabriekje van de cel. Dankzij die fout kunnen kankercellen een overlevingseiwit misbruiken en bij chemotherapie makkelijker overleven. Maar een geneesmiddel dat het eiwit onderdrukt, toont hoopgevende resultaten.
T-cel-leukemie is een zeldzame vorm van kanker waarbij er te veel onrijpe witte bloedcellen in het lichaam zitten. De ziekte komt vooral voor bij kinderen. “De laatste jaren is het duidelijk geworden dat er bij verschillende vormen van kanker defecten voorkomen in het ribosoom. Dat is het eiwitfabriekje van een cel. Er is nog wel eiwitproductie in de cellen, maar het evenwicht tussen de hoeveelheden van eiwitten is subtiel verstoord. Ook bij T-cel-leukemie hebben we zo’n ribosoomdefect geïdentificeerd”, vertelt professor Kim De Keersmaecker, hoofd van het Laboratorium voor Ziektemechanismen in Kanker, waar dit onderzoek werd gevoerd.
Als een cel door ouderdom of ziekte al te zeer beschadigd is, wordt een signaal gegeven dat de celdood op gang brengt. Er bestaan eiwitten die celdood onderdrukken, zoals het BCL-2-eiwit. En het defect in het ribosoom bij T-cel-leukemie zorgt net voor een overproductie van het BCL-2-eiwit.
Dat betekent ook dat cellen die eigenlijk zouden moeten afsterven, toch kunnen overleven. “De kankercellen misbruiken de BCL-2-eiwitten. Daardoor overleven ze ook in slechte omstandigheden en zijn ze resistent tegen chemotherapie. Het is de eerste keer dat we vaststellen dat ribosoomdefecten op deze manier tot kanker bijdragen.”
Nog niet getest op mensen
Bij de behandeling van een andere vorm van leukemie wordt al een geneesmiddel ingezet dat BCL-2 onderdrukt en daarmee de overproductie dus weer uitschakelt. “Dit geneesmiddel wordt in de kliniek gebruikt bij chronische lymfocytaire leukemie. Maar uit ons onderzoek bij muizen blijkt het ook T-cel-leukemie met ribosoomdefecten te onderdrukken.”
Van genezing kunnen we nog niet spreken, waarschuwt De Keersmaecker. “Dit is nog niet getest op mensen. Bij leukemiepatiënten wordt vaak een cocktail van geneesmiddelen ingezet, terwijl onze studie enkel gaat over de BCL-2-onderdrukker. Ons vervolgonderzoek zal zich dan ook toespitsen op een cocktail van die BCL-2-onderdrukker en andere geneesmiddelen. Voor patiënten met dit specifiek ribosoomdefect is dat zeker een piste om verder te onderzoeken.”
