In één ruk slapen tot de ochtend

Als een blok in slaap vallen en na enkele uren weer klaarwakker zijn. En blijven. Een kwart van de Belgen kampt met behoorlijk slopende doorslaapproblemen. Met deze strategieën wordt dat verleden tijd.

Bij slaapproblemen ligt de focus vaak op moeilijk in slaap raken. Heel wat hulpmiddeltjes, tips en zelfs medicatie zijn hier dan ook op gericht. Maar wat als je vlot in slaap valt, vervolgens veel te vroeg en nog hondsmoe ontwaakt, en met de beste wil van de wereld de weg naar dromenland niet meer terugvindt?

Stress, stress, stress

Doorslaapproblemen kunnen te wijten zijn aan verschillende factoren, maar stress spant toch de kroon. “Sta je onder druk door beslommeringen op het werk of privé, dan kan je een overprikkeld stresssysteem ontwikkelen. Aan het einde van de dag voel je je vaak voldoende uitgeput om te slapen, maar je waaksysteem wordt ’s nachts veel sneller weer actief”, legt prof. dr. Johan Verbraecken, medisch coördinator, Slaapcentrum UZ Antwerpen, uit.

Grote schuldige is het stresshormoon cortisol. Dat piekt normaal tegen de ochtend aan, zodat je wakker wordt, en neemt vervolgens langzaam af gedurende de dag. In perioden van hoogspanning kan dat systeem ontregeld raken, waardoor je cortisolniveau onvoldoende daalt. Resultaat: een minder diepe slaap, soms ook nachtelijk zweten, en vaker ongewenst ontwaken, waarna het lastiger is om weer in te dommelen. Ook wanneer je brein te actief blijft, als je een piekeraar bent bijvoorbeeld, slaap je veelal in een soort waakstand. “Dat geeft je het gevoel dat je niet echt geslapen hebt, bij gebrek aan voldoende diepe slaap. Zo beland je in een vicieuze cirkel, waarbij je uitgeput raakt door stress, die je vervolgens belet om goed door te slapen.”

Levensstijl

De twee grote boosdoeners voor een continue slaap zijn ook bekend: alcohol en cafeïne. Maar ook suikers en geraffineerde koolhydraten werken stimulerend, evenals laattijdig dineren of te weinig bewegen overdag.

Bioritme

Een andere klassieker is jarenlang ploegenarbeid of nachtwerk verrichten. Als je met pensioen gaat, wil je dan je bioritme omgooien, zodat het beter aansluit bij je sociale leven. Maar toch word je steevast te vroeg wakker, omdat je dat jarenlang gewend bent geweest. “Zo’n gewoonten zitten vaak zo sterk verankerd in je slaappatroon dat het lastig is om ze om te gooien.”

Fysieke oorzaken

Een opspelende schouder, een pijnlijke rug, een been dat trekt of gewrichtsklachten kunnen je na enkele uren uit je slaap halen en houden. Soms helpt het om van houding te veranderen en weer verder te slapen, maar vaak herhaalt dit scenario zich verschillende malen per nacht. Ook de menopauze kan aan de basis liggen van een gefragmenteerde slaap door opvliegers en nachtelijk zweten. Te vaak moeten plassen is een andere frequente stoorzender voor een continue nachtrust. En die overdreven plasdrang komt op latere leeftijd vaker voor.

Apneu

Zo’n plasprobleem kan ook gelinkt zijn aan slaapapneu, waarbij je ademhaling tijdelijk stokt en je slaapcyclus daardoor onderbroken wordt. “Soms merk je dat wekmoment niet op, maar soms word je er wel vroegtijdig wakker van. Vaak ben je je niet bewust van je apneu. Maar door apneu te behandelen kan je zowel vlotter doorslapen als het plasprobleem dat ermee gepaard gaat aanpakken”, geeft prof. Johan Verbraecken nog mee. “Soms liggen verschillende oorzaken aan de basis van je doorslaapprobleem en is een uitgebreider slaaponderzoek nodig om uit te klaren waar het schoentje precies wringt.”