Ook mannen lopen risico op osteoporose

In samenwerking met patiëntenverenigingen Reumanet en Clair, lanceert biotechnologiebedrijf Amgen op 20 oktober, Wereld Osteoporose Dag, de campagne ‘Behandel met zorg’ om mensen te informeren over de risico’s van osteoporose. Een vrouwenzaak? Helemaal niet!

Osteoporose is een stille ziekte die zelf geen pijn doet, maar die de botmicroarchitectuur en de botmassa aantast, waardoor de botten brozer worden en de kans op botbreuken toeneemt. Een verkeerde val kan voor deze patiënten grote gevolgen hebben. Breuken ten gevolge van osteoporose doen zich in het bijzonder voor ter hoogte van de wervelkolom, de heup, de pols, het bekken en de schouder. Osteoporose en de daaruit volgende botbreuken zijn een belangrijke oorzaak van overlijden en morbiditeit.

In België zijn er naar schatting zo’n 680.000 osteoporosepatiënten, een aantal dat door de vergrijzing de komende jaren nog verder zal toenemen.

Niet enkel vrouwen

Volgens de International Osteoporosis Foundation (IOF) zal vanaf de leeftijd van 50 jaar één op drie vrouwen en één op vijf mannen tijdens hun verdere levensloop één of meerdere breuken oplopen ten gevolge van osteoporose. Tegen 2030 wordt een stijging van 23% verwacht, vooral van het aantal heupfracturen. Wie een heupfractuur oploopt, kijkt aan tegen een lang herstel: één jaar na de heupfractuur is 40-60% van de patiënten nog steeds niet de oude.

Het is daarom belangrijk om iedereen bewust te maken van de gevolgen van de aandoening en het belang van vroegtijdige opsporing.

In de meeste gevallen ontdekken patiënten pas dat ze osteoporose hebben na een botbreuk. Zo’n fractuur is het resultaat van een complexe samenloop van verschillende factoren: de botdensiteit, leeftijd, geslacht, medicatie, comorbiditeit, valrisico en valangst. In ons land is osteoporose jaarlijks de oorzaak van meer dan 100.000 fragiliteitsfracturen die spontaan optreden of na een minimaal trauma. De ziekte gaat vaak samen met de menopauze, wanneer de beschermende invloed van het vrouwelijk hormoon oestrogeen wegvalt. Maar ook bij mannen, vooral 70-plussers, kan osteoporose een negatieve invloed hebben op de botgezondheid.

Laat jouw risico evalueren door een arts

Het is belangrijk om vrouwen én mannen vanaf 50 jaar bewuster te maken van osteoporose, de gevolgen ervan en de gezondheidswinst die je kan boeken door tijdig in te grijpen.

De International Osteporosis Foundation stelde een lijst met 19 vragen op, die een beeld geven van de risicofactoren voor osteoporose. Op de campagnewebsite behandelmetzorg.be kan je deze vragenlijst invullen en uitprinten zodat je bij een volgend bezoek aan je huisarts dit onderwerp gemakkelijk ter sprake kan brengen en hem kan vragen jouw specifieke risico op osteoporose te bepalen.

Doe iets aan je levensstijl

Uit de vragenlijst blijkt meteen dat onze levensstijl een belangrijke invloed heeft op het osteoporoserisico. Aan je leeftijd, geslacht, familiale voorgeschiedenis en bepaalde behandelingen die je hebt moeten ondergaan, kan je niets veranderen, maar factoren zoals roken, overmatig drankgebruik, slechte eetgewoontes en te weinig lichaamsbeweging heb je zelf in handen.

Enkele cijfers:

• Overmatig alcohol gebruik verhoogt het relatieve risico (RR) op osteoporose en heupbreuken. Meer dan 4 eenheden alcohol per dag kan de kans op heupbreuken verdubbelen bij mannen en vrouwen.
• Tabak vermenigvuldigt de kans op heupbreuken met 1,5.
• De kans op breuken stijgt als de Body Mass Index (BMI) daalt. Het aantal breuken stijgt aanzienlijk, bij zowel mannen als vrouwen, als de BMI gelijk of kleiner dan 22kg/m² is.
• Voldoende aanvoer van calcium is bijzonder belangrijk ter preventie van osteoporose. Dit geldt gedurende de hele levensloop, maar zeker bij de oudere personen, want de absorptie van mineralen door de darmen en nieren daalt met de leeftijd, en bijgevolg wordt supplementaire aanvoer van calcium noodzakelijk. Vitamine D is ook essentieel, aangezien het de opname van calcium vanuit de darmen naar het bloed bevordert. Een gemiddelde dagelijks dosis van minstens 800 internationale eenheden (U.I) vitamine D en van 1000 tot 2000 mg calcium kan bescherming bieden tegen osteoporose.
• Mensen die onvoldoende lichaamsbeweging nemen, lopen meer risico op een heupbreuk dan actievere personen. Als de botten verplicht worden meer gewicht te dragen dan ze gewoon zijn, reageren ze door meer bot aan te maken. Dit kan bekomen worden door gewichtsdragende of impact oefeningen zoals wandelen, lopen, dansen...
• Valpreventie speelt een belangrijke rol bij osteoporose. Daarom is het belangrijk om alle elementen die het risico op vallen kunnen verhogen grondig te bekijken: regelmatige controle van het zicht en aangepaste correctie, wegwerken van losse tapijten, elektriciteitsdraden enz., opletten bij gebruik van verdovende middelen of slaappillen, aandoeningen die het evenwicht verstoren,...

Rudi (63) lijdt sinds zijn 49ste aan osteoporose

“Op een gewone dag sta ik op, maak ik koffie en zet ik het ontbijt klaar. Ik geef de vogeltjes eten nog voordat ik zelf ontbijt. Ik heb in de tuin enorm veel vogelkastjes hangen. Eén à twee keer per week komen de kleinkinderen ook eten en dan help ik met alle voorbereidingen. Soms moet ik wel opletten voor mijn rug wanneer ik de kleinkinderen ophef”, vertelt Rudi. “Maar er zijn ook mindere dagen... Dan heb ik werkelijk overal pijn. Ik kan dan niet veel doen en hang maar een beetje rond. Dan voel ik me slecht in mijn vel, ben ik prikkelbaar en denk ik ‘laat me allemaal met rust’.

Ik heb ooit iemand gekend die in bed moest oppassen met het laken aan zijn voeten, omdat hij bij een verkeerde beweging iets zou kunnen breken. Bij mij is het niet zo erg, maar mijn osteoporose kan je vergelijken met die van een vrouw van 85 jaar. Volgens de schaal van de Wereldgezondheidsorganisatie heb ik een zeer ernstige vorm van osteoporose.

Toen ik 49 jaar was, hebben ze de ziekte bij mij ontdekt. Normaal krijgen mannen osteoporose op latere leeftijd. Daardoor en met wat ze ‘maar’ weten van de ziekte, zijn ze er bij mij niet eerder achter gekomen. Mijn vrouw zag eigenlijk al eerder dat ik veel pijn had. Zo ben ik bij de dokter beland en die heeft me een botmeting voorgeschreven.

Toen ik de diagnose kreeg was ik nog kok in het leger, intussen ben ik met pensioen. Ik was chef-kok en gaf ook kookles, maar dat werd te zwaar. Eén kookpot daar woog 50 kilo en ik stond ook heel de dag recht. Nadien ben ik dan horeca-verantwoordelijke in de kazerne geworden, wat fysiek beter lukte.”

Is Rudi’s leven nog meer veranderd sedert de diagnose? Rudi: “Ik blijf positief, ik kan niet anders. Maar ik hef geen zware lasten meer, om spontane botbreuken te vermijden. Als een dame in de winkel me dan vraagt om iets uit het hoogste rek te nemen, vind ik het belachelijk om te moeten zeggen ‘neen, ik mag dat niet’. Als het echt niet gaat, doe ik het niet, en dan ben ik er ook open over waarom ik het niet mag doen. Blijkbaar vinden mannen het moeilijk om openlijk te praten over hun osteoporose. Ik niet.

Verder mag ik niet meer in de attracties op de kermis of in het pretpark. En ik wou graag een duosprong doen met een parachute, maar mijn dokter heeft dat afgeraden. Vroeger ging ik drie uur per dag hardlopen, bijvoorbeeld van Tervuren naar Heverlee, maar dat heb ik moeten opgeven.

Andere dingen deed ik dan weer vroeger niet, maar nu wel. Wandelen bijvoorbeeld, dat is één van de beste dingen om te doen als je osteoporose hebt. Dat heeft te maken met je metabolisme en de bloeddoorstroming die bevorderd worden. Ik zit echt niet stil. Ik wandel, ik fiets, ik doe nu aan bridgen, ... Ik ben altijd bezig.”