Thuin, juweeltje aan de Samber

Met haar hangende tuinen en bevreemdende abdijruïne maakt Thuin meteen indruk. En die wordt nog versterkt door tal van juweeltjes in en om het Henegouwse stadje.

Wanneer de zon van de partij is, verwacht je dit soort van kleine stadjes, met gebouwen in uiteenlopende stijlen die tegen een rotsheuvel aanleunen, eerder in Zuid-Frankrijk of op het Italiaanse platteland. Vanuit de verte domineren een majestueuze toren, enkele kerken en de restanten van een omwalling het zicht. Het stadje zelf is een vlechtwerk van steile kasseisteegjes die nu eens in de schaduw dan weer in het zonlicht baden.

De flanken van de heuvel zijn bekleed met terrasvormige tuinen waar, beschut tegen de kou, de wijnstokken en fruitbomen prima gedijen. Niets doet vermoeden dat je hier in eigen land bent, behalve dan de zo typische bouwstijl.

Schippers en hangende tuinen

Als je hier voor het eerst komt, ziet Thuin er inderdaad atypisch uit. Neem nu het belfort. “Je ziet de toren al van ver, van waar je ook komt”, zegt stadsgids Swamini Decuir. “Het belfort is maar 60 m hoog, maar omdat het ook 60 m boven het niveau van de Samber ligt, lijkt het veel hoger.” Vandaag is dat belfort het middelpunt van de stad. Van hieruit werd Thuin vanaf de vroege middeleeuwen uitgebouwd, met telkens nieuwe kronkelstraatjes en huizen dicht tegen elkaar aangedrukt. Eeuwenlang vormde de rotsheuvel een veilig toevluchtsoord, maar haar welvaart heeft het stadje toch te danken aan de rivier beneden.

“Historisch gezien is Thuin een stad van schippers, die goederen over de Samber vervoerden. In de 17de eeuw waren ze met bijna 1.100. Vandaag bevindt zich ten noorden van de stad nog altijd een schipperswijk langs de Samber. En ook al wonen er nog maar enkele gepensioneerde bootslui, de wijk heeft haar eigen karakter bewaard. De vaarinfrastructuur met wachtgebouwtjes vormt het decor voor de piepkleine huisjes die de thuisbasis waren van de schippers.

De andere kant van de heuvel – de zuidkant – ziet er helemaal anders uit. Hier bevinden zich al sinds de middeleeuwen hangende stadstuinen. Vandaag zijn die 210 tuintjes nog altijd grotendeels privébezit. “Maar via een georganiseerde rondleiding kan je ze toch bezoeken”, benadrukt Swamini Decuir. “De inwoners hebben vaak een eigen toegang tot hun hangende tuin via een ondergrondse gang die vertrekt van hun kelder en onder de straat doorloopt.” Onze tip: zo’n rondleiding is erg interessant, maar de mooiste tuinen vind je op de vogelzangheuvel – Chant des Oiseaux. Ze zijn ommuurd en door het milde microklimaat is men er in 2001 wijnstokken beginnen aanplanten. Het resultaat is een zoete rode wijn – de Clos des Zouaves – die als aperitief wordt gedronken.

Likeur en vleermuizen

In de omgeving van Thuin bevindt zich de bekende stokerij van Biercée, de enige plek in België waar vers fruit wordt gedistilleerd. Ze ligt in het hartje van Ragnies, een van de mooiste dorpen van Wallonië. In de oude abdijhoeve maken de meester-stokers nog altijd verschillende soorten likeur, jenever en brandewijn, volgens aloud vakmanschap. Hier geen geautomatiseerde machines of meetinstrumenten: de stokers beroepen zich enkel op hun eigen geur- en smaakorgaan om de koperen alambieken te controleren.

Misschien is het geen slecht idee om na zo’n proeverij en/of maaltijd terug te keren naar Thuin voor een fietstocht. Over het jaagpad langs de Samber bereik je in enkele tientallen minuten de majestueuze abdijruïne van Aulne. Ooit was deze abdij groter dan die van Villers-la-Ville.

In 1793 werd ze in brand gestoken door aanhangers van de Franse revolutie, maar de ruïnes ogen ook nu nog indrukwekkend. Reusachtige stenen bogen reiken naar de hemel en verpletterend statige poorten – de grootheidswaanzin van een prior? – domineren de ruïnemuren waar klimplanten vrij spel hebben. Kom langs op een dag met weinig bezoekers om er van de bijna mystieke sfeer te proeven. “Je moet weten dat de abdij zich ook onder je voeten uitstrekt”, zegt onze stadsgids. “De cisterciënsers hebben hier een ondergronds waternetwerk van meer dan drie kilometer aangelegd. Het diende om de velden te irrigeren, de watermolens te laten draaien en de inhoud van de latrines te laten afvloeien.” De ondergrondse galerijen bestaan nog altijd en vormen nu de habitat voor kolonies vleermuizen, waaronder een in België unieke soort.

De buurtspoorwegen

Op de terugweg zie je her en der nog een tramspoor liggen. Het zijn de overblijfselen van de buurtspoorwegen, een netwerk van 5.500 km tramlijnen dat zich ooit over heel België uitstrekte.

Bijna een eeuw lang hebben deze trams mensen vervoerd tot in de kleinste dorpen. In Thuin kan je je nostalgische hart ophalen in het Museum van de Buurtspoorwegen – Musée du Tramway Vicinal.

Meteen valt de typische geur op van ingevette tramwielen en geverniste houten trambanken. Het museum wordt gerund door vrijwilligers, die er de oude tramstellen in stand houden. Je vindt er een dertigtal vintage rijtuigen uit de 19de en 20ste eeuw, inclusief oude reclameborden en de typische opschriften die het spuwen aan boord verboden. Je krijgt het gevoel dat je met de teletijdmachine terug in het verleden wordt gekatapulteerd, vooral als vrijwilligers anekdotes van vroeger vertellen. Mooi meegenomen is dat de meeste tramstellen nog rijden. Op zon- en feestdagen kan je instappen voor een nostalgische rit over een tramspoor, met uitzicht op het platteland rond Thuin.

We hebben het al vermeld aan het begin van dit artikel: Thuin bezoeken is een atypische ervaring, die niet hoeft onder te doen voor het buitenland. Hou er wel rekening mee dat de stad en haar omgeving allesbehalve plat is. Je mag je dus verwachten aan trappen en steile klimmetjes.