Waarom je computergeheugen het laat afweten

Je computer heeft een geheugen. Maar hoe lang blijft dat goed? Lopen je kostbare gegevens gevaar? En hoe bewaar je ze het best? Op een HDD- of een SSD-schijf?

Je computer gebruikt twee soorten geheugen: het RAM (Random Access Memory) of werkgeheugen, dat in geheugenchips wordt bewaard. Wanneer je computer aan staat, bevat het alle gegevens die nodig zijn voor de werking van de programma’s die je gebruikt. Wanneer je je computer uit zet, wordt het RAM- geheugen leeggemaakt. En als je hem weer opstart – morgen, over een week of over een jaar – wordt dat geheugen weer actief.

Wat is een harde schijf?

Anders dan de informatie in het RAM-geheugen, blijven de gegevens opgeslagen op je harde schijf bewaard wanneer je je computer uitschakelt. Die harde schijf is een behuizing die verschillende ronde plaatjes van aluminium of glas op een verticale as bevat en die bekleed zijn met een dun laagje magnetisch materiaal waarop een lees/schrijfknop gegevens registreert en weer kan aflezen. Het principe is vergelijkbaar met dat van een platendraaier (hoewel die enkel kan lezen en niet schrijven en met maar één plaat werkt). De schijfjes draaien, afhankelijk van het model, met een snelheid van 5.400 of 7.200 toeren per minuut. Hoe hoger de snelheid, hoe vlugger de computer toegang krijgt tot de informatie en hoe beter de gebruikerservaring.

1-0

De gegevens van alle soorten inhoud (foto’s, muziek,...) worden in een binaire code opgeslagen, dus in de vorm van eentjes en nulletjes. En dat zijn er heel veel. Om je een idee te gegeven: ‘Plus’ en ‘Magazine’ worden binair geschreven als 01010000 01101100 01110101 01110011 01001101 01100001 01100111 01100001 01111010 01101001 01101110 01100101. Probeer je dus voor te stellen hoeveel cijfers er nodig zijn om de 5de Symfonie van Beethoven of de laatste Hollywood-blockbuster digitaal op te slaan! Die cijfers worden op de schijf vastgelegd door de deeltjes te magnetiseren. Elk deeltje komt overeen met een bit: een waarde 0 of 1. Tijdens het lezen detecteert de kop het magnetisme van elk deeltje om de informatie te ontsleutelen. Om te schrijven, wijzigt hij de magnetisering van de deeltjes op de schijf.

Maar er is een probleem: het volstaat dat enkele bits beschadigd zijn – dat ze een polariteit 0 in plaats van 1 krijgen – om een heel bestand onleesbaar te maken. En dat risico bestaat jammer genoeg ook bij een back-upschijf die je bijvoorbeeld in een safe bewaart. En omdat die niet met een computer verbonden is, kan ze geen gebruikmaken van tools die fouten detecteren en een mogelijke omkering van bits ongedaan kunnen maken.

De levensduur van een HDD-schijf bedraagt doorgaans 3 tot 5 jaar. Sommige modellen kunnen tot 10 jaar meegaan, maar enkel in ideale gebruiks- en bewaaromstandigheden. Daarom krijgt HDD de jongste jaren meer en meer concurrentie van SSD (Solid State Drive), waar gegevens met behulp van een flashgeheugen in een geïntegreerde schakeling worden bewaard. Hetzelfde principe als de USB-stick dus. Deze technologie gebruikt geen mechanische onderdelen, is sneller, beter bestand tegen schokken en compacter. Ze werkt bovendien geruisloos en verbruikt minder energie dan HDD. Toch zijn er ook nadelen. SSD is duurder dan HDD met dezelfde capaciteit. Lang werd gezegd dat SSD een minder lange levensduur heeft dan HDD, maar op dat vlak is er veel vooruitgang geboekt. SSD gaat vandaag tot 10 jaar of langer mee.

Maar de ene SSD is de andere niet. Om ze van elkaar te onderscheiden, gebruiken sommige fabrikanten Terabytes Written (TBW), dat is het aantal terabytes dat op een SSD kan worden geschreven voor haar prestaties afnemen. Het probleem is dat die TWB zelden op de verpakking wordt vermeld. Andere fabrikanten verwijzen naar de Mean Time Between Failure (MTBF), de gemiddelde duur voor er een defect optreedt. Zo geeft Samsung voor zijn SSD 870 EVO SATA III een MTBF van 1,5 miljoen uren op ofwel 62.500 dagen en dus meer dan 170 jaar. Een indrukwekkend cijfer dat je met een korreltje zout moet nemen. Zie het als: de kans dat de schijf tijdens de garantie defect raakt, is echt heel, heel klein. Op voorwaarde dat je ze correct gebruikt, dus beschermd tegen hitte enz. Bij gebrek aan een magische formule doe je er daarom goed aan een programma te installeren dat de levensduur van je schijf berekent – SSD Life voor Windows en DriveDX voor Mac – dat je om de maand laat draaien. En dan maar hopen op het beste.

Ook dit nog: met zowel een HDD als een SSD kan je de risico’s sterk inperken door geregeld en in parallel twee back-ups te maken: op een fysieke drager en in de cloud. Vergeet je geheugen niet!