De voornaamste oorzaken van chronische jeuk

Eén op de zeven volwassenen krijgt ooit te maken met chronische jeuk. Van niet-aflatende kriebels tot een wekenlang gevoel van quasi pijn. Voor de meeste vormen zijn er goede oplossingen voorhanden. Maar krabben is nooit een goed idee.

Jeuk is eigenlijk een nuttig alarmsignaal van je lichaam, vergelijkbaar met acute pijn. Een jeukende huid kan bijvoorbeeld wijzen op de aanwezigheid van een insect, een parasiet of iets anders dat irritatie veroorzaakt. Het wordt een probleem als je een voortdurende jeuksensatie ervaart. Houdt die langer dan zes weken aan, dan is er sprake van chronische jeuk. En de oorzaken zijn heel uiteenlopend.

Huidziekten

Veertig procent van de gevallen is te wijten aan een huidziekte. De jeuk gaat dan gepaard met een zichtbare afwijking of plek op de huid. De meest gekende huidziekten met jeuk zijn atopisch eczeem en netelroos. Bij atopisch eczeem is de huid gevoeliger en raakt die gemakkelijker geïrriteerd na contact met stoffen die huidontvettende middelen bevatten, zoals zeep, afwasmiddel, water, wol enz. De typische symptomen zijn rode vlekken en een droge, schilferende huid, die hevig jeukt. Door het eczeem te behandelen met cortisonebereidingen kan de jeuk worden teruggedrongen. Mensen met atopisch eczeem hebben doorgaans een erg droge huid, wat op zich ook al jeukprikkels uitlokt. Door je huid elke dag preventief te hydrateren met een vette crème, kan je die jeuk ten gevolge van droge huid voorkomen.

Die andere grote boosdoener, chronische netelroos, uit onder de vorm van rode huidbulten die verschrikkelijk jeuken. De bulten en de jeuk kunnen van het ene op het andere moment uitbreken en later weer verdwijnen, of zich vervolgens over het hele lichaam verplaatsen. Hier is een antihistaminicum de aangewezen behandeling.

Stress en droge huid

Stress kan de jeuk die het gevolg is van zo’n huidziekte nog verergeren. De jeuksensatie is immers een product van je hersenen. Wanneer je spanning ervaart, gaan de neurotransmitters in je brein daarop reageren, wat de jeukprikkel kan stimuleren. Met de leeftijd wordt je huid ook droger. Vandaar dat bij ouderen een extreem droge huid zelf aan de basis van chronische jeuk kan liggen, zeker in de winter met de verwarming op volle toeren. Als er geen verdere huidletsels zijn, start je best met het smeren van een hydraterende crème en gebruik je badolie in plaats van een uitdrogende douchegel.

Allergie

Een volgende bron van jeukleed zijn allergieën. Contactallergieën – nikkel, parfum, bewaarmiddelen... – manifesteren zich meestal via een jeukende plek daar waar je huid in contact kwam met het allergeen. Bij nikkelallergie ontstaat bijvoorbeeld eczeem op dat deel van je oorlel waar je oorbel je huid raakt. Wordt het allergeen niet geïdentificeerd of kan je het niet vermijden, dan kan daar chronische jeuk van komen.

Bij pollenallergie of huisstofmijtallergie gaat de jeuk meestal gepaard met andere klachten, zoals tranende ogen, een loopneus en niezen. Terwijl een voedselallergie voor hardnekkige jeuk in de mond zorgt, na het eten van bepaalde vruchten, groenten of noten.

Verstoorde leverfunctie

Chronische jeuk kan ook het gevolg zijn van een inwendig probleem, zoals een verstoorde nier- of leverfunctie of een schildklieraandoening. Dat kan worden opgespoord via een bloedafname. Daarnaast kan er een neurologische oorzaak in het spel zijn zoals een storing in de zenuwgeleiding of in de hersenen wat chronische jeuk ter hoogte van je huid kan geven. Verder kunnen ook geneesmiddelen jeuk als bijwerking geven.

En soms wordt de jeuk gewoon in stand gehouden doordat je blijft krabben of wrijven op die plek. Gevolg? Je belandt in een vicieuze cirkel, waarbij de jeuk nog toeneemt en huidletsels, zoals verdikking, bultjes of verkleuring, ontstaan die op hun beurt gaan jeuken. Bij chronisch krabben kan cognitieve gedragstherapie je van je krabgedrag afhelpen.

En dan zijn er nog die vijf tot tien procent van de gevallen van chronische jeuk, waarbij er echt geen oorzaak valt aan te duiden en waarbij dus enkel de symptomen worden behandeld.

Wat mag je wel en niet doen?

Krabben is een logische reflex en doet eventjes deugd omdat het je beloningscentrum in je brein activeert, maar toch doe je het best niet. Deze actie veroorzaakt immers vooral huidletsels die het probleem in stand houden. Bij een droge huid of eczeem is dagelijks smeren met een goede hydraterende crème altijd een goede strategie. Ook coolpacks en natte doeken kunnen in bepaalde gevallen voor verlichting zorgen. Maar grootmoedertrucjes zoals azijn werken eerder averechts, omdat ze je huid verder uitdrogen. Ook warmte en zweten bevorderen de jeuksensatie.