Dendermonde, zomerse charme in de luwte

Alle klassieke troeven van de grote Vlaamse kunsthistorische steden vind je ook in Dendermonde, maar dan zonder de stroom toeristen. De ideale bestemming voor een zonnig dagje uit?

Dendermonde is wellicht niet meteen de bestemming waar je spontaan aan denkt voor een uitstap. Want in tegenstelling tot Antwerpen, Mechelen of Lier, wordt deze zelden als een niet te missen parelt naar voren geschoven. “En toch vind je ook hier alles wat andere grote Vlaamse kunststeden aantrekkelijk maakt”, corrigeert stadsgids Chantal Louwagie. “Een begijnhof, schilderijen van grote Vlaamse meesters, een lakenhalle met belfort,... Met als troef dat alles dicht bij elkaar ligt en je in minder dan een dag alles kan zien, zonder de toeristische drukte van meer populaire plekken.” Voeg daar de bezienswaardigheden rondom Dendermonde aan toe en je hebt meteen een goedgevulde dag van culturele activiteiten gecombineerd met een uitstap in de natuur. Overtuigd? Zo zag onze daguitstap eruit, aan te passen naar believen.

De stad verkennen in de voormiddag

Als er één ding steeds garant staat voor charme en in de zomer voor verkoeling, dan wel een waterloop. Dendermonde heeft het wat dat betreft getroffen: de oude Dender mondt in het centrum uit in de Schelde. En een deel van de historische versterkte gordel is eveneens omringd door water, waardoor een aantal mooie, kleine vijvers opduikt. Waar je ook bent, het water is hier nooit ver weg!

Dat water is in het verleden zowel een zegen als een vloek gebleken. Dendermonde ligt aan het einde van de getijdenwerking van de Schelde. Daardoor konden schepen makkelijk stroomopwaarts varen en stond de stad rechtstreeks in verbinding met Antwerpen, in een tijd dat reizen over land niet erg comfortabel was. Dit zorgde voor commerciële welvaart, maar maakte Dendermonde ook strategisch erg belangrijk. De garnizoenstad werd dus stevig versterkt en was lange tijd het strijdtoneel van hevige veldslagen.

De laatste vond plaats in 1914, toen een groot deel van het Belgische leger zich in Antwerpen had verschanst en een van de laatste bruggen over de Schelde vóór Antwerpen in Dendermonde lag, waardoor de stad zwaar gebombardeerd werd door de Duitsers en daarna volledig platgebrand. De pijnlijke gevolgen tonen zich nog altijd in het straatbeeld: een gebrek aan architecturale eenheid. Gelukkig zijn de meeste karakteristieke gebouwen bewaard gebleven of gerestaureerd in hun oorspronkelijke staat.

Zo ook de voormalige lakenhalle met indrukwekkend belfort, die nu fungeren als stadhuis. Duw gerust de zware deuren open, want in de gangen hangen prachtige schilderijen van de Dendermondse School. Ja, deze stad had haar eigen kunststroming, een impressionistische beweging die beïnvloed werd door de School van Barbizon, met Franz Courtens als boegbeeld. Door hun karakteristieke blauwgrijze tinten stralen de werken een zachte melancholie uit.

Het contrast met de Onze-Lieve-Vrouwekerk, het belangrijkste godshuis van de stad, kan niet groter zijn. De gotische gevels maskeren een barok interieur, met soms extravagante werken van meesters die niet onbekend in de oren klinken. “Bijna alle grote kunstenaars die destijds de Antwerpse kerken hebben versierd, hebben ook hier hun sporen nagelaten”, legt Chantal Louwagie uit. “Zo hangen er twee doeken van Antoon Van Dyck, waaronder de Aanbidding der herders, een van de zeldzame schilderijen van de Vlaamse meester dat nog op zijn oorspronkelijke plaats hangt, de locatie waarvoor het werd besteld.” Eén kunstwerk valt uit de toon tussen al die barok, al is het het pronkstuk van de kerk: de romaanse doopvont, een meesterwerk uit de 11de eeuw, vergelijkbaar met de doopvont van Winchester Cathedral in Engeland. Beide zijn gemaakt van dezelfde steen, gedolven in de buurt van Doornik.

Lunchen op de Grote Markt

Om even op adem te komen lopen we het begijnhof van Dendermonde in, de perfecte pauze. Ooit was dit een echt eiland omgeven door water. Vandaag lijkt dit nog steeds zo, want de plek straalt een en al rust uit, afgesneden van de stad. Neem de tijd om alles in je op te nemen: de gebouwen zijn nog intact, maar lichtjes vervallen, wat het geheel nog meer authenticiteit geeft. Je kan er ook een rondleiding boeken, inclusief een inkijk in een begijnenhuisje met een mooi bewaard interieur en bijhorende antieke meubels.

De grote markt van Dendermonde is ideaal voor een lunchpauze. Dit centrale plein, geïnspireerd op het Piazza Del Campo in Siena, is in de zomermaanden bezaaid met terrasjes. Maak van de gelegenheid gebruik om een Vicaris te proeven, het lokale bier. Wij bevelen de tripel/geuze aan, een curieuze mix die lichtzure toetsen en fruitigheid combineert met een zachte afdronk. Is het echt warm, ga dan voor een Lino, gebrouwen van vlas en frisser in de mond.

Achterland ontdekken in de namiddag

Zin in een fietstocht na de lunch? Dan zit je hier goed, want zowel de oevers van de Dender als die van de Schelde zijn gericht op optimaal fietsplezier. Richting Antwerpen meandert de rivier door het toekomstige natuurpark Scheldevallei, met oevers vol riet en een prachtig uitzicht over polders en vijvers, afgezoomd met treurwilgen. De rit wordt nog leuker als je weet dat langs de dijken charmante dorpjes liggen, waar het niet ontbreekt aan gezellige staminees! Vlassenbroek ligt verloren in het moerasland en in Baasrode kan je met de veerpont het water over om de oude scheepswerven te bezoeken. Ook in het zuidwesten van Dendermonde zijn de landschappen rond de Dender de moeite waard. De weg leidt naar Mespelare, waar de best bewaarde middeleeuwse kerk van Vlaanderen staat.

Is fietsen niet je ding, dan kan je vanuit het stadscentrum een mooie wandeling langs de rivieren maken in de buurt van de oude vestingen, de zogenaamde Brusselse forten. Deze omgeving is nu een waterrijk gebied waar meerkoeten en kikkers het beste van zichzelf geven. En wat dacht je van een uitstap met de stroomtrein, die in de zomer tussen Baasrode en Puurs doorheen het platteland tuft.

Tijd voor jazz ’s avonds

Wie had gedacht dat een van de beroemdste jazzclubs van België zich in Dendermonde bevindt, in een kleine gewelfde zaal van een bunker in de oude forten? In de Honky Tonk Jazz Club maakten indrukwekkende namen hun opwachting: Fats Domino, Chuck Berry, BB King... En worden er bijna elke zaterdagavond nog concerten gegeven. Een geweldige manier om de dag af te sluiten.