Heldere communicatie cruciaal in kankerzorg ouderen

Ouderen met kanker hebben door hun extra kwetsbaarheid nood aan duidelijke communicatie. Kom op tegen Kanker vraagt in zijn nieuwste onderzoeksrapport Zeventigplussers met kanker om bijkomende inspanningen van de zorgverstrekkers. Ook de mantelzorgers van oudere kankerpatiënten moeten voldoende aandacht krijgen.

In de zomer van 2017 riep Kom op tegen Kanker zeventigplussers met kanker en hun naasten op om hun ervaringen met kankerzorg te delen. Ze konden dat doen via de Kankerlijn, een papieren invulformulier of online via de website. 229 mensen reageerden op de oproep. Meer dan de helft van de respondenten was zelf patiënt. De andere reacties kwamen van mantelzorgers of andere naasten. Op basis van deze gegevens stelde Kom op tegen Kanker een nieuw onderzoeksrapport op.

‘Het vraagt van de zorgverstrekkers extra inspanningen om ouderen over kanker en de behandeling ervan te informeren, maar heldere communicatie is nodig om ervoor te zorgen dat de behandeling voldoet met de wensen van de patiënt’, zegt Ward Rommel, diensthoofd zorg & behandeling van Kom op tegen Kanker.

Bijna de helft van alle kankers in Vlaanderen wordt vastgesteld bij 70+’ers. Een op de vijf overlijdt aan de ziekte. De bevolking vergrijst, en daarom zullen er in de toekomst meer ouderen met kanker zijn. Die toename stelt de kankerzorg de komende jaren voor een aantal uitdagingen.

Communicatie arts-patiënt: aandacht voor extra kwetsbaarheid

Ouderen zijn over het algemeen een stuk kwetsbaarder dan jongere kankerpatiënten. Bijvoorbeeld omdat ze over lagere gezondheidsvaardigheden beschikken om informatie over de ziekte of behandeling te begrijpen, of omdat ze kampen met visuele, auditieve of cognitieve beperkingen. De arts moet rekening houden met de extra kwetsbaarheid van ouderen en moet moeite doen om begrijpelijk te communiceren. Om de oudere patiënt bij de behandelingskeuze te betrekken, is het belangrijk tijd te maken voor een gesprek met de oudere kankerpatiënt over zijn levenskwaliteit en zijn wensen. Zowel de medische, psychosociale, als praktische situatie van een persoon moet daarbij aan bod komen.

De dochter van een patiënt vertelt: ‘De dokter stelde in 2015 vast dat er bij mijn moeder een knobbel was in haar rechterborst. Hij heeft deze informatie pas aan de familie meegedeeld in maart 2017. Mijn moeder heeft afasie door een hersenbloeding een achttal jaar geleden. Ze kon het ons niet vertellen of aan ons duidelijk maken.’

Nood aan expertise

Kanker komt op oudere leeftijd vaak samen met andere aandoeningen voor, zoals hart- en vaatziekten, luchtwegenaandoeningen of diabetes. 10 à 20 % van de 40-jarigen lijdt aan minstens twee aandoeningen. Bij personen van 70 jaar en ouder is dat al 50 à 70 %. Dit speelt een rol bij de keuze van de behandeling, want ze heeft een impact op de overlevingskansen en de levenskwaliteit. Zorgverstrekkers in het ziekenhuis, de thuiszorg of het woonzorgcentrum moeten daarom voldoende kennis hebben over de neveneffecten van de kankerbehandeling en de combinatie met andere aandoeningen.

Gegevensuitwisseling tussen zorgverstrekkers essentieel

Een goede communicatie en uitwisseling van medische gegevens tussen zorgverstrekkers in het ziekenhuis en met de thuiszorg en woonzorgcentra zijn altijd aangewezen, maar zeker als een oudere met multimorbiditeit (meerdere andere kwalen) een kankerbehandeling moet ondergaan. Gebrekkige uitwisseling van gegevens kan leiden tot verkeerde zorg of behandelingskeuzes, met alle gevolgen van dien.

Aandacht voor mantelzorgers

De zorg voor oudere patiënten kan erg belastend zijn. De partner van de patiënt is vaak zelf al een dagje ouder of is ook ziek. De kinderen combineren de zorg voor hun zieke vader of moeder dan weer met hun werk en de zorg voor hun eigen gezin. Het is voor hen soms moeilijk om de mantelzorg vol te houden. Zorgverleners moeten mantelzorgers meer erkennen in hun rol van informele zorgverlener, hen betrekken bij de zorg en regelmatig polsen naar hun noden en zorgbelasting.