Geef een egel in je tuin een warm welkom

Schrik niet als er in deze tijd van het jaar een lief egeltje in je tuin opduikt. Op het einde van de herfst gaat het diertje namelijk op zoek naar een plek om te overwinteren. Geef het een warm welkom en zorg ervoor dat het zich thuis voelt!

Op de buiten, maar soms ook in de stad, is de kans groot dat je één dezer dagen bezoek krijgt van een egeltje dat op zoek is naar een winterslaapplaats. Want dat is wat deze diertjes doen, net voor de winterkou zijn intrede doet. Als je wil dat het egeltje blijft, help het dan aan een plek om te overwinteren. Moeilijk is dat niet.

Je tuin openstellen voor de egel is een prima zaak, maar haal het niet in je hoofd hem als huisdier te houden, hem te vervoeren, er één te kopen of te verkopen! Egels zijn een beschermde diersoort. En door er een te vangen, zet je misschien het leven van een stel jonkies op het spel. Wacht gewoon tot hij je zelf komt opzoeken door hem een egelvriendelijke tuin aan te bieden.

Beschermd en almaar zeldzamer

Egels worden acht tot tien jaar oud, maar weinigen halen die leeftijd. Want de auto is hun belangrijkste doodsoorzaak. Egels zijn globetrotters en steken dus vaak de straat over, traag en in het donker. Andere boosdoeners zijn de vernietiging van de bosrand, het gebruik van pesticiden, omheiningen waar geen doorkomen aan is, waardoor de egel in zijn bewegingsvrijheid wordt belemmerd. Egels worden dan ook zeldzaam in Europa.

De egel wordt nu geclassificeerd als ‘bijna bedreigd’. In meer dan de helft van de landen waar hij voorkomt, is hij in aantal afgenomen. Ook in onze contreien gaat het niet zo goed met de egel en is de populatie afgenomen.

Een kist en wat bladeren

Het diertje moet zich vooral veilig voelen. Een plekje achterin de tuin, ver van alle drukte, vindt hij prima. Hij verschuilt zich graag onder een hoopje takken, dode bladeren of stro, of tussen een stapel droog brandhout. Maar je kan ook een schuilplaats voor hem bouwen. Door een kist ondersteboven onder een struik te plaatsen, die je dan deels met droog gras of hooi vult. En waar je aan één kant een opening van 10 x 10 cm voorziet, die op het zuidoosten is gericht. Bij voorkeur met een toegangstunnel ervoor van zo’n 30 cm lang, zodat vossen en dassen – de enige echte vijanden van de egel – niet tot in zijn winterholletje kunnen geraken. Bedek de schuilplaats met dode bladeren of hooi, maar zorg er wel voor dat er nog lucht naar binnen kan.

Vooral niet storen!

De egel is een langslaper – tot wel 18 uur per etmaal. Pas bij valavond gaat hij op zoek naar eten. Daarom zie je hem ook zo weinig. Al is hij best wel sportief: wanneer hij voedsel zoekt, struint hij vaak meerdere hectaren af.

Zodra de temperatuur ’s winters onder 10°C duikt, begint hij aan zijn winterslaap. Die duurt tot april-mei. In die periode mag je hem vooral niet storen, want helemaal ontwaken kan hem het leven kosten. Toch moet je niet verwonderd zijn als er soms kleine voetsporen in de sneeuw opduiken. Van tijd tot tijd wordt de egel half wakker en dan gaat hij even op verkenning.

Waardevolle hulp

Een egel is best een waardevolle aanwinst voor je tuin. Zowel naakt- als huisjesslakken vindt hij een delicatesse. En daar is elke moestuinier blij om wanneer de eerste slaplantjes de kop opsteken. Maar deze alleseter lust ook kevers, duizendpoten en spinnen, evenals jonge muizen, hagedissen, kikkers, vruchten, paddenstoelen en krengen.

Een egel is een eenzaat en zoekt pas soortgenoten op wanneer de paartijd eraan komt, na zijn winterslaap. Nieuwgeboren egeltjes blijven niet bij hun moeder hangen. Al na drie tot vier weken weten ze zich alleen te redden. En pa bekommert zich al helemaal nooit om hen.

4 dingen die je moet weten over de egel

• Voeder hem nooit!: En geef hem al zeker geen melk want dat verdraagt hij niet. Zorg bij aanhoudende warmte enkel voor drinkwater.
• Een egel kan zwemmen, maar ook verdrinken wanneer hij niet meer uit het water geraakt. Plaats daarom een niet-gladde plank op de rand van je vijver, zodat hij makkelijk weer op het droge kan klauteren.
• Pesticiden en chemische slakkenkorrels zijn puur vergif voor de egel: gebruik ze niet.
• Maak een paar openingen in de omheining of de muur rond je tuin. Een gat van 10 x 10 cm volstaat. Zo kan deze globetrotter makkelijk van de ene tuin naar de andere.

“Het beste wat je kunt doen is je tuin in het wild laten groeien om alles aan te trekken wat een egel nodig heeft om zich te voeden: insecten, regenwormen, slakken en naaktslakken”, zegt Sophie Rasmussen, onderzoeker aan de Wildlife Conservation Unit van de Universiteit van Oxford.