5 vragen over frozen shoulder

Is je schouder almaar stijver en worden je bewegingen stroever? Veel kans dat het gaat om een frozen shoulder.

1 Hoe herken je een frozen shoulder?

Revalidatiearts Niels-Jan Hendrickx (UZA en ZNA): “Meestal gaat één schouder geleidelijk aan stijver en pijnlijker aanvoelen. Maar het kan ook acuut starten. Je niet dominante schouder is vaker getroffen. De precieze oorzaken kennen we niet. Maar frozen shoulder is niet het gevolg van repetitieve bewegingen of een overbelasting na een dagje tuinieren of tillen. Het gaat om een ontstekingsproces waarbij het binnenste deel van het schouderkapsel verstijft. De naam klopt dus echt, want het voelt alsof je schoudergewricht lijkt vast te vriezen.”

“Typisch voor frozen shoulder is dat je het lastig krijgt bij bewegingen zoals je arm naar buiten draaien, je aan- en uitkleden, je autogordel omdoen, je haar kammen of je beha sluiten. Via een radiografie of een echografie kunnen we uitsluiten dat het om een peesletsel of een slijmbeursontsteking gaat. Die geven soms gelijkaardige klachten, maar vragen een andere aanpak.”

2 Hoe verloopt de aandoening?

“De aandoening duurt één tot drie jaar en verloopt altijd in drie fasen. De aanvangsfase – het bevriezen – is veruit de meest pijnlijke. Je schouder doet pijn, zowel in rust als in beweging, en vooral ’s nachts is de pijn vaak opvallend. Na een poos zorgt de minste beweging van je arm of schouder voor pijnscheuten. Bovendien krimpt je bewegingsruimte almaar verder. De arts of kinesitherapeut kan je schouder wel nog passief manipuleren. In de bevroren of tweede fase neemt de pijn stilaan af, maar je mobiliteit is dan het sterkst beperkt. Ook passief bewegen is dan onmogelijk. In de dooifase tenslotte neemt de ontsteking beetje bij beetje af en herwin je stilaan weer je vroegere beweeglijkheid.”

3 Wie loopt meer risico?

“Twee tot vijf procent van de volwassenen krijgt er ooit mee te maken. Frozen shoulder komt vooral voor tussen 40 en 65 jaar en vrouwen zijn er beduidend gevoeliger voor. En na een frozen shoulder loop je 17% kans dat je andere schouder binnen de vijf jaar hetzelfde overkomt. Mensen met diabetes, parkinson of een schildklieraandoening lopen meer risico. Bij diabetici verloopt een frozen shoulder vaak ernstiger en sneller, omdat diabetes zelf het bindweefsel al aantast en verzwakt.”

4 Welke behandelingen kunnen?

“Frozen shoulder geneest in de meeste gevallen vanzelf, maar gezien de pijn laat je je best snel behandelen. Naargelang de fase waarin je frozen shoulder zich bevindt, varieert ook de aanpak. In de beginfase helpen ontstekingsremmers het leed te verzachten. Geeft dat onvoldoende resultaat, dan kan een infiltratie met corticosteroïden in het schoudergewricht helpen. Je kan die tot drie keer herhalen. Ook ijsapplicaties en cryotherapie werken doeltreffend tegen de pijn.

Een actieve oefentherapie bij de kinesitherapeut raden we in deze fase niet aan. Oefeningen prikkelen het schouderkapsel extra, waardoor er meer littekenvorming kan optreden. Bewegen binnen je pijngrens kan wel, maar je moet je pijndrempel in deze fase goed in het oog houden en zeker niets forceren. De kine kan je door deze fase loodsen met mobilisaties en manuele technieken.”

“Stelt je arts vast dat je in de tweede fase zit, dan zal de kinesitherapeut je als een coach doorheen het genezingsproces begeleiden en volgt er een maandenlange intensieve revalidatie met strek- en beweegoefeningen om je gewricht weer soepel te maken. Je moet je schouder dan minstens anderhalf tot vijf uren per week trainen, bij de kine en thuis. Soms vullen we dit aan met ergotherapie in het ziekenhuis. Ook warmtetherapie kan in deze fase nuttig zijn om de spieren rond je schouder te helpen ontspannen. Een ingreep is uitzonderlijk, maar kan op twee manieren: een mobilisatie van je gewricht onder narcose of een kijkoperatie waarbij het kapsel wordt losgemaakt en alle littekenweefsel weggehaald. Nadien moet er worden geoefend om je schouder weer flexibel te maken.”

“Hoe beter je geïnformeerd bent over het verloop van je frozen shoulder, hoe beter de prognose. Na die pijnlijke eerste fase kampen sommige mensen met beweegangst, terwijl bewegen in fase 2 veilig en zelfs nodig is.”

5 Kan je zelf iets doen om het te voorkomen?

“Voorkomen kan je het niet. Frozen shoulder ontstaat vaak uit het niets. Dat is de primaire vorm. Daarnaast zien we ook wel secundaire vormen die opduiken na een trauma zoals een val, een peesletsel of een spierscheur in of rond die schouder. Ook een beroerte, een borst- of longtumor en een fractuur van de arm of het sleutelbeen kunnen de aandoening triggeren. Je kan de impact en de duur van een frozen shoulder wel beperken door zo snel mogelijk medische hulp te zoeken.”