Eeuwig verstopte sinussen? Deze (nieuwe) oplossingen brengen verlichting

Een neus die compleet dichtslibt. Check. Maar bij zo’n 16 % van de volwassenen is er sprake van chronische sinusitis. Verlichting komt in het vizier dankzij medische doorbraken met antilichamen en neusbacteriën.

Sinusitis verwijst naar een ontsteking van de bijholten (sinussen) in de schedel die gevuld zijn met lucht. Die sinussen bevinden zich ter hoogte van de kaak, rond en boven de ogen en dieper in de schedel. Wanneer het sinusslijmvlies dat de binnenzijde van deze bijholten bedekt, ontstoken raakt, geeft dat vaak typische klachten zoals een verstopte neus, moeilijke neusademhaling, hoofdpijn, slijmen in keel of neus tot zelfs geur- en smaakverlies. “Acute sinusitis is bijna altijd een virale infectie en duikt vaak samen op met een verkoudheid. Je kan je daar behoorlijk ziek door voelen, maar complicaties zoals een gezwollen oog of een hersencomplicatie zijn in tegenstelling tot vroeger uitzonderlijk. Doorgaans gaat dit relatief snel voorbij”, zegt NKO- arts prof. Claus Bachert (UZ Gent).

Neuspoliepen

Houden de klachten langer dan drie maanden aan, da is er sprake van de chronische variant (CS). “Er bestaan twee vormen van: CS zonder de neuspoliepen, wat het meest frequent voorkomt en de variant met neuspoliepen. Die laatste groep heeft naast de gewone klachten ook geen reukzin meer”, verduidelijkt prof. Bachert. “Over neuspoliepen circuleren nogal wat misverstanden. Dit staat totaal los van de bekendere keelpoliepen. Neuspoliepen verwijzen naar zwellingen van de sinusslijmvliezen die de neus volledig kunnen blokkeren. Ze ontstaan niet tijdens de kindertijd maar pas na 20 jaar of later. Bovendien worden ze vaak niet of pas na 4 à 5 jaar ontdekt, omdat artsen via een nasale endoscoop in de neus moeten kijken om ze te detecteren.”

Herkennen en behandelen

De diagnose van CS gebeurt op basis van een bevraging van de symptomen. “Vervolgens starten we gedurende 2 à 3 maanden met een behandeling via een spray met topische steroïden en/of antibiotica onder de vorm van een lage dosis macrolieten. Nadien volgt een CT scan van de sinussen. Pas als je behandeld bent en er vervolgens nog tekenen zijn van een ontsteking, kan je spreken van een CS. In de praktijk gebeurt nog vaak het omgekeerde en wordt er meteen een scan genomen.”

Bij de groep zonder neuspoliepen bestaat de standaard behandeling uit die spray en medicatie. Soms volstaat dat, soms kan de ziekte ook vanzelf verdwijnen maar bij nogal wat mensen keren de klachten toch terug. “Chirurgie is dan meestal de volgende stap. Daarbij worden de sinussen geopend, de infectie weggenomen uit de sinusslijmvliezen terwijl tegelijk de neusslijmvliezen moeten gespaard blijven. Het wegnemen van de neusschelp is niet aangewezen. Neusslijmvlies is immers belangrijk oa. voor je afweer en je reukzin.”

Antilichamen als gamechanger

Als er ook neuspoliepen in het spel zijn, verandert de aanpak. Die bestaat dan uit hogere doses van topische steroïden via spray of druppels in combinatie met doxycycline (antibioticum). “Dit vergt vaak een levenslange behandeling omdat neuspoliepen zelden vanzelf oplossen. Bovendien gaan ze vaak samen met astma en allergie, wat gelijktijdig moet behandeld worden”, benadrukt prof. Bachert.

Brengt deze startbehandeling onvoldoende resultaat en blijven de poliepen aangroeien, dan kan een zogeheten rebooth-operatie helpen. “Een vrij nieuwe techniek die wordt uitgevoerd op een erg delicate plek ter hoogte van hersenen en ogen. Hierbij worden neuspoliepen verwijderd en alle sinussen geopend terwijl het neusslijmvlies een beetje zoals een defecte computer gereset wordt. Mensen zijn nadien jarenlang verlost van klachten.”

Als alternatief voor zo’n lastige ingreep wordt vandaag gekeken naar een andere innovatie. Internationale onderzoeken van het team van prof. Bachert hebben aangetoond dat een therapie met monoklonale antilichamen (zogeheten biologicals) de neuspoliepen kunnen laten slinken en klachten fors terugdringen. “Deze innovatieve middelen worden al geruime tijd met succes ingezet bij astma en atopisch eczeem en blijken nu eveneens effect te hebben bij CS met neuspoliepen. Dat is de eerste maal in decennia dat we mensen een doeltreffend nieuw middel kunnen bieden dat zeer weinig bijwerkingen geeft.” Momenteel lopen er nog vervolgstudies om uit te maken welke types antilichamen nu de beste resultaten geven. Keerzijde van de medaille is de – voorlopig – hoge kostprijs.

Snot

Dit is wellicht een tussenstap naar een tweede nog straffere revolutie die er op langere termijn zit aan te komen, verzekert prof. Bachert. “Er zitten veelbelovende studies naar kleine moleculen in de pijplijn, die even effectief zijn als de antilichamen. Daarnaast zullen we in de toekomst beschikken over gunstige neusbacteriën die we in het neusslijmvlies zullen kunnen inbrengen en die daar zelf een soort medicatie aanmaken om sinusitis te bestrijden. De immunologie ontwikkelt zich op dit terrein in sneltreinvaart, wat het aantal operaties sterk zal doen afnemen.”