Afvallen via een prikje

Met de terugkeer van graatmagere modellen dreigt bodypositivity weer de duimen te leggen voor het slankheidsideaal. Dat blijkt ook uit de rush op diabetesmedicatie die snel afvallen garandeert, hoewel ze daar niet voor bedoeld is.

Afvallen is knap lastig, zeker voor mensen met obesitas. Wetenschappers hebben al lang achterhaald dat het complexer is dan minder eten en meer bewegen. Al jaren wordt gespeurd naar efficiënte medicatie, een behandelingspiste die nu binnen handbereik komt met diabetesmedicatie. “Deze zogeheten GLP1-agonisten worden al geruime tijd succesvol gebruikt door type 2 diabetespatiënten. Het gaat om synthetische darmhormonen die de eigen darmhormonen, die voor een verzadigingsgevoel zorgen, nabootsen. We weten dat mensen met obesitas over minder van die verzadigingshormonen beschikken en hun werking verstoord is. Door gelijkaardige hormonen onder de vorm van medicatie toe te dienen, krijgt het verzadigingsmechanisme een boost en wordt na de maaltijd ook de aanmaak van insuline gestimuleerd. Daardoor eet je minder en verlies je gewicht”, legt prof. Bart Van der Schueren (UZ Leuven) uit.

Komt een gezond gewicht binnenkort dan uit een spuitje? Efficiënte diabetesmedicatie die voor aanzienlijk gewichtsverlies zorgt, is volgens experts een ware gamechanger. “Maar om blijvend resultaat te boeken is een goede begeleiding een must”, onderlijnt obesitasexpert Van der Schueren.

Chronische medicatie

Deze hormoontherapie is een chronische behandeling, vergelijkbaar met cholesterolverlagers of bloeddrukremmers. Je moet ze dus permanent nemen om het effect te behouden. “Je neemt ze dus niet even tussendoor om je lijf zomerklaar te stomen door 5 kilo te verliezen, zoals celebrity’s laten uitschijnen. Wanneer je deze medicatie tijdelijk neemt, krijg je eenzelfde scenario als bij een crashdieet. Als je ermee stopt, verlies je dat verzadigingseffect. Alle studies tonen aan dat de kilo’s er dan in geen tijd weer aanvliegen. Waardoor je meestal op een nog hoger gewicht uitkomt dan voor je met de medicatie startte. Dat fenomeen van weight cycling is erg nefast voor de gezondheid. Op dit moment raden we mensen met obesitas aan minstens een tot twee jaar door te behandelen, en pas daarna te kijken of er iets kan worden afgebouwd.”

Verschillende types

Deze medicatie wordt meestal één keer per week via een spuitje toegediend. Maar het is geen wondermiddel, eerder een stevige ruggensteun bij het afslanken. “Voor het eerst beschikken we over een echt alternatief voor obesitaschirurgie, dat quasi gelijke resultaten geeft. Afhankelijk van het type medicatie, verlies je in enkele weken 8 tot 10% lichaamsgewicht met liraglu- tide of Saxenda, 15 tot 20% met Wegovy, de hogergedoseerde vorm van semaglutide of Ozempic, en 20 tot 25% met tirzepatide of Mounjaro, het diabetesmiddel dat eind dit jaar op de Belgische markt wordt verwacht. Ter vergelijking: na chirurgie raken mensen gemiddeld 30% lichaamsgewicht kwijt.

Daarnaast zijn gelijkaardige preparaten op komst waarmee we op termijn obesitas op verschillende manieren kunnen aanpakken, ook de uitzonderlijke vormen. Een behandeling dus die beter afgestemd is op individuele kenmerken en minder gericht op enkel gewichtsverlies.”

Trager eten

Net zoals bij een obesitasingreep, volstaat ook hier enkel medicatie niet. Een goede coaching door een diëtist en arts is onontbeerlijk, want ook je voedingspatroon moet tegelijk worden aangepast. “De medicatie zorgt onder meer voor een tragere maaglediging, waardoor je niet alleen minder maar ook langzamer moet eten. Mensen met zwaar over- gewicht, die meestal al een lange weg hebben afgelegd, hebben door de vele afslankhypes vaak ook een vertekend beeld van gezonde voeding. Bovendien is het niet de bedoeling dat je bij het afslanken spiermassa verliest. Je moet dus voldoende eiwitten maar niet te veel suikers op het menu zetten. Daarnaast moet de dosis medicatie langzaam worden opgekrikt om bijwerkingen zoals misselijkheid, diar- ree en constipatie te voorkomen. Want die hebben daar meestal mee te maken.”

Het grote verschil met afvallen vroeger, is dat je met hulp van medicatie meteen winst boekt op de weegschaal. “Het werkt erg motiverend wanneer je merkt dat je lichaam eindelijk meewerkt in plaats van je te saboteren. Al houdt het gewichtsverlies op een bepaald punt wel op. Waarom dat gebeurt, is nog niet helemaal duidelijk, maar met de hulp van de medicatie slagen mensen er wel in om vervolgens op een gezonder gewicht te blijven.”

Terugbetaling

Want een betere gezondheid is waar het bij afvallen in de eerste plaats om draait. “Niet het cijfer op de weegschaal an sich, wel het aanpakken van hart- en vaatziekten, diabetes, slaapapneu of gewrichtsklachten zorgen voor de grootste gezondheidswinst en een betere levenskwaliteit.” Dat leidt vandaag tot een bizarre spreidstand qua terugbetaling van deze dure medicatie (105 tot 240 euro per maand). Voorlopig hebben enkel mensen met diabetes er recht op. De uitbreiding naar de groep met obesitas staat nog ter discussie. “Dat is een aanzienlijke kost, terwijl als mensen met obesitas afvallen je een rist ernstige aandoeningen kan voorkomen. Momenteel lopen er studies om na te gaan of deze medicatie effectief helpt om het cardiovasculair risico bij obesitas te verminderen. Die kunnen mee bepalen welke plaats deze medicatie krijgt in de behandeling van zwaarlijvigen.”