Vaarwel taboes, privileges en verworven rechten

Tijdens de vorming van een nationale of een gewestregering gaat men altijd ijverig op zoek naar besparingen. De voorbije jaren heeft de crisis de druk op de begroting verhoogd en heeft men niet geaarzeld om heilige huisjes te slopen. België is daar niet alleen in. Voor het spectaculairste voorbeeld moeten we wellicht naar Israël, waar een hervorming vorig jaar nog altijd voor opschudding zorgt: de haredim, de ultraorthodoxe joden, moeten voortaan hun dienstplicht vervullen. En ze worden ook verzocht om zelf in hun levensonderhoud te voorzien.

Je moet weten dat deze fundamentalistische gelovigen slechts één vak kennen en vaak slechts één ding leren: de studie van de Thora, de heilige schrift. De mannen kunnen trouwens geen betaald werk verrichten, want ze hebben nooit een beroep geleerd. En hoewel meer en meer vrouwen, die beter opgeleid zijn, uit werken gaan, hebben de meeste van deze gezinnen nog altijd weinig inkomsten. Waar leven ze dan van? Van overheidsuitkeringen. Ik herinner me de ontboezemingen van een tafelgenoot tijdens een etentje in een restaurant in Tel Aviv: “Israël heeft een religieuze achtergrond en de situatie van de Thorageleerden zou makkelijk worden aanvaard als er enkele duizenden waren. Maar we hebben er 300.000 en dat kan niet eeuwig blijven duren.” Dat was in 1999. Vandaag zijn er meer dan 750.000 haredim. De regering van Netanyahu heeft het taboe nu doorbroken. Ze aanvaardt niet langer dat een tiende van de bevolking niet bijdraagt tot de verdediging en de economie van het land. “Iedereen moet mee de last dragen”, had de premier de bevolking beloofd.

Vaarwel taboes, privileges en verworven rechten: dat is de boodschap van de universele grote ommekeer. Als Israël het aandurft zijn historische grondvesten onderuit te halen, is het dan een wonder dat België het recht op levenslang sociaal wonen afschaft, nu Vlaanderen de andere gewesten volgt? Of dat men de werkloosheid strenger aanpakt? Een zo sociale staat als Denemarken heeft enkele jaren geleden veel hardere maatregelen genomen op dat vlak. Of dat men de roerende voorheffing op de liquidatiebonus van vennootschappen van 10 naar 25% verhoogt, zowel voor multinationals als voor zelfstandigen en vrije beroepen?

Sommige maatregelen zijn natuurlijk jammer, ook al omdat de fiscale fraude niet altijd efficiënt wordt bestreden! Maar toch moeten we niet treuren: vrijgevigheid is mooi, maar enkel als je er de middelen voor hebt. Ze is ronduit gevaarlijk wanneer de kas leeg is, want dan legt ze een hypotheek op de toekomst van de volgende generaties. Dat is de grote stommiteit – het woord is niet overdreven – die België in de jaren 1970 heeft begaan, toen de olie vier keer duurder werd en de rest van Europa de buikriem aanhaalde. Ondanks de grote inspanningen die nadien zijn gedaan, gaan wij nog altijd gebukt onder een te hoge staatsschuld. Dat is één van de belangrijke lessen die we moeten trekken uit de voorbije halve eeuw!

Vrijgevigheid is mooi als je er de middelen voor hebt.