Als samenwoners uiteengaan

Als feitelijke samenwoners uiteengaan, kunnen er financiële discussies ontstaan. Welke goederen zijn van wie? En heeft de ene niet meer geïnvesteerd dan de andere? Op voorhand goede afspraken maken, kan veel ellende voorkomen!

Van alle gezinnen zijn de feitelijke samenwoners het minst juridisch beschermd. Ze hebben weinig verplichtingen tegenover elkaar maar ook weinig rechten. Correcte afspraken maken is weliswaar niet romantisch, maar wél noodzakelijk!

Wat is van wie?

In elk gezin worden in de loop der jaren een heleboel goederen aangekocht. Als er dan wolken aan de horizon verschijnen (of als één van de partners overlijdt), wordt de vraag wie wat heeft betaald, plots belangrijk. Raken de samenwoners er zelf niet uit, dan vallen ze uiteindelijk terug op het principe dat goederen waarvan ze niet kunnen bewijzen dat ze eigen zijn, geacht worden in onverdeeldheid blijven. Ze moeten dan verdeeld worden, ook al waren ze eigenlijk van één van de partners.

TIP Een eerste tip is dan ook eenvoudig: houd altijd bewijsstukken bij: facturen, betalingsbewijzen,...

Dat is echter niet altijd mogelijk. Denk maar aan de goederen die één van de partners heeft gekocht, lang voor het begin van de samenwoning. Vaak heeft hij daar de facturen niet van bijgehouden. En ook van kleinere aankopen tijdens de samenleving houd je meestal geen aankoopbewijs op naam bij. Eventueel kan wel worden gewerkt met een echtscheidingsakte en een inventaris uit een eerder huwelijk (waaruit de eigendom blijkt) of met een verdelingsovereenkomst in het kader van een nalatenschap, maar dat is niet altijd het geval.

Een vergoeding

Een ander mogelijk probleem is dat een bepaald (onroerend) goed op gezamenlijke naam wordt aangekocht (elk voor de helft, in onverdeeldheid) maar in hoofdzaak (bijv. voor 3/4de) door één van de partners betaald. Of één van de partners investeert geld in goederen van de andere. Denk maar aan een man die woont in het huis dat de exclusieve eigendom is van zijn vriendin en die er op zijn kosten een nieuwe keuken installeert.

In dat geval kan diegene die meer investeerde in het gezamenlijke goed of die geld stak in het goed van de andere, op het einde van de samenleving (of zelfs voordien) een vergoeding vragen. Hiervoor moet hij dan wel bewijzen dat hij meer betaald heeft en er moet een rechtsgrond worden aangevoerd om de terugbetaling te vragen. Zo kan hij argumenteren dat er sprake was van een lening. Dergelijke discussies kunt u echter beter vermijden door klare en duidelijke regelingen te treffen.

Een inventaris

Discussies kunt u in de kiem smoren door bij het begin van de samenwoning een inventaris te maken waarin u noteert welke goederen van wie zijn. Indien er dan een kink in de kabel komt, kan elke samenwoner aantonen welke goederen van hem zijn.

• Tegenover de (ex-)partner. Een inventaris kunt u perfect onderling opmaken, daarvoor hebt u geen notaris nodig. Het volstaat dat u één exemplaar van het document opmaakt en dat allebei ondertekent. Zorg er wel voor dat de goederen gedetailleerd beschreven worden. Om discussies te vermijden, kunt u ook werken met foto’s van de belangrijkste goederen.
• Tegenover derden. In de onderlinge relatie is de inventaris een goed bewijs, tegenover derden is dat niet zo. Een schuldeiser van uw partner zal geen rekening houden met het document dat u hem toont om te bewijzen dat een bepaald goed van u is. Hij zal het evengoed in beslag nemen. U kunt de inventaris vaste dagtekening geven door hem te laten registreren of toch door een notaris te laten opmaken. Besef wel dat u zo alleen maar de datum van de inventaris bewijst, niet dat de inhoud klopt (het is bijvoorbeeld perfect mogelijk dat een rijkere partner ten onrechte goederen op naam zet van de minder rijke). Als inhoudelijk bewijs naar derden toe blijft het aangewezen aankoopbewijzen achter de hand te houden.

Een samenwoningscontract

U kunt nog een stapje verder gaan en een echt samenwoningscontract opstellen. Hierin kunt u heel wat meer regelen dan louter welke goederen van wie zijn. Zo kunt u aangeven welk bedrag de beide partners maandelijks op de gemeenschappelijke rekening zullen storten om de kosten van het huishouden te betalen, wat u allemaal met de gemeenschappelijke rekening zult betalen en diens meer. Houd er wel rekening mee dat een samenwoningscontract geen beperkingen kan opleggen aan de individuele vrijheid van de samenwoners. Een verplichting om trouw te blijven aan de partner bijvoorbeeld, is waardeloos.

LET OP! Net zoals voor de inventaris, geldt voor het opmaken van een samenwoningscontract dat u niet langs een notaris hoeft. Dit in tegenstelling tot wettelijke samenwoners van wie het samenlevingscontract wel voor een notaris moet worden verleden. Toch kan de hulp van een notaris nuttig zijn om het samenwoningscontract in de juiste juridische bewoordingen te gieten zodat u later niet voor verrassingen komt te staan.

Een leningscontract

Indien u samen een onroerend goed aankoopt op beider naam en één partner betaalt meer dan de andere, dan kan het zijn dat hij wenst dat bij het (eventuele) einde van de relatie dat geld wordt teruggegeven. Dit kan ook gelden als één van de partners geld investeert in een goed van de andere (bijv. een huis of appartement).

U zet de afspraken die u in dat verband maakt maar beter op papier. Vermeld expliciet dat er sprake is van een lening en dat het bedrag daarvan op het einde van de samenwoning moet worden teruggegeven. Geef ook aan of er (al dan niet) een intrest bij komt en hoeveel de intrestvoet zal bedragen. En let op met schenkingen want, in tegenstelling tot schenkingen tussen echtgenoten, zijn deze tussen samenwoners niet herroepbaar.

Bescherming tegen overlijden

Het kan ten slotte ook zijn dat de samenwonende partners elkaar willen beschermen bij het overlijden van één van hen. In dat geval kunnen ze bij de aankoop van een onroerend goed bijvoorbeeld een zogenaamd Beding van aanwas inlassen. Het onroerend goed komt dan toe aan de langstlevende onder hen en niet aan de normale erfgenamen van de partner die eerst overlijdt. Of ze kunnen een testament opmaken waarbij ze elkaar begunstigen. Feitelijke samenwoners erven immers niet automatisch van elkaar.