Refractieafwijkigen doen de gezichtsscherpte afnemen

De meeste afwijkingen aan de ogen zijn refractieafwijkingen: de lichtstralen worden op een verkeerde manier afgebogen waardoor er een onscherpe afbeelding op het netvlies ontstaat.

De meeste afwijkingen aan de ogen zijn refractieafwijkingen: de lichtstralen worden op een verkeerde manier afgebogen waardoor er een onscherpe afbeelding op het netvlies ontstaat.

Om een filmpje te zien over deze afwijkingen, klik hier.

Bijziendheid (myopie)

Wie bijziend is, ziet beelden in de verte onscherp omdat de oogbol te lang is of de hoornvliesbolling te sterk. Daardoor valt het brandpunt van de lichtstralen voor het netvlies. Over het algemeen is dit geen aangeboren afwijking, maar ontstaat ze tussen het 12e en het 20e jaar. Typisch is dat bijziende mensen steeds dichter bij de televisie gaan zitten en hun ogen dichtknijpen om in de verte scherp te zien.

De oplossing bestaat uit een bril met negatieve (holle) glazen of negatieve contactlenzen. Bij lage sterktes (tot -1,00/-1,50 dioptrie) kan een bril volstaan om naar het schoolbord of de televisie te kijken of om auto te rijden. Bij hogere sterktes is een voortdurende correctie nodig. Ook refractieve chirurgie kan een oplossing bieden.

Verziendheid (hypermetropie)

Verziende mensen hebben moeite om dingen dichtbij scherp te zien. Bij hen is het oog te kort of de hoornvliesbolling te zwak waardoor het brandpunt van de lichtstralen achter het oog valt. Door te accomoderen (de lens boller of holler te maken) kan het oog deze afwijking gedeeltelijk compenseren. Om te lezen moet het echter nog meer inspanning leveren, wat vaak niet meer mogelijk is.

Verziendheid is vaak aangeboren. Verziende mensen krijgen op vrij jonge leeftijd moeite met lezen en hebben vaak hoofdpijn. Zelfs zwakke afwijkingen (+0,25/+0,50) kunnen hoofdpijnklachten veroorzaken, terwijl de gezichtsscherpte nochtans normaal lijkt.

De oplossing bestaat uit een bril met positieve (bolle) glazen of positieve contactlenzen of refractieve chirurgie.

Bij astigmatisme heeft het hoornvlies geen zuivere bolvorm, maar eerder de vorm van een rugbybal. Het hoornvlies is boller in één richting dan in de andere. Dit heeft tot gevolg dat de breking van de lichtstralen in de ene richting verschillend is van deze in de andere richting. Op deze manier ontstaat niet één brandpunt maar brandlijnen. Astigmatisme kan zowel in combinatie met verziendheid als met bijziendheid optreden.

De oplossing bestaat uit een bril met cylindrische glazen, vormstabiele contactlenzen of torische zachte lenzen of refractieve chirurgie.

Als u een filmpje wil zien over astigmatisme, klik hier.

Met deze afwijking krijgt haast iedereen vroeg of laat te maken. U kent het wel: zo rond uw 45ste moet u de krant steeds verder houden om de kleine lettertjes te kunnen lezen en hebt u steeds meer licht nodig. De oorzaak ligt in het afnemen van het accomodatievermogen van het oog. De lens kan zich niet meer voldoende bol maken om dichtbij scherp te zien. Dit begint meestal rond de 45 en evolueert verder tot rond de 65 jaar, waarna het stabiliseert. Soms kan na verloop van tijd behalve voor de normale leesafstand (30-40 cm) ook voor de tussenafstand (60-80 cm) een correctie nodig zijn, bijv. om aan de computer te werken.

De oplossing bestaat uit een leesbril met plussterkte of contactlenzen, ook al geven deze nooit de scherpte die met een leesbril bekomen wordt. Voor wie eerder al een bril droeg kunnen multifocale brilglazen of lenzen een uitkomst bieden.

Om een filmpje te zien over presbyopie; klik hier.

Refractieve heelkunde: het mes of de laser?

De refractieve heelkunde is in volle opgang en voortdurend worden nieuwe technieken ontwikkeld om mensen met bijziendheid, verziendheid of astigmatisme goed te laten zien zonder bril of lenzen. “Refractieve heelkunde is een valabel alternatief voor gemotiveerde en goed geïnformeerde patiënten”, maakt dokter Vryghem ons duidelijk. “We voeren deze ingreep slechts uit bij mensen bij wie het probleem min of meer gestabiliseerd is. Een grondige evaluatie voor de ingreep is daarom absoluut noodzakelijk. De patiënt moet vooraf beseffen dat elke refractieve ingreep niet altijd het probleem voor 100 % oplost en het dus in bepaalde omstandigehden – bijvoorbeeld bij het autorijden ’s nachts – misschien toch nog nodig is om een bril te dragen.”

Radiaire keratotomie
De oudste en intussen nog maar weinig of niet meer toegepaste techniek is de radiaire keratotomie, de zogenaamde ‘krasjes’. Met deze techniek, waarbij met een diamantmes in het hoornvlies straalsgewijs vier tot acht insneden woren gekrast, kan een matige myopie (tot -6 dioptrie) gecorrigeerd worden.

Fotorefractieve keratectomie
Bij deze techniek wordt gebruik gemaakt van de excimer-laser. De chirurg zal met de laser zeer fijne laagjes hoornvliesweefsel doen ‘verdampen’. Hierdoor wordt het buitenoppervlak van het hoornvlies zo gewijzigd dat de lichtbreking ervan verandert en het beeld wel op het netvlies en niet meer ervoor of erachter geprojecteerd wordt.

Het nadeel van deze techniek is dat het genezingsproces van de oppervlakte van het hoornvlies langzaam verloopt en vrij pijnlijk is. Met de excimer-laser kunnen een matige myopie (tot -5 dioptrie), hypermetropie en astigmatisme behandeld worden.

Lasik
Veruit de meest populaire techniek is de lasik of Laser Assisted In Situ Keratomileusis. Met de standaard lasikbehandeling kunnen myopie (tot -12 dioptrie), astigmatisme (tot 6 dioptrie) en hypermetropie (tot +5 dioptrie) gecorrigeerd worden. lasik is in feite een combinatie van microchirurgie en excimerlaserbehandeling. De behandeling gebeurt onder plaatselijke verdoving met druppels. Eerst wordt met behulp van een microkeratoom (een bijzonder mesje) een dun flapje aan de voorkant van het hoornvlies losgemaakt. Dit flapje wordt weggeklapt, waarna een dun laagje hoornvliesweefsel met de excimerlaser wordt verdampt. Vervolgens wordt het flapje op zijn oorspronkelijke plaats teruggelegd. Hechten is niet nodig.

Gezien de eigenlijke laserbehandeling onder de flap gebeurt, is er geen wonde aan de buitenkant, waardoor de ingreep niet pijnlijk is. De genezing is snel en het zicht herstelt zich op korte termijn.

Een verdere evolutie is de gepersonaliseerde lasikbehandeling of zyoptix. Met deze techniek kunnen soms nog hogere afwijkingen gecorrigeerd worden. De zyoptixtechniek leidt tot een betere beeldkwaliteit met minder contrastverlies en minder beperking van het zicht ’s avonds.
Aan de hand van het onderzoek voor de ingreep kan beslist worden voor wie de zyoptix behandeling een bijkomend voordeel biedt.

Om een filmpje te zien over Lasik-oogchirurgie, klik hier.

In sommige gevallen wordt de laserbehandeling gecombineerd met het inbrengen van een kunstlens.