Slecht weer, daar is de artrose weer!

Speelt je artrose op zodra de barometer naar regen neigt? Sinds kort is het wetenschappelijk bewezen dat de link tussen het weer en gewrichtspijn geen inbeelding is!

Liefst zes op de tien reumapatiënten zijn beducht voor méér pijn als het weer kouder en natter wordt. Al eeuwenlang leeft ook de overtuiging – en heus niet alleen in ons regenlandje – dat het weer een invloed heeft op artrose. In China betekenen de twee schrifttekens die samen het woord reuma vormen, afzonderlijk trouwens ‘wind’ en ‘vochtig’. En op de Japanse televisie krijg je weer- en gezondheidsbulletins te zien, die de kijkers vertellen welke pijn ze kunnen verwachten naargelang het weer dat eraan zit te komen. Ook volgens het volksgeloof staat het verband tussen gewrichtspijn en het weer onomstotelijk vast. Maar de geneeskunde plaatste lange tijd vraagtekens bij de wetenschappelijke gegrondheid van die bewering.

Tot voor kort waren de resultaten van studies hierover niet echt overtuigend: de onderzoekers slaagden er niet in om de lichamelijke factoren los te koppelen van de psychologische (de nefaste impact van slecht weer op onze stemming). Bovendien ontweken velen ook de kwestie met het argument dat ons geheugen erg selectief is: wanneer we een verklaring zoeken voor wat ons overkomt, hebben we de neiging om de elementen te onthouden die onze opvattingen bevestigen en de elementen die ertegenin gaan te vergeten. Met andere woorden: als we pijn ervaren op een regenachtige dag, dan komt dat door de regen. En als we pijn hebben bij mooi weer, hebben we gewoon pijn!

Recent onderzoek

Los van het oorzakelijke verband dat soms a posteriori wordt gelegd, is het een feit dat patiënten met artrose al sinds jaar en dag aangeven dat hun pijn een voorspellend karakter heeft: wanneer de pijn toeneemt, mag je er donder op zeggen dat het gaat regenen! Net zoals katten zich likken voor een onweersbui, zijn wij mensen dus blijkbaar heuse barometers.

“We horen dit geregeld van onze patiënten. Maar sinds een paar jaar blijkt uit nieuwe studies dat het weer ook echt een impact heeft op gewrichtsklachten”, zegt dr. Anne Peretz (kliniekhoofd reumatologie, CHU Brugmann, Brussel). “Die impact zou rechtstreeks verband houden met de luchtdruk en niet zozeer met de temperatuur.” De studies tonen bovendien aan dat luchtdrukveranderingen niet uitsluitend een invloed hebben op artrose (een ziekte die gekenmerkt wordt door kraakbeenslijtage), maar ook op reumatoïde polyartritis, spondylartritis, fibromyalgie en zelfs op lumbalgie.

“In 2014 kon dankzij een Nederlands onderzoek waaraan zes Europese landen meewerkten – van Engeland over Zweden tot Spanje -, worden aangetoond dat er bij sommige mensen sprake is van weergevoeligheid, los van psychologische factoren zoals angst of depressie en ook los van bijvoorbeeld overgewicht of sociale klasse. Er moeten dus onafhankelijke lichamelijke factoren bestaan die ervoor zorgen dat sommigen onder ons gevoeliger zijn voor luchtdrukveranderingen, zelfs in warme landen!”, licht de specialiste toe.

“Welke mechanismen hierbij precies spelen, weten we nog niet. Om dat uit te zoeken, hebben we meer tijd nodig. Daar is nog niet gericht naar gezocht. De hypothese over de luchtdruk wijst wel in dezelfde richting als andere studies waaruit blijkt dat een intense mechanische belasting van het kraakbeen een invloed heeft op gewrichtspijn. Daardoor worden onder meer bepaalde cytokines aangemaakt, stoffen die betrokken zijn bij de immuunrespons.”

Eerherstel voor het volksgeloof

Helaas zijn de studies over het verband tussen het weer en pijn nog altijd zeldzaam. “Met de moderne technieken waarover we beschikken, kunnen we hier een beter inzicht in krijgen. Maar omdat dergelijke studies geen onmiddellijke therapeutische impact hebben, blijven ze schaars. Toch benadert de geneeskunde de patiënt vandaag echt wel anders dan vroeger: we hebben nu veel meer aandacht voor wat de patiënt voelt en ervaart”, aldus nog dr. Peretz.

De tijd dat de impact van het weer op pijn werd afgedaan als prietpraat, ligt echt wel achter ons. Maar of het een goed idee is om te verhuizen naar een warm land, blijft een open vraag. “Warmte ontspant de spieren, maakt de pezen losser en bevordert de doorbloeding. Dat kan een positief effect hebben. Maar ook in warmere oorden zijn er artrosepatiënten die last hebben van luchtdrukveranderingen. Een ding is wel zeker: de zon is prima voor het humeur!”, besluit de specialiste.