10 vragen over ethische fondsen

Als je zelf niet zoveel verstand van beleggen hebt, koop je vaak een fonds. Dit kan even goed als je ethisch of duurzaam wilt beleggen.

Stel, je wil € 2.000 beleggen in aandelen. Als je dat bedrag belegt in aandelen van twee bedrijven en er loopt met één van die bedrijven iets mis, dan verlies je meteen flink wat geld. Verdeel je diezelfde € 2.000 over aandelen van een twintigtal bedrijven, dan ben je een smak geld kwijt aan aankoopkosten. De oplossing? Door te beleggen in een fonds koop je onrechtstreeks aandelen van tientallen (meestal honderden) bedrijven, waardoor je de risico’s veel meer spreidt en de aankoopkosten beperkt blijven.

Ethische beleggingsfondsen werken op precies dezelfde manier als traditionele investeringsfondsen. Alleen de selectie van de aandelen of obligaties volgt andere – ethische – regels. Ook hier is spreiding belangrijk, al is het aantal bedrijven waarin je kan investeren uiteraard kleiner. Afhankelijk van je beleggersprofiel kan je bepalen waarin je wilt investeren, en op welk rendement je mikt, rekening houdend met de daaraan verbonden risico’s.

1 Hoe moeilijk is het om zelf een fonds samen te stellen?

Zelf jouw eigen beleggingsfonds samenstellen is mogelijk, maar je betaalt veel kosten als je dezelfde spreiding wilt hebben als een fonds bij de bank. Het is heel tijdrovend wanneer je alles goed wilt opvolgen. Bovendien heb je ook veel kennis nodig van bijvoorbeeld de sector waarin je wilt beleggen. En wil je ethisch of duurzaam beleggen, dan moet je daar zelf ook onderzoek naar doen.

2 Hoe weet je wat er in een fonds zit?

Informatie vind je in het zogenaamde Key Investor Information Document, kortweg KIID, maar ook in de prospectus of het jaarverslag van een fonds. Ook een ethisch fonds heeft zo een KIID, het is een eenvoudig te begrijpen document dat je meer informatie geeft over:

• de beleggingsdoelstelling. Streeft het fonds een bepaald rendement na? Wil het elk jaar een dividend uitbetalen?
• de beleggingsstrategie. Volgens welke visie en in welke financiële producten belegt het fonds? Hoe wordt bepaald welke aandelen en obligaties ethisch zijn?
• de kosten en de taksen.
• wie de fondsbeheerders zijn.
• het risicoprofiel van het fonds. Dat ligt tussen 1 (minst risicovol) en 7 (meest risicovol).

Daarnaast heeft ieder fonds ook een prospectus met gedetailleerde informatie. Die kan je opvragen bij je bankier of financiële tussenpersoon, maar meestal vind je de prospectus ook gewoon via het internet.

Als je wilt controleren of de beheerders van het fonds doen wat ze beloven, dan kan je het jaarverslag of halfjaarlijks verslag doornemen. Je kan dit opvragen bij je bankier of financiële tussenpersoon of rechtstreeks bij de fondsbeheerder.

3 Kan je écht weten waar je je geld in belegt en waarvoor het wordt gebruikt?

Je kan dit slechts weten als je in heel concrete projecten belegt, bijvoorbeeld rechtstreeks in kleinschalige groenestroominitiatieven. Zodra er een tussenschakel is, gaat er een stuk van je belegging naar de werkingskosten van die tussenschakel. En dan wordt het verhaal wat onduidelijker. Beleg je via beleggingsfondsen van banken, dan ben je afhankelijk van hoe sterk zij hun eigen criteria invullen en hoe streng ze deze bewaken. En dan nog kan het misgaan. Soms omdat er pas achteraf controle is op waarin er precies wordt belegd, soms omdat de criteria onvolledig zijn of onderhevig aan maatschappelijke evolutie.

4 Is er een minimumbedrag dat je maandelijks moet besteden?

De meeste banken bieden formules aan waarbij je bijvoorbeeld € 25 per maand spaart in één of meer fondsen. Vaak zitten hier ook duurzame fondsen tussen. Fondsen bieden je dus de kans om met kleinere bedragen toch te investeren in verschillende producten en zo jouw risico te spreiden.

5 Wat als één van de bedrijven failliet gaat, wordt het dan vervangen? En deelt je bank dat mee?

Als één van de bedrijven in het fonds failliet gaat, dan wordt dat gewoon vervangen door een ander. Meestal ziet een fondsbeheerder zo’n faillissement wel aankomen omdat hij de aandelen dagelijks opvolgt, en zal hij het aandeel al eerder hebben verkocht. Gebeurt het toch dat één van de honderden bedrijven die in het fonds zitten failliet gaat, dan krijg je daar geen apart bericht van, omdat het nadelige effect ervan heel beperkt is.

6 Hebben fondsen een eindvervaldag?

Sommige fondsen hebben inderdaad een eindvervaldag. Op die eindvervaldag houdt het fonds op te bestaan. Wie daarin belegd heeft, wordt dan uitbetaald. Hoeveel precies hangt af van de waarde van de beleggingsproducten waarin het fonds geïnvesteerd had op de eindvervaldag. Maar niet alle fondsen hebben een eindvervaldag, bij ethische fondsen is dat zelfs eerder zeldzaam. Bij fondsen zonder eindvervaldag kan je zelf beslissen wanneer het een goed moment is om uit het fonds te stappen.

7 Kan je voldoende spreiden?

Als je enkel in ethische/duurzame bedrijven wil investeren, vis je natuurlijk in een kleinere vijver dan wie dat niet doet. Want heel wat bedrijven en producten vallen uit de boot. En in beleggen is er één essentiële basisregel: spreiden, spreiden en nog eens spreiden!

Anderzijds zie je dat de ethische en duurzame criteria leiden naar aanbieders en bedrijven die al rekening houden met tendensen die in de toekomst wellicht belangrijker worden: eerlijke verloning, eerlijke fiscaliteit, geen vervuiling, inzetten op hernieuwbaar in plaats van plat opsouperen. Daarom is op lange termijn het risico hoogstwaarschijnlijk kleiner dan bij niet-ethische/duurzame beleggingen. Als de wetgeving zou verstrengen, staan zij al klaar, terwijl andere bedrijven dan misschien grote investeringen moeten doen of een boete oplopen.

8 Kan je zelf de samenstelling beïnvloeden?

Eenmaal je een fonds hebt gekocht, heb je niet echt veel inspraak in het beheer. Je kan als aandeelhouder van het fonds wel naar de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering gaan, maar daar heb je als kleine garnaal niet veel in de pap te brokken. Het soort aandelen of obligaties waarin er belegd mag worden door de fondsbeheerder is vooraf bepaald. Je zou kunnen vragen om een bedrijf dat jij niet ethisch genoeg vindt uit het fonds te halen, maar de kans is bijna onbestaande dat men jou daarin zal volgen. Zelfs bij een fonds dat ethisch of duurzaam belegt, want ook daar liggen de criteria om bepaalde bedrijven op te nemen in het fonds vast. Je kan die criteria trouwens ook lezen in de prospectus.

9 Weet je hoeveel bedrijven erin zitten? En welke dat zijn?

Neen, het zijn er meestal een paar honderd. Dat aantal kan elke dag (heel licht) wijzigen. Wel krijg je op de website van je bank bij elk fonds een top 10 van de belangrijkste posities te zien: dat zijn de aandelen (bij een aandelenfonds) waarin er binnen het fonds het meeste geld belegd zit. In de prospectus vind je een portefeuilleoverzicht van onder meer de aandelensectoren of munten waarin het fonds belegt.

10 Bij welke banken vind je ethische/duurzame fondsen?

Voor een belegging in ethische fondsen kan je terecht bij Argenta, Axa, BNP Paribas Fortis, Belfius, Crelan, ING, KBC, Degroof Petercam, bpost bank en ook Triodos.