Kijk uit voor verstekelingen in je koffer

Via je bagage kunnen bedwantsen en andere beestjes bij je thuis intrekken. Het soort vakantieherinneringen waar je echt niet op zit te wachten! Zo kom je deze ongenode gasten snel op het spoor.

De bedwants

HOE HERKEN JE ZE?

Bedwantsen zijn bruine insecten van 5 tot 8 mm, zonder vleugels, die zich voeden met bloed. “Anders dan bij de mug, bijten zowel de mannetjes als de vrouwtjes. Ze hebben bloed nodig om volwassen te worden”, zegt dokter Frédéric Francis (prof. functionele en evolutieve entomologie, Gembloux Agro-Bio-Tech, ULg). “Ze beschikken over een zeer doeltreffend systeem om uitgeademde CO2 waar te nemen. Zo vinden ze hun prooi. Ze kicken ook op de geur van zweet.”

Bedwantsen zijn er altijd al geweest. Toch waren ze vorige eeuw bijna verdwenen uit West-Europa. Maar sinds enkele decennia zijn ze aan een heuse comeback bezig. Reizigers brengen ze ongewild mee in hun bagage. “Dat de bedwants weer oprukt, komt door het massatoerisme. Van nature komen de beestjes vooral in warme landen voor, maar vandaag vind je ze ook in heel wat hotels en woningen in Noord-Amerika en Europa. Ongeacht je vakantiebestemming, moet je dus waakzaam zijn.”

Maar een bedwants is een heuse ninja: hij weet zich bijzonder goed te verstoppen! In hotels of flatgebouwen kan het jaren duren eer een besmetting met bedwantsen wordt ontdekt. “Het zijn nachtdieren, ze hebben een hekel aan licht. Overdag houden ze zich schuil in spleten in de muren, in de naden van textiel, in de kieren van een plankenvloer, in de plooien van het bed.” Pas als het donker is, verlaten ze kort hun schuilplaats, op zoek naar voedsel. Om vervolgens weer snel onder te duiken. Kruipen er een paar in je reiskoffer, dan is de kans klein dat je dat merkt.

HOE SPOOR JE ZE THUIS OP?

Een beet van een bedwants laat een specifiek huidletsel na, dat je in een eerste fase makkelijk kan verwarren met een muggenbeet. Vooral omdat het aanvankelijk om weinig beten gaat. Een bedwants hoeft zich namelijk niet dagelijks te voeden. Je krijgt pas argwaan als je al tal van beten hebt – naast elkaar, dikwijls in een rechte lijn. “Wel kan je lichaam vrij heftig op de beten reageren”, merkt Frédéric Francis op. “Een bedwants injecteert meer speeksel dan een mug en dat kan veel jeuk veroorzaken.”

Wat ook op bedwantsen kan wijzen, zijn de geeloranje uitwerpselsporen op je beddengoed. Of schildjes op je vloer, die de beestjes afwerpen wanneer ze vervellen. Twijfel je? Inspecteer dan nauwgezet je bed en beddengoed, vooral de matrasnaden en moeilijk bereikbare hoekjes van je lattenbodem of bedframe. “Wanneer je een besmetting opmerkt, is die doorgaans al vergevorderd. Pas als je je bed demonteert, ontdek je de massa bedwantsen die er samenhokt.” Als je weet dat een volwassen bedwants maanden kan leven en een vrouwtje tot tien eitjes per dag kan leggen, wordt het meteen duidelijk tot wat voor ellende een besmetting kan leiden!

WELK RISICO LOOP JE BIJ EEN BESMETTING?

De beten van de gewone bedwants (cimex lectuarius) zijn niet ziekmakend: ze veroorzaken hooguit onaangename jeuk en huidletsels. Maar omdat je bedwantsen moeilijk wegkrijgt, leidt een besmetting vaak tot angst, slapeloosheid, stress, paniekaanvallen en zelfs depressie. Want hoe vat je de slaap of kom je tot rust als je weet dat er in je slaapkamer bedwantsen in een hinderlaag liggen, wachtend tot je het nachtlampje uitknipt om de aanval in te zetten.

HOE RAAK JE ER VAN AF?

“Bedwantsen zijn moeilijk te bestrijden”, erkent de entomoloog. “Gewone contactinsecticiden volstaan niet omdat ze goed verscholen zitten. Een van de meest efficiënte – en ook meest duurzame – methoden om er van af te geraken, is een hittebehandeling met stoom. Je hele huis – alle kamers en al je meubilair – moet worden aangepakt. Je kan dus niet anders dan een professionele bestrijdingsfirma inschakelen.” Deze methode heeft haar deugdelijkheid bewezen, maar komt met een stevig prijskaartje: reken op enkele duizenden euro’s als je hele huis besmet is. De milde en goedkope methoden die op het internet worden aangeprezen, zijn een pak minder doeltreffend. Zo heeft het geen zin om tussen de vloer en de poten van je bed diatomeeënaarde (kiezelgoer) te strooien om bedwantsen op afstand te houden. “Bedwantsen passen zich extreem goed aan: indien nodig kunnen ze weken overleven zonder voedsel. Een bed van de grond zetten of een kamer of huis afsluiten volstaat dus niet om bedwantsen een halt toe te roepen.”

De kakkerlak

HOE HERKEN JE ZE?

Wanneer we het over kakkerlakken hebben, denken we meestal aan de Amerikaanse variant. Die is ruim 4 cm groot en wordt in Hollywood gretig ingezet in weerzinwekkende filmscènes. Gelukkig is het merendeel van de soorten in onze contreien kleiner: 1 tot 2 cm. Kakkerlakken zijn zeer beweeglijke rossig tot donkerbruine insecten, met een plat lijfje en lange voelsprieten. Het zijn omnivoren die zich het liefst ’s nachts verplaatsen, maar je kan ze ook overdag te zien krijgen.

Net als bedwantsen duiken ook kakkerlakken sinds een paar decennia weer in ons land op. “Volwassen exemplaren reizen zelden mee in je koffer”, licht Frédéric Francis toe. “Het is veeleer hun voortplantingswijze die voor problemen zorgt: ze leggen hun eitjes in coconnetjes, zeer sterke beschermende omhulsels die wat weg hebben van bruine vliegenpoppen. Elk coconnetje bevat een tiental eitjes. Ze leggen hun pakketjes her en der, dus ook in een koffer of op een hoopje vuile was.” In besmette zones kunnen deze eicoconnetjes zich vasthechten aan je schoenen of kleding, al is dat toch eerder uitzonderlijk.

HOE SPOOR JE ZE THUIS OP?

Net als bedwantsen lopen kakkerlakken niet graag in de kijker. “Merk je thuis een kakkerlak op – zeker op klaarlichte dag – dan kan je er donder op zeggen dat er al ruim 100 ergens verstopt zitten”, merkt de professor entomologie op. Vaak krijg je ze ’s avonds vluchtig te zien: je doet het licht aan in een kamer en ziet er pijlsnel een wegschieten. Ook als je een spiegel van de muur haalt of je koelkast verschuift, kan je op kakkerlakken stoten.

WELK RISICO LOOP JE BIJ EEN BESMETTING?

Strikt genomen zijn kakkerlakken geen ziekteoverbrengers. Maar ze kunnen er wel onrechtstreeks overdragen. “Kakkerlakken zijn omnivoren en scharrelen overal rond, soms ook op rotte levensmiddelen vol bacteriën.” Op die manier kunnen ze andere voeding – fruit in een schaal bijvoorbeeld – besmetten met schimmels, salmonella of E.coli.

HOE RAAK JE ER VAN AF?

Kakkerlakken zijn alleseters en bewegen veel. Insecticiden – liefst geen spuitbus – en lokdozen zijn dus tamelijk doeltreffend. Meestal kan je daarmee de meeste beestjes uitroeien. Om kakkerlakken te bestrijden, is het ook cruciaal dat je je huis netjes houdt. Laat geen eten rondslingeren, bewaar voedsel in hermetisch gesloten dozen en vlootjes, ledig de vuilbak... In een flatgebouw is het vaak moeilijker om kakkerlakken uit te roeien: de beestjes maken gebruik van de technische kokers om zich doorheen heel het gebouw te verspreiden. Bij zo’n broeihaard is het vaak noodzakelijk om de hulp van een gespecialiseerde firma in te roepen.

De schurftmijt

HOE HERKEN JE ZE?

De schurftmijt is een parasitaire mijt die schurft veroorzaakt. Het beestje graaft gangen in de huid van zijn gastheer en veroorzaakt zo dermatitis en hevige jeuk. Je raakt meestal besmet via huidcontact met iemand die al besmet is, maar ook via textiel dat in aanraking is geweest met door schurft veroorzaakte huidletsels en dat niet of onvoldoende grondig werd gewassen, zoals lakens, handdoeken, schorten in workshop, enz. “Het risico dat je terugkeert met besmet linnen in je koffer is erg klein”, stelt Frédéric Francis gerust. “De schurftmijt kan zich wel vastklampen aan textiel, maar moet snel een nieuwe gastheer besmetten om te kunnen overleven. Krijg je schurft na je vakantie, dan raakte je wellicht al tijdens die vakantie besmet.”

HOE SPOOR JE ZE THUIS OP?

De incubatietijd van schurft varieert van twee weken tot een maand. Na die periode uit de ziekte zich door hevige jeuk, vooral ’s nachts of na een warm bad. Sommige lichaamszones raken geleidelijk aan bedekt met witte of rode groeven, bultjes en blaasjes.

WELK RISICO LOOP JE BIJ EEN BESMETTING?

Schurft is een onschuldige maar bijzonder vervelende ziekte. Het grootste risico is dat uiteindelijk al je huisgenoten besmet raken.

HOE RAAK JE ER VAN AF?

Schurft is vrij goed te behandelen met zalf en/of pillen slikken. Om te vermijden dat de ziekte uitbreiding neemt, moet je echter, behalve je eigen kleding, ook alle textiel en beddengoed behandelen dat, waar ook in huis, werd gebruikt.