8 feiten en fabels over hernia

Elke hernia is pijnlijk. Met een hernia moet je het bed houden. Van operaties blijf je best zo lang mogelijk weg... Over weinig rugklachten circuleren zoveel foute ideeën als over hernia.

Een hernia kan acuut ontstaan, bijvoorbeeld door iets zwaars op te tillen, wat voor een drukverhoging zorgt. Maar een hernia kan net zo goed geleidelijk ontstaan, door repetitieve bewegingen, ja zelfs zonder duidelijke oorzaak.

1 Bij een hernia raakt de tussenwervelschijf beschadigd

FEIT Dr. David Van Schaik: “Klopt. Tussenwervelschijven (discus) zijn de schokdempers tussen je wervels. Ze bestaan uit een kraakbeenachtige ring met zachte geleiachtige kern en vangen de klappen op. Als het buitenste omhulsel van die ring scheurt, kan een deel (of geheel) van de kern naar buiten puilen (hernia). Duwt die uitstulping tegen de zenuw, dan kan je typische herniaklachten ervaren, zoals felle zenuwpijn in je rug of benen, gevoelloosheid of tintelingen in je benen, tot krachtverlies in je spieren. Een bepaalde houding kan de pijn doen oplaaien, maar die verbetert meestal als je rondwandelt. Heb je pijn, check dan ook of je je benen en voeten nog vlot kan bewegen. Een gekend verschijnsel – dat gelukkig niet vaak voorkomt – is stappen met een klapvoet, doordat de kracht ontbreekt om de voet af te rollen. Maar heel wat mensen wachten te lang om hulp te zoeken bij krachtverlies.

Dat je je beter niet laat opereren klopt al lang niet meer.

2 Een hernia doet altijd HEEL veel pijn

FABEL “Neen! In heel wat gevallen duwt de hernia-uitstulping nergens tegenaan en loop je er zonder enige pijn mee rond. Een hernia kan zich overal manifesteren, maar de meerderheid van de gevallen situeert zich in de onderrug.

Daarnaast zijn je tussenwervelschijven ook onderhevig aan een normaal slijtageproces. Dat verloopt bij iedereen aan een verschillend tempo en maakt dat je met het ouder worden aan lengte inboet, doordat dit dempende laagje dunner wordt. Een (vroegere) hernia kan die evolutie wel bespoedigen. Zonder of met een minimale schokdemper raken je wervels elkaar rechtstreeks, wat eveneens rugpijn kan geven.

3 Een hernia is niet hetzelfde als bulging

FEIT “Klopt. Bij een bulging is er enkel sprake van een drukverhoging op de tussenwervelschijf, zonder dat deze beschadigd is. Vergelijk het met een opgeblazen ballon die je langs één kant afknelt, waardoor die gaat uitstulpen. Haal je de druk weer weg, dan herneemt de ballon zijn oorspronkelijke vorm. Bulging is geen aandoening, maar meestal het gevolg van een verkeerde belasting.”

4 Met een hernia moet je bedrust houden en niet te veel bewegen

FABEL “Fout! Bedrust houden is passé, want dan smelt je spiermassa weg. Ook te veel zitten werkt rugpijn in de hand. Eigenlijk zou je om de 45 minuten moeten opstaan en even rondlopen. Als je zit werken je spieren niet en komt de druk volledig op je gewrichten en tussenwervelschijven te liggen. Blijf dus ook met een hernia zoveel mogelijk actief binnen je pijngrens. Stap rond in huis, oefen enkele treden en bouw rustig op. Een prima sport is aquagym, omdat je in het zwembad onbelast beweegt.

Behalve stilzitten, verergert ook roken een hernia. Al na één sigaret sluiten de minuscule bloedvaatjes rondom je tussenwervelschijven zich al voor 12 uur af. De doorbloeding verslechtert waardoor je tussenwervelschijf meer vocht verliest en nog minder goed gaat functioneren.”

5 Je laat een hernia best opsporen via beeldvorming

FABEL “Neen, al gebeurt dat in België nog veel te vaak. Vandaag kunnen we de diagnose van hernia meestal stellen op basis van het verhaal van de patiënt, in combinatie met een klinisch onderzoek. Een scan is veelal overbodig omdat die weinig uitmaakt voor de aanpak. Voer vandaag een scan uit bij 100 willekeurige mensen van boven de 50, zonder rugklachten, dan zal je bij 60 tot 80% van hen afwijkingen detecteren, inclusief hernia’s. Dat je rug met het ouder worden verandert, is een normaal proces, vergelijkbaar met grijs haar krijgen. Vandaar dat een MRI-scan van de rug ook bij mensen met klachten eerder af te raden is: je spit afwijkingen boven, zonder dat die daarom de bron zijn van de pijn. Patiënten fixeren zich dan vaak op die hernia, terwijl die daar misschien al 20 jaar probleemloos zit. Houden de klachten meer dan zes weken tot drie maanden aan en is een infiltratie of operatie aan de orde, dan kan beeldvorming nuttig zijn.”

6 Stress speelt een rol

FEIT “Ja. Stress veroorzaakt geen hernia, maar als je herniapijn hebt, zal stress dat proces in de hand werken. Mentale druk maakt je immers gevoeliger voor fysieke verkramping. Pijn in combinatie met een lastige baas of relatieproblemen, kunnen je zo helemaal doen blokkeren. Jammer genoeg kunnen we je werk- of thuissituatie niet opereren, die moet je zelf aanpakken om chronische pijn te voorkomen.”

7 Een hernia moet altijd behandeld worden

FABEL “Neen! In 80% van de gevallen geneest een discus hernia spontaan na enkele maanden en zonder behandeling. In die tijdspanne verdwijnt het vocht uit de tussenwervelschijf vanzelf, waarna de uitstulping en de druk op de zenuw wegebt. De tussenwervelschijf is hierna wel wat van zijn volume kwijt, maar de pijn is weg. Om intussen de pijn aan te pakken, kan je paracetamol nemen of een andere pijnstiller, in combinatie met oefentherapie bij de kinesitherapeut om je gewrichten en spieren soepel te houden. Bij zwaardere pijnklachten kunnen we overgaan tot infiltratie met een ontstekingsremmer om de geknelde zenuwen te verdoven. Vaak blijft de pijn nadien een poos of langer weg.

Bij mensen met aanhoudende klachten, die niet kunnen worden geopereerd, kan ook de aangetaste zenuw zelf worden aangepakt via een vorm van warmtetherapie waardoor de zenuw tijdelijk wordt uitgeschakeld en geen pijnprikkels meer geeft.”

8 Van een operatie blijf je best zo ver mogelijk vandaan

FABEL “Dat is een oude volkswijsheid die niet meer klopt, al is er bij elke operatie natuurlijk een risico op complicaties en zal een ingreep niet bij iedereen komaf maken met de klachten. Maar als alle andere behandelingen na drie tot vier maanden falen, kan een operatie zeker een goede oplossing zijn, afhankelijk van wat de patiënt zelf nog wil. Die ingreep vindt idealiter plaats voordat de pijn zes maanden aanhoudt, anders loop je kans op chronische klachten, doordat de zenuw dan zelf beschadigd is geraakt. Bij zeer ernstige pijnklachten en krachtverlies ga je best nog sneller onder het mes.

Er zijn vandaag heel wat verschillende ingrepen mogelijk. Moet de hernia zelf worden verwijderd, dan doen we dat via een korte kijkoperatie waarbij de uitstulping wordt weggehaald en je snel weer op de been bent. Dat is echter geen garantie dat je nadien niet opnieuw een hernia ontwikkelt.

Is er ook sprake van zware slijtage van de discus, dan is zo’n ingreep vaak technisch onmogelijk. Dan wordt meestal geopteerd voor een decompressie (lees ook: geknelde zenuwbanen, op de vorige pagina), een spiersparende ingreep waarvan de meeste patiënten na zes weken volledig hersteld zijn. Zozeer zelfs dat je sommigen echt moet afremmen om er niet te hard terug in de vliegen.”