Je hoort vaak spreken over een keuzebeding in de huwelijksovereenkomst. Wat is dat en waarom is het voordelig? En wat maakt de keuze voor ‘de gezinswoning in volle eigendom’ interessant?
Heb je geen huwelijkscontract of testament, dan verloopt de erfenis volgens de wet. Maak je wel een huwelijkscontract, dan kan je hierin afwijken van wat de wet bepaalt. Echtgenoten willen immers vaak dat er meer goederen naar de partner gaat die het langst leeft en dat die goederen pas later naar de kinderen gaan.
Door een keuzebeding in te lassen in je huwelijkscontract, kan de langstlevende partner kiezen welke goederen hij/zij uit de huwgemeenschap naar zich toe trekt, als de andere partner overlijdt. Je neemt een aantal opties op in de huwelijksovereenkomst en dan kiest de langstlevende partner wat op dat moment voor hem of haar het beste is. De ene keuze zal hem/haar meer autonomie bieden (bijvoorbeeld: geen rekening moeten houden met de kinderen, naakte eigenaars), de andere keuze zal fiscaal wat duurder uitvallen.
De gezinswoning in volle eigendom
Als je de wet laat spelen erft de langstlevende partner het vruchtgebruik en de kinderen de blote eigendom. Heb je een keuzebeding, dan raadt de notaris de langstlevende vaak aan om de gezinswoning in volle eigendom te kiezen, zodat hij/zij ze kan verkopen zonder toestemming van de kinderen. De gezinswoning is bovendien voor de langstlevende (niet voor de kinderen!) volledig vrijgesteld van erfbelasting in de 3 gewesten. Door de volle eigendom te kiezen vergroot je je vrijstelling (anders zou enkel jouw deel in vruchtgebruik vrijgesteld zijn). Het appartement aan de kust of de chalet in de Ardennen behoudt de langstlevende vaak in vruchtgebruik, om te verhuren of zelf te gebruiken.
Het is wel zo dat enkel echtgenoten die een eigen woning hebben van deze vrijstelling kunnen genieten. Als je een woning huurt, kan je niet van dit voordeel genieten.
En voor roerende goederen?
In Vlaanderen is er ook een vrijstelling van 50.000 euro voor roerend goed. De langstlevende partner kiest daarom vaak ook de spaarrekening in volle eigendom om optimaal te genieten van deze vrijstelling van 50.000 euro.
Hoe zit het voor samenwonenden?
Wie wettelijk of feitelijk samenwoont kan geen huwelijksovereenkomst maken. Maar je kan wel via testament je partner iets toebedelen. Volgens de wet erven wettelijk samenwonenden het vruchtgebruik van de gezinswoning en de huisraad. Ze kunnen dit erfrecht uitbreiden in een testament. Zo kunnen ze mekaar bijvoorbeeld de volle eigendom van de gezinswoning toebedelen. En dan zullen ze ook de vrijstelling van erfbelasting genieten. Maar weerom: dit kan enkel als ze eigenaar zijn. Voor wettelijk samenwonende partners die een woning huren is dit erfrecht een lege doos…
Het verschil met een huwelijksovereenkomst is wel dat je met een testament de reserve van je kinderen niet kan uitsluiten.
Feitelijk samenwonenden erven niet van mekaar. Zij moeten dus zeker een testament maken, willen ze elkaar iets toebedelen. Ook zij genieten de vrijstelling op de gezinswoning, althans in het Vlaams en Brussels gewest, maar anders dan gehuwden en wettelijk samenwonenden moeten ze aan een voorwaarde voldoen: ze moeten minstens 3 jaar onafgebroken samenwonen.
