7 oogklachten in de kijker

Ze zijn doorgaans banaal, krijgen zelden aandacht, maar zijn wel vervelend, ronduit irriterend en kunnen zelfs je zicht bemoeilijken. Dit kan je ondernemen tegen een ooglid- of bindvliesontsteking, een chalazion, roodheid en dé klassieker: droge ogen.

Oogproblemen behoren tot de meest voorkomende klachten bij 50-plussers. In heel wat gevallen zijn ze onschuldig en kan je, dankzij eenvoudige preventieve maatregelen, de gevolgen beperken.

1 Blefaritis

Je ooglid is er om je oog te beschermen, onder meer tegen uitdroging. Maar het kan ook zelf in de problemen raken. Zo kan de rand van je ooglid ontsteken (blefaritis), wat meteen een belangrijke oorzaak van felle oogirritatie is, op alle leeftijden. Vaak gaat blefaritis gepaard met jeuk, een zandkorrelgevoel, talgafscheiding die bijtend aanvoelt en een rood ooglid. Bij blefaritis zijn de talgkliertjes (Meibomkliertjes) en/of de haarzakjes in je ooglidrand ontstoken. Dat kan te wijten zijn aan verschillende factoren. “Dat sommige mensen er vrij vaak last van hebben, wordt grotendeels bepaald door hun aanleg en huidtype, met name een vetter huidtype”, legt oftalmoloog prof. Marcel ten Tusscher (UZ Brussel) uit. Heb je bijvoorbeeld een hoge talgafscheiding of een andere samenstelling van je talg of je huidcellen, dan loop je meer kans op blefaritis. Talg maakt deel uit van je traanlaag en zorgt ervoor dat die niet te snel verdampt. Wanneer de samenstelling van je traanlaag verstoord raakt, zoals bij blefaritis, kan dat ook voor een drogeogengevoel zorgen. Daarnaast is er een groep mensen bij wie een bacteriële besmetting (meestal met streptokokken) aan de basis ligt van blefaritis. Deze bacterie komt frequent voor op je huid en kan in bepaalde gevallen een infectie triggeren.

Dit kan je doen: je ooglidrand en wimperhaartjes correct schoonmaken geldt als startaanpak. Met een schoon warm nat washandje of een kompres verwijder je voorzichtig de talgafscheiding. Je kan ook een wattenstaafje of kompres in wat verdunde babyshampoo dompelen en daarmee zachtjes over je oogleden en wimpers wrijven, zodat je de talg en het vet losweekt. Maar er bestaan ook voorbewerkte vochtige doekjes die je helpen om je oogleden te ontvetten. Ook een zachte massage van je oogleden helpt om je talgklieren verder leeg te maken. Gaat het om een chronisch of vaak weerkerend probleem, dan kan je deze ooglidhygiëne best preventief verderzetten, ook als de ontsteking voorbij is. Bij een bacteriële infectie gebruik je best ook een antibiotische oogzalf.

“Misschien is er een link tussen chronische of vaak terugkerende blefaritis en voeding”, suggereert prof. ten Tusscher. “De aandoening hangt immers nauw samen met je vetsamenstelling en je huidtype. En die kan je beïnvloeden door bijvoorbeeld andere of minder vetten op het menu te zetten, maar die stelling moet nog grondig worden onderzocht. Jammer genoeg wordt er naar deze alledaagse aandoeningen veel minder onderzoek gedaan dan naar complexere gezondheidsproblemen.”

2 Hordeolum

Bij een hordeolum, maar ook bij een chalazion (punt 3) ontstaat er een bultje ter hoogte van je ooglidrand. Daarom worden ze nogal eens met elkaar verward. Toch hebben ze verschillende oorzaken, voelen ze anders aan en vragen ze elk om een specifieke behandeling.

Bij een hordeolum (of strontje) is er sprake van een acuut abces van je ooglidklier, meestal door een bacteriële infectie. Een hordeolum ziet eruit als een rood bultje, soms met een wit puntje dat pijnlijk aanvoelt. Van zodra de zwelling opengaat en de pus eruit kan, neemt de pijn af en kan je oog genezen. Houdt de pijn langer dan een week aan en gaat de zwelling niet vanzelf open, dan ga je er best mee naar een arts, zodat die via een klein prikje de etter kan verwijderen uit het hordeolum. Ook worden vaak antibioticadruppels voorgeschreven om een ooginfectie te voorkomen.

3 Chalazion

Ook een chalazion heeft de vorm van een bultje, maar ontstaat door een ontsteking van een van je Meibomkliertjes, die instaan voor de talgproductie voor de samenstelling van je tranen. Wanneer zo’n kliertje verstopt raakt, hoopt talg zich op tot een klein, rood maar pijnloos bultje. De meeste mensen ontdekken het per toeval, wanneer ze langs hun wimpers wrijven of zien het plots in de spiegel.

“Deze ontsteking kan vanzelf genezen, al kan dat soms weken tot maanden duren. Intussen kan je met warme kompressen je ooglid zacht masseren om de talg vloeibaarder te maken en die zo uit het bultje te duwen. Vaak lukt dat, al is de kans reëel dat het probleem zich herhaalt wanneer je hier gevoelig voor bent. Een goede ooglidhygiëne en geregeld warme kompressen gebruiken kan helpen om een chalazion te voorkomen.” Er bestaan ook verwarmde oogmaskers die vocht en warmte geven en de talg vloeibaar houden.

Wanneer een chalazion chronisch wordt en je zicht of uiterlijk beïnvloedt, kan de oogarts via een minuscuul sneetje aan de binnenzijde van je ooglid de opgehoopte talg eruit halen. Deze zeer korte ingreep gebeurt onder lokale verdoving. Meestal verdwijnt daarmee het chalazion, al kan er soms een kleine cyste achterblijven.

4 Droge ogen

Veruit de meest voorkomende klacht bij 50-plussers zijn droge ogen, met een zandkorrelgevoel, irritatie of roodheid tot gevolg. Tal van factoren kunnen dit vervelende fenomeen beïnvloeden en een mirakeloplossing is er niet. “Quasi elke oogingreep draagt bij tot droge ogen”, merkt prof. ten Tusscher op. “Zowel een ooglidcorrectie als een cataract ingreep stimuleren dat proces. Het transparante bindvlies op het oog (conjunctiva) bevat een hele reeks kleine kliertjes die bijdragen tot de basale traanproductie. Telkens als je knippert met je ogen zorgen deze kliertjes dat je ogen voldoende worden bevochtigd en gevoed. Bij een ingreep sneuvelen een heleboel van deze kliertjes en die kunnen niet worden vervangen. Ook bij een oogontsteking en met het ouder worden sneuvelen er kliertjes, waardoor de basistraanproductie bij normaal knipperen op termijn afneemt. Ook de samenstelling van je traanlaag gaat daardoor achteruit, wat leidt tot irritatie en zelfs pijn. Dat lokt dan weer een andere reactie uit: je traanklier, die instaat voor je tranen als je huilt of in de wind loopt, gaat extra reflex-tranen aanmaken. Met veel overtollig traanwater dat over je wangen loopt tot gevolg. Vooral mensen op zeer hoge leeftijd hebben hier frequent mee af te rekenen, waardoor ze continu met een zakdoek in de weer zijn.” Ook auto-immuunziekten, zoals de ziekte van Sjögren, kunnen kurkdroge ogen doen ontstaan.

Decennialang onderzoek ten spijt, beschikken artsen vandaag nog steeds niet over echt doeltreffende oplossingen. Wat kan helpen om de hinder te beperken, vragen we prof. ten Tusscher? “Probeer voldoende te knipperen, aangezien je over minder kliertjes beschikt in je bindvlies. Voel je reflextranen opkomen als reactie op irritatie, hou je ogen dan een poosje dicht om je traanlaag te stabiliseren.” Ook kunsttranen, in de vorm van druppels, gel of zalf, pakken de klachten aan, maar je moet er voldoende van aanbrengen en dit blijven herhalen. “Druppels hebben geen impact op je zicht, maar hun hydraterende effect is van korte duur. Gels pakken de klachten langer aan. Zalf is vetter en legt een betere beschermlaag, maar beperkt tijdelijk je zicht. Je brengt ze dus beter’s avonds aan. Verder bestaan er ook vernevelaars, dat zijn speciale brillen om je ogen via een soort warm stoombad te bevochtigen. Die helpen wel, maar ideaal zijn ze niet.”

Heb je last van droge ogen, dan laat je ook best je contactlenzen uit. Want die verhogen bij droge ogen bovendien de kans op een infectie. Soms worden scleralenzen ingezet, die het hele oog bedekken, maar een kleine ruimte tussen je lens en je oogbol laten. Een bril beschermt wel wat tegen uitdroging, omdat die de verdamping afremt.

Droge ogen kunnen na verloop van tijd ook gevolgen hebben voor je gezichtsscherpte. “Voor een goed zicht moeten je ogen voldoende vochtig zijn. Als dat laagje onderbroken wordt, zal de lichtinval anders worden gebroken door je oog en zal je minder scherp zien.”

5 Conjunctivitis

Bij conjunctivitis is het bindvlies aan de binnenkant van je ooglid ontstoken. Deze ontsteking komt heel vaak voor en kan ontstaan door een vuiltje in je oog, door een allergie, maar heel vaak ook door het griepvirus of een verkoudheidsvirus, en soms door een bacteriële infectie. De binnenkant van je ooglid ziet rood en is wat gezwollen, wat vaak gepaard gaat met jeuk, irritatie en tranende ogen. “Conjunctivitis als gevolg van het griepvirus treedt meestal aan beide ogen tegelijk op, bij een bacteriële infectie is dat meestal slechts aan een kant. Een virale conjunctivitis is vervelend, maar doorgaans onschuldig. Je kan ze aanpakken door wat steriele druppels in je oog te doen om het aantal virussen te verminderen. Na een tot twee weken is het voorbij. Deze virussen zijn wel erg besmettelijk. Een goede hygiëne is dus een must. Soms kan het griepvirus je hoornvlies doen ontsteken en daarmee je zicht beïnvloeden. Dat moet wel meteen worden behandeld. Is er sprake van een bacteriële infectie met pus in je oog, dan volstaan antibioticadruppels meestal.” Is de conjunctivitis het gevolg van een allergische reactie, dan helpen antihistaminica.

“Op hogere leeftijd kan het bindvlies ook sneller bloedingen geven. Zeker bij hoge bloeddruk of het gebruik van bloedverdunners, kan plots een deel van het bindvlies, waarin zich ook bloedvaatjes bevinden, gaan bloeden. Een fragment van het oog ziet dan vuurrood en gezwollen. Dat oogt eng, maar is onschuldig en gaat vanzelf voorbij. Maar komt deze klacht vaak terug, dan laat je best nakijken wat de precieze oorzaak is.”

6 Ooglidverzakking

De onderste oogleden kunnen om uiteenlopende redenen gaan verschuiven. De meest voorkomende oorzaak is veroudering van het ooglidweefsel, dat gaat verslappen. Maar ook bepaalde huidziekten en aangezichtsverlamming kunnen ervoor zorgen dat je onderste ooglid gaat doorzakken. Zo’n ectropion of naar buiten draaiend ooglid, zorgt vaak voor tranende ogen en irritatie, doordat je oog niet meer volledig kan sluiten. Je ooglid komt ook los te staan van je oogbol, wat sommige mensen als esthetisch storend ervaren. Is het probleem een gevolg van weefselverslapping, dan kan een kleine ingreep, waarbij het te slappe ooglid wat wordt ingekort, een oplossing bieden.

7 Trillend ooglid

Een ooglid dat plots vanzelf begint te trillen, is eigenlijk niets meer dan een tic. “Dit soort trilling kan ook rond je mond of elders opduiken en is helemaal niet erg. Vermoedelijk hangt ze samen met stress en vermoeidheid.” Wanneer het beeld dat je ogen waarnemen aan het trillen gaat, is dat een heel ander verhaal. Dat kan wijzen op problemen met het systeem dat je ogen stabiel moet houden. Daarmee moet je zeker naar de dokter.