Afbouw van slaapmedicatie voortaan terugbetaald

Sedert 1 februari kunnen patiënten, die hun gebruik van slaapmedicatie geleidelijk willen afbouwen, rekenen op een nieuw terugbetaald programma om hen daarbij te helpen. Door middel van magistrale bereidingen van hun apotheker, op voorschrift van hun arts, zullen zij hun gebruikelijke medicatie kunnen innemen, maar in een aangepaste dosering, die stapsgewijs zal worden verlaagd.

Het voorziene budget laat 600 tot 900 patiënten in 2023 toe van dit afbouwprogramma te genieten.

Het langdurig gebruik van slaapmiddelen (benzodiazepines en ‘Z-drugs’, die de inslaapduur verkorten) ligt alarmerend hoog in ons land. Dat gebruik leidt echter vaak tot potentieel ernstige bijwerkingen, waaronder een verviervoudiging van het valrisico, waarvan de gevolgen voor ouderen zeer ernstig kunnen zijn. Om die trend te keren, hebben de apothekers onlangs een overeenkomst gesloten met het RIZIV en de mutualiteiten. Dat heeft het mogelijk gemaakt om een programma voor de geleidelijke afbouw van slaapmedicatie op te zetten, gebaseerd op een multidisciplinaire aanpak, waarbij de patiënt profiteert van de medewerking en steun van zijn arts en zijn apotheker.

“Het overgebruik en misbruik van slaap- en kalmeermiddelen is een echt probleem voor de volksgezondheid”, benadrukt APB-voorzitter Koen Straetmans. “Belangrijk in het plan voor de afbouw van slaapmedicatie is de nauwe samenwerking en het overleg tussen de betrokken zorgverstrekkers (arts en apotheker, waar nodig ook de psychiater/psycholoog), met als doel de patiënt te begeleiden naar de meest optimale zorg.”

Een belangrijke negatieve impact op de volksgezondheid

België is binnen Europa één van de koplopers wat het gebruik van slaapmedicatie betreft. In 2021 werden in de Belgische apotheken ongeveer 1,1 miljoen dosissen per dag afgeleverd. Uit de resultaten van een enquête van het FAGG in 2020 over het gebruik van benzodiazepines en aanverwante geneesmiddelen bleek dat de meeste patiënten deze geneesmiddelen (veel) langer gebruikten dan aanbevolen. En meer dan een derde van hen vertoonde psychologische tekenen van afhankelijkheid. Hoewel 70% van de respondenten van het onderzoek zei dat ze zeer gemotiveerd waren om hun slaapmedicatie af te bouwen, gaven ze ook aan dat ze zich hulpeloos voelden en ondersteuning wilden.

“Het frequente langdurige gebruik van benzodiazepines in ons land verdient al onze aandacht”, legt Koen Straetmans uit, “want er zijn duidelijke bewijzen dat dit negatieve gevolgen heeft voor de volksgezondheid en tot hoge uitgaven leidt in de ziekteverzekering, onder meer door valincidenten bij ouderen en verkeersongevallen”.

Een onmisbare samenwerking tussen arts en apotheker

“Verschillende studies hebben reeds de doeltreffendheid bevestigd van een geleidelijke vermindering van de dosering van slaapmedicatie, waardoor veel patiënten na een programma van 50 tot 360 dagen volledig zonder medicatie kunnen. Het afbouwschema en de snelheid ervan worden gekozen door de patiënt en zijn arts. Afhankelijk van de persoonlijke situatie en het medicatiegebruik van de patiënt varieert het succespercentage van deze therapeutische aanpak tussen 40 en 70%. Om de kans op succes voor de patiënt te vergroten, is samenwerking tussen de arts en de apotheker essentieel.

“Beiden spelen een cruciale rol in het informeren en sensibiliseren van patiënten die afhankelijk zijn geworden van slaapmedicatie. Naast de arts, die de patiënt zal motiveren en een aangepast afbouwprogramma zal voorschrijven, zal de apotheker – als een nabije, toegankelijke ‘gezondheidscoach’ die in direct contact staat met de patiënt – de patiënt actief opvolgen en begeleiden tijdens het hele afbouwprogramma,” besluit Koen Straetmans.