Bang voor een aneurysmaruptuur?

Een hersenaneurysma is een uitstulping van een hersenslagader. Als die scheurt, is de prognose zeer slecht. Hoe weet je of je risico loopt?

Een hersenaneurysma is in se een goedaardige verwijding in de wand van een hersenslagader. “De structuur van de slagaders in de hersenen is bijzonder. Deze bloedvaten zijn ter hoogte van de vertakkingen fragieler dan elders in het lichaam”, klinkt het bij professor Olivier De Witte (diensthoofd neurochirurgie, Hôpital Erasme). “Daar waar de bloedvaten vertakken kunnen dan kleine, ballonvormige uitstulpingen ontstaan.”

Soms knapt zo’n uitstulping. Of anders gezegd: het aneurysma scheurt. Een situatie waar elk van ons al weleens van heeft gehoord, want zo’n ruptuur staat bij velen bekend als synoniem voor een abrupt overlijden, dat op geen enkele manier te voorzien valt. Maar hoe angstaanjagend ook, een aneurysmaruptuur loopt niet stelselmatig fataal af. En vooral: het probleem komt veel minder vaak voor dan gedacht. “In werkelijkheid krijgt slechts 3 tot 4% van de bevolking te maken met een hersenaneurysma, en bij amper 1% van die beperkte groep treedt een scheur op”, sust professor De Witte. “De kans dat het jou overkomt, is dus klein.”

Ontploffing in het hoofd

Waarom en wanneer een aneurysma scheurt, valt moeilijk uit te leggen. “We hebben vooralsnog geen echte verklaring gevonden voor een aneurysmaruptuur”, aldus nog de neurochirurg. “Maar als een aneurysma scheurt, leidt dat tot een enorme bloeduitstorting in de hersenpan. En omdat de schedel niet kan uitzetten, gaat het bloed dat uit het bloedvat stroomt al snel op de hersenen drukken. Bij te hoge druk valt de doorbloeding van de hersenen stil, waarna zeer snel – al na enkele seconden – de hersendood optreedt.”

Risicofactoren

• Erfelijke aanleg (meerdere gevallen in de familie)
• Vrouw zijn
• Roken
• Leeftijd (het risico neemt toe met de jaren)
• Anticonceptiepil nemen

Een aneurysmaruptuur loopt in bijna de helft van alle gevallen fataal af. “Patiënten die dit overleven, omdat de bloeding niet zo massaal was en spontaan stopte, hebben het over onbeschrijfelijke hoofdpijn, als een ontploffing in de schedel.” Actrice Emilia Clarke (Game of Thrones) werd op 24-jarige leeftijd getroffen door een aneurysmaruptuur. Zij had het over het uiterst pijnlijke gevoel van een elastiek die rond de hersenen spant, in combinatie met braken.

Een aneurysmaruptuur is dus een medische noodsituatie. Veel patiënten die het overleven, houden er ernstige letsels aan over. Die letsels dienen zich aan binnen de twee weken na het scheuren van het aneurysma en zijn waarschijnlijk te wijten aan de stofjes die de bloeduitstorting opruimen. Wellicht doen die de bloedvaten in de hersenen krimpen met als gevolg dat sommige delen van de hersenen onvoldoende worden bevloeid en afsterven. De gevolgen zijn te vergelijken met die van een CVA of beroerte.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Een hersenaneurysma zorgt doorgaans niet voor symptomen. Er zijn dus geen duidelijke tekenen die de aanwezigheid ervan verraden, waardoor menig aneurysma onopgemerkt blijft. Soms wordt het toevallig ontdekt bij een onderzoek naar iets totaal anders. Wel weten we inmiddels dat een aantal factoren het risico op het ontstaan en het scheuren van een aneurysma doet toenemen: vrouw zijn, roken, de anticonceptiepil nemen, de leeftijd (het risico stijgt met de jaren) en/of erfelijke aanleg. “Heb je weet van iemand met een aneurysma in je familie, dan is niets doen geen optie. Bespreek het met je huisarts, zodat die de nodige onderzoeken kan voorschrijven.”

Wanneer een aneurysma wordt ontdekt, kan een behandeling worden overwogen, voor zover er een objectief risico bestaat op een ruptuur. Maar dat is niet per se het geval. Alles hangt af van de omvang en de structuur van het aneurysma. Aangezien zo’n ruptuur zelden voorkomt, volstaat het doorgaans om de patiënt goed op te volgen. “Een aneurysma opereren is een uiterst delicate zaak, het is dus zeker geen beslissing die we zomaar even nemen”, beklemtoont professor De Witte. “Er zijn twee types operaties. Bij een embolisatie schuiven we via een slagader een kleine katheter tot in de hersenen om het aneurysma van binnenuit af te sluiten (coiling). De andere optie is de schedel openen om het aneurysma met behulp van een klemmetje af te sluiten (clipping).” Twee ingrepen die artsen vandaag terdege beheersen, al vallen complicaties nooit uit te sluiten (1 tot 3% van de gevallen).