Chronische jeuk in 6 vragen

Eén op de zeven volwassenen krijgt ooit te maken met chronische jeuk. Van niet-aflatende kriebels tot een wekenlang gevoel van quasi pijn. Vandaag is er aandacht voor dit probleem.

1 Wat is jeuk en wanneer wordt het chronisch?

“Jeuk is een nuttig alarmsignaal van je lichaam, vergelijkbaar met acute pijn. Een jeukende huid kan bijvoorbeeld wijzen op de aanwezigheid van een insect, een parasiet of iets anders dat irritatie veroorzaakt. Dankzij de jeuk weet je dat je iets moet ondernemen. Het wordt een probleem als je een voortdurende jeuksensatie ervaart. Houdt die langer dan zes weken aan, dan is er sprake van chronische jeuk. En de oorzaken zijn heel uiteenlopend”, legt dr. Martine Grosber, dermatoloog en allergoloog, UZ Brussel, uit.

2 Wat zijn de voornaamste boosdoeners?

Veertig procent van de gevallen is te wijten aan een huidziekte. De jeuk gaat dan gepaard met een zichtbare huidafwijking. De meest gekende huidziekten met jeuk zijn atopisch eczeem en netelroos. Bij atopisch eczeem is de huid gevoeliger en hij raakt gemakkelijker geïrriteerd na contact met stoffen die huidontvettende middelen bevatten, zoals zeep, afwasmiddel, water, wol enz. De typische symptomen zijn rode vlekken en een droge, schilferende huid, die hevig jeukt. Vaak verloopt het eczeem met opstoten. Door het eczeem te behandelen met cortisonebereidingen kan de jeuk worden teruggedrongen. Mensen met atopisch eczeem hebben doorgaans ook een erg droge huid, wat op zich al jeukprikkels uitlokt. Door je huid elke dag preventief te hydrateren met een vette zalf, kan je die jeuk ten gevolge van droge huid voorkomen.

Tweede grote boosdoener is chronische netelroos, die gepaard gaat met rode huidbulten die verschrikkelijk jeuken. Deze ziekte verloopt erg onvoorspelbaar. De bulten en de jeuk kunnen van het ene op het andere moment uitbreken en later weer verdwijnen, of zich vervolgens over het hele lichaam verplaatsen. Hier is een antihistaminicum de aangewezen behandeling.

Stress kan jeuk die het gevolg is van zo’n huidziekte nog verergeren. De jeuksensatie is immers een product van je hersenen. Wanneer je spanning ervaart, gaan de neurotransmitters in je brein daarop reageren, wat de jeukprikkel kan stimuleren. Met de leeftijd wordt je huid ook droger. Vandaar dat bij ouderen een extreem droge huid zelf aan de basis van chronische jeuk kan liggen, zeker in de winter met de verwarming op volle toeren. Als er geen verdere huidletsels zijn, start je best met het smeren van een hydraterende crème en gebruik je badolie in plaats van een uitdrogende douchegel.

3 Wijst chronische jeuk op een allergische reactie?

Die link wordt vandaag automatisch en vaak te snel gelegd, maar is er zeker niet altijd. Uiteraard kunnen allergieën jeuk veroorzaken. Contactallergieën – nikkel, parfum, bewaarmiddelen... – manifesteren zich meestal via een jeukende eczeemplek waar je huid in contact komt met het allergeen. Bij nikkelallergie ontstaat bijvoorbeeld eczeem op dat deel van je oorlel waar je oorbel je huid raakt. Wordt het allergeen niet geïdentificeerd of kan je het niet vermijden, dan kan daar chronische jeuk van komen.

Bij pollenallergie of huisstofmijtallergie gaat de jeuk meestal gepaard met andere klachten, zoals tranende ogen, een loopneus en niezen. Terwijl een voedselallergie voor hardnekkige jeuk in de mond zorgt, na het eten van bepaalde vruchten, groenten of noten.

4 Kan jeuk ook op andere problemen wijzen?

Zeker. Chronische jeuk kan het gevolg zijn van een inwendig probleem, zoals een verstoorde nier- of leverfunctie, of een schildklieraandoening. Dat kan worden opgespoord via een bloedafname. Daarnaast kan er een neurologische oorzaak in het spel zijn. Een storing in de zenuwgeleiding of in je hersenen kan zorgen voor chronische jeuk ter hoogte van je huid. Verder kunnen ook geneesmiddelen jeuk als bijwerking geven. En soms wordt de jeuk in stand gehouden doordat je blijft krabben of wrijven. Gevolg? Je belandt in een vicieuze cirkel, waarbij de jeuk nog toeneemt en huidletsels, zoals verdikking, bultjes of verkleuring, ontstaan die op hun beurt gaan jeuken. Bij chronisch krabben kan cognitieve gedragstherapie je van je krabgedrag afhelpen. Maar in vijf tot tien procent van de gevallen van chronische jeuk, valt er echt geen oorzaak aan te duiden en worden enkel de symptomen behandeld.

5 Wat is de psychologische impact?

Bij chronische jeuk kan je levenskwaliteit net zo erg aangetast raken als bij chronische pijn en onder meer tot slaapproblemen en -tekort leiden. Vooral tijdens de eerste slaapfase speelt de jeuk het sterkst op, waardoor het lastig is om in slaap te raken en door te slapen. De jeuk kan ook leiden tot concentratiestoornissen, oververmoeidheid en problemen in het dagelijks functioneren, je sociale relaties komen onder druk en er is zelfs een link met depressie. Bovendien is jeuk vaak nog een taboe. Mensen met krabletsels, zwellingen of huidwonden schamen zich daarvoor. En buitenstaanders reageren soms afwijzend omdat ze onterecht denken dat het besmettelijk is.

6 Krabben, insmeren, afkoelen... Wat mag je doen, wat moet je mijden?

Krabben doet eventjes deugd omdat het je beloningscentrum in je brein activeert, maar veroorzaakt vooral letsels die het probleem in stand houden. Bij een droge huid of eczeem een hydraterende crème smeren, is altijd een goede strategie, waar je best een dagelijkse routine van maakt. Ook coolpacks en natte doeken kunnen in bepaalde gevallen voor verlichting zorgen. Maar grootmoedertrucjes zoals azijn werken eerder averechts, omdat ze je huid verder uitdrogen. Ook warmte en zweten bevorderen de jeuksensatie.