Cochleair implantaat maakt behandeling op maat mogelijk

Auditieve implantaten kunnen personen met een ernstig gehoorverlies helpen wanneer klassieke heelkunde en hoortoestellen geen uitkomst bieden. In de 25 jaar dat deze toestellen in ons land worden gebruikt is men van een ‘one size fits all’ principe geëvolueerd naar behandeling op maat.

Een cochleair implantaat is een elektronisch apparaat dat heelkundig ingeplant wordt en geactiveerd wordt door een toestel dat achter het oor of rechtstreeks op de hoofdhuid gedragen wordt. Zo’n implantaat vervangt als het ware het oor en zet geluid om in prikkels voor de gehoorzenuw, waardoor slechthorenden opnieuw ‘leren’ horen en gesprekken kunnen voeren. Kinderen die bij hun geboorte geen geluid kunnen waarnemen en voor hun eerste verjaardag een cochleair implantaat krijgen, hebben later een aanzienlijke kans op een normale spraak- en taalontwikkeling.

Sinds in 1993 het eerste cochleair implantaat in België werd geplaatst, betekent het apparaat jaarlijks voor zo’n 250 Belgen een nieuw leven. Dankzij onderzoek en technologie is er in die periode heel wat vooruitgang geboekt. Zo is het apparaat steeds kleiner geworden en wordt onderzocht hoe dit in de toekomst volledig intern geplaatst kan worden, zonder het externe gedeelte. Ook de kwaliteit van de klank werd doorheen de jaren geperfectioneerd.

Oplossing op maat

“Hoewel een cochleair implantaat het meest geavanceerde technologisch implantaat is dat in de geneeskunde werd ontwikkeld, werd tot voor kort nog vaak rond het ‘one size fits all’ principe gewerkt: er was een standaard elektrode en een standaard algoritme, dat iedereen moest passen”, legt prof. dr. Paul Van de Heyning, diensthoofd NKO van het UZA, uit.

Recente onderzoeken en innovaties laten nu toe om veel meer op maat van de patiënt te werken. Van de Heyning: “Omdat we nu over technologie beschikken om zaken zoals de grootte van het slakkenhuis individueel te gaan meten, kunnen we meer gepersonaliseerd werken op het vlak van het implantaat, de elektrodes, de operatieve techniek en de revalidatie. We gaan op zoek naar de beste oplossing voor de individuele patiënt, rekening houdend met diens anatomie, aandoening, communicatiemogelijkheden, enzoverder. Dit maakt dat we meer patiënten kunnen helpen, of vroeger in hun leven.”

Ook mensen die nog wel iets horen

Gepersonaliseerd werken zorgt er niet enkel voor dat patiënten beter worden geholpen, een cochleair implantaat kan zo ook voor meer verschillende profielen van patiënten een oplossing bieden. “Vroeger opereerden we enkel patiënten die geen enkel geluid konden waarnemen met een cochleair implantaat en kwamen mensen met gedeeltelijk gehoorverlies niet in aanmerking. Nu boeken wij ook bij deze patiënten zeer goede resultaten”, zegt Van de Heyning. “Mensen die nog over gehoor op de lage tonen beschikken, waar je muziek en ritme mee waarneemt maar op de hoge tonen bijna niets meer horen, verstaan spraak heel slecht. Een cochleair implantaat kan hun restgehoor sparen. Hier geven we internationaal cursussen rond.”

Mensen die langs één kant hun gehoor verliezen door een infectie of een ongeval en daar bovenop vaak luid oorsuizen of tinnitus krijgen, konden tot voor kort niet geholpen worden. “Door ze een cochleair implantaat te geven, kunnen deze mensen opnieuw spraak verstaan en vermindert het oorsuizen aanzienlijk. Zo kunnen zij met veel minder klachten door het leven”, zegt Van de Heyning. Het UZA staat wereldwijd bekend voor de behandeling van eenzijdige doofheid met oorsuizen.

Ook kinderen met meervoudige of mentale handicap kunnen met een implantaat met minder klachten door het leven.

Relatie tussen gehoor en denkvermogen bij ouderen

UZA-audiologe Annes Claes onderzocht in haar doctoraat, het verband tussen gehoorverlies en cognitieve achteruitgang. Het denkvermogen van ouderen die slecht horen, gaat sneller achteruit. Slecht horen kan op die manier zelfs dementie in de hand werken. Van de Heyning: “Wie minder hoort, kan gesprekken niet meer volgen en krijgt minder prikkels binnen. Dat verzwakt de hersenen.”

De resultaten van Claes maken duidelijk dat een cochleair implantaat die versnelde weg naar dementie kan vertragen. “Wanneer we een cochleair implantaat inplanten bij ouderen met gehoorverlies wiens cognitief functioneren reeds flink gedaald is, zien we na zes maanden dat hun gehoor terug op peil komt, waarbij na een jaar ook hun cognitie verbetert en zij langer zelfstandig kunnen leven.”