De stille ziekte: waarom nierproblemen zo vaak en zo lang onopgemerkt blijven

Steeds meer mensen lijden aan een chronische nierziekte. Geschat wordt dat het aantal Belgen met nierschade dit jaar zal oplopen tot 1,1 miljoen. Als er niets wordt ondernomen, zullen nierziekten tegen het jaar 2040 zelfs de vijfde doodsoorzaak ter wereld zijn. Toch kan tijdige detectie veel leed voorkomen.

Met de campagne ‘Zorg voor je nieren’ roept de NBVN (Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie) op tot preventief testen, zeker bij mensen die een verhoogd risico lopen zoals bij diabetes, hoge bloeddruk, of directe verwanten met nierziekten. De nefrologen pleiten voor een uitbreiding van de terugbetaling van de preventieve testen, wat vandaag alleen gebeurt bij mensen met diabetes. “Iedereen ouder dan 45 jaar zou zich een keer om de vijf jaar moeten laten testen”, aldus dr. Gert Meeus, voorzitter van NBVN. De onderhandelingen hierover gaan de goede richting uit en de NBVN hoopt dat deze maatregel in de loop van dit jaar in voege treedt. “Op die manier kunnen we duizenden mensen helpen om nierproblemen tijdig op te sporen en erger te voorkomen.”

Nierziekten staan niet vaak bovenaan de lijst van gezondheidszorgen bij 50-plussers, maar toch treft chronische nierschade ongeveer 1 op de 10 volwassenen. Het verraderlijke is dat de aandoening vaak pas in een laat stadium ontdekt wordt, omdat de symptomen aanvankelijk nauwelijks merkbaar zijn. Vandaar het belang van preventieve opsporing.

Waarom blijven nierproblemen zo vaak onopgemerkt?

De nieren spelen een essentiële rol in het filteren van afvalstoffen uit het bloed, het reguleren van de bloeddruk en het in balans houden van mineralen en vocht. Toch geven ze zelden duidelijke waarschuwingssignalen af wanneer er iets misgaat. Vermoeidheid, een opgeblazen gevoel, veranderingen in urineproductie en concentratieproblemen kunnen subtiele tekenen zijn, maar omdat ze zo vaag en algemeen zijn worden ze vaak toegeschreven aan andere gezondheidsproblemen.

De meeste mensen zijn zich te weinig bewust van het belang van goed werkende nieren. Nochtans leidt nierfalen tot hartinfarcten, hartfalen en hersentromboses. Hoe vroeger we problemen opsporen, hoe beter we nierfalen en ernstige complicaties – zoals hart- en vaatziekten – kunnen voorkomen. Ook kan bij vele patiënten worden vermeden dat ze ooit nierdialyse zullen nodig hebben, of op zijn minst kan de start van dialyse met vele jaren worden uitgesteld,” weet nefrologe dr. Ellen Mahieu  (AZ Glorieux).  

Eenvoudig testen  

Met een simpele urinetest (om eiwitten of bloed in de urine te detecteren) kunnen nierproblemen vroegtijdig opgespoord en behandeld worden. Toch worden deze testen niet standaard uitgevoerd bij een medische controle, tenzij er specifieke risicofactoren zijn.

De invloed van medicatie en supplementen

Veel mensen gebruiken regelmatig pijnstillers zoals ibuprofen of naproxen voor gewrichts- en spierpijn, zonder te beseffen dat langdurig gebruik schadelijk kan zijn voor de nieren. Ook sommige kruiden- en voedingssupplementen kunnen risico’s inhouden. Het is belangrijk om bij de huisarts na te vragen of medicatie en supplementen veilig zijn voor de niergezondheid.

Hoge bloeddruk en diabetes zijn de twee grootste oorzaken van chronische nierziekten. Beide aandoeningen kunnen immers de bloedvaten i de nieren beschadigen, waardoor de filterfunctie afneemt. Regelmatige controle van bloeddruk en bloedsuikerspiegel, samen met een gezonde levensstijl, kan helpen om verdere schade te voorkomen.

De verrassende link met slaap

Onderzoek suggereert dat ook een slechte nachtrust de nierfunctie negatief kan beïnvloeden. Tijdens de slaap herstellen en reguleren de nieren hun functies. Chronisch slaaptekort of slaapapneu kan daarom bijdragen aan een verhoogd risico op nierproblemen.

Voedingstips voor gezonde nieren

Naast het beperken van zoutinname kan ook een overdaad aan eiwitten belastend zijn voor de nieren. Vooral mensen met een verhoogd risico op nierproblemen doen er goed aan hun eiwitinname te matigen en te kiezen voor een evenwichtige voeding rijk aan groenten, fruit en volkoren producten. Voldoende water drinken helpt de nieren hun filterfunctie optimaal uit te voeren.

Op 13 maart is het Wereldnierdag en kan je in verschillende ziekenhuizen terecht voor een gratis urinetest. Meer info en tips op www.zorgvoorjenieren.be