Een oplossing voor elke spatader

Dikke kronkelige aders of kleine rode spinnenkopjes die je benen ontsieren en pijn veroorzaken. Vanzelf verdwijnen ze niet, maar er zijn steeds meer behandeltechnieken om er komaf mee te maken.

Ons lichaam beschikt over een vernuftig kleppensysteem in de beenaders waardoor zuurstofarm bloed vlot kan terugstromen naar het hart, ook tegen de zwaartekracht in. Er zijn ruwweg twee systemen die ervoor zorgen dat het bloed terugvloeit: een eerste, oppervlakkig netwerk op de spieren met vertakkingen tot onder de huid en een tweede netwerk dat zich diep tussen de spieren bevindt. Wanneer je stapt, pompt de samentrekking van je spieren het bloed weer terug naar boven. “De soepele klepjes, een soort dunne vliesjes aan de binnenwand van de ader, voorkomen dat het bloed in de verkeerde richting stroomt”, verduidelijkt cardiovasculair chirurg Caroline Martens, gespecialiseerd in spataderbehandeling.

“Wie aanleg heeft tot spataders – want dit is erfelijk bepaald – krijgt na verloop van tijd af te rekenen met wat verslapping van de vaatwand. Het bloed duwt tegen die verzwakte plekken waardoor de ader daar uitzet. Na verloop van tijd zal dat bloedvat uitzetten en transformeren van een rechte buis tot een kronkelige uitstulping. Daardoor ondervinden de kleppen steeds meer moeite om zich volledig te sluiten en kan het bloed naar beneden vallen”, verklaart dr. Martens de bizarre vorm die spataders aannemen.

“Maar niet alle spataders zijn zichtbaar. Dit proces kan zich net zo goed voltrekken in aders die zich meer binnenin je benen bevinden. De eerste klachten zijn vaak een vermoeid of zwaar gevoel in de benen, een sensatie van druk en zwelling (oedeem), vooral tegen de avond, na veel staan. Doordat het bloed in de ader blijft staan, sijpelt er ook lichaamsvocht uit naar het omliggende weefsel. Met de benen omhoog liggen, kan dat tijdelijk verhelpen.”

Gevaarlijk of enkel ontsierend?

De kleinere rode of paarse gesprongen haarvaatjes (spinnenkopjes) zijn eigenlijk geen echte spataders. Ze zijn ongevaarlijk maar kunnen esthetisch storend zijn. Dikkere spataders zijn niet altijd onschuldig. “In bepaalde gevallen – en zeker bij mensen met stollings-problemen – kunnen hierbij bloedklonters ontstaan, wat kan leiden tot flebitis of trombose. Het risico is groter bij de diepere aders, waar een bloedklonter kan losraken en naar de longen kan emboliseren. Toch is een spataderbehandeling zeker niet voor iedereen nodig. Veel hangt af van je klachten, maar zodra je aders ziet uitpuilen, moet je zeker een arts raadplegen.”

Voor elk soort spatader een behandeling

Geen spatader of er bestaat wel een oplossing voor. De donkere maanden van het jaar zijn een ideale behandelperiode, want warmte bemoeilijkt de genezing en zon is sowieso te mijden. De prijzen van operaties, laserbehandelingen en spuitjesmethoden variëren sterk. Informeer dus vooraf.

* Bij kleine spataders

Deze spataders kan je makkelijk laten weghalen door (schuim)sclerotherapie. Een quasi pijnloze behandeling met fijne prikjes waarbij een vloeistof – al dan niet in schuimvorm – in de ader wordt gespoten, waarna die verschrompelt en uiteindelijk verdwijnt. Door de ophoping van oud bloed, dat uiteindelijk wordt opgeruimd, kan je blauwe strepen hebben die geleidelijk aan wegtrekken. Kleine gesprongen haarvaatjes kunnen ook met een oppervlakkige laserbehandeling worden aangepakt. De laser warmt met een intense lichtgolf de rode bloedcellen op, waardoor het adertje wordt vernietigd. Dat kan bij bloedvaten van 1 tot 1,5 mm doorsnede, maar is niet pijnloos.

* Bij grote spataders

Bij grote spataders zijn er verschillende opties. “In principe kan je elke grote spatader aanpakken met schuimsclerotherapie, zoals bij de kleinere varianten. Het voordeel van deze aanpak is dat je meteen weer op de been bent. Er is minder risico op infecties of bloedverlies in vergelijking met de snijmethoden. Het nadeel is dat er soms een herhaalbehandeling nodig is om de spatader definitief te laten verdwijnen. En zoals bij de andere technieken draag je steunkousen de eerste dagen en moet je voldoende rondlopen. Dat is nodig om de diepe aders te beschermen en diep veneuze trombose te voorkomen.”

De stripping methode, waarbij de ader onder verdoving via een sneetje in de lies of de kniekuil met een katheter wordt weggetrokken, is vandaag minder courant. “De techniek is efficiënt maar moet onder algemene of lokale verdoving in een ziekenhuis gebeuren. En door de sneetjes duurt het herstel langer.” Een nieuwe variant daarop is de cryo-strip waarbij de ader wordt bevroren voor hij wordt uitgetrokken. Een andere variant is de flebectomie volgens Mueller waarbij oppervlakkige spataders onder lokale verdoving worden afgebonden en via minuscule sneetjes weggehaald.

Moderne technieken zoals laser, radiofrequentie of stoomablatie werken volgens andere principes. “De ader wordt aangeprikt en er wordt een lange katheder in opgeschoven die op de juiste plaats laserstralen, radiofrequente stralen of stoom aanbrengt. Daarbij wordt de binnenkant van de ader verschroeid zodat hij dichtklapt en verkleeft.” Dat kan onder volledige of lokale verdoving en is erg efficiënt. Nadeel van deze aanpak is de hogere kostprijs. De techniek kan soms meer pijn geven doordat de zenuwen eromheen worden geprikkeld.

Nieuw is de clarivein-methode waarbij een draaiende katheter wordt ingebracht die de ader irriteert. “Tegelijk wordt sclerosevloeistof ingespoten waardoor de ader definitief dichtkleeft en de spatader niet langer terugkeert. Nadeel is ook hier de nog erg hoge kostprijs.”