Een vlotte overgang? Het kan!

Dat de menopauze vragen blijft oproepen, mag blijken uit de vele reacties die we op de oproep via onze website ontvingen. We hebben er twaalf voorgelegd aan menopauzeconsulente Leen Steyaert.

1. “Sinds ik in de overgang ben, heb ik last van vrij hevige bloedingen. Komt dat vaak voor? En wat kan ik daaraan doen?”

Leen Steyaert: Het komt regelmatig voor dat vrouwen last hebben van bloedverlies en/of onregelmatige bloedingen of spotting tijdens de overgang. Het is belangrijk dat u bij de dokter langsgaat om te kijken of er geen medisch probleem speelt dat los staat van de menopauze. Bijvoorbeeld poliepen of een gesprongen adertje. Is dit niet het geval, dan kunt u uw toevlucht nemen tot fytotherapie om de bloedingen te verminderen. Agnus castus (monnikspeper) of teunisbloemolie (1000 tot 3000 mg) hebben een harmoniserend effect op de vrouwelijke hormoonbalans.

2. “Sinds de menopauze heb ik geen seksuele gevoelens meer. Ik voel dat ik mijn partner daardoor tekort doe. Heeft de menopauze een invloed op het libido en hoe kan ik dat weer aanwakkeren?”

Leen Steyaert: Het ontbreken van seksuele gevoelens kan uiteenlopende oorzaken hebben. Is de relatie met uw partner goed, is er sprake van vermoeidheid, zijn er andere medische en/of emotionele problemen? De menopauze zelf heeft geen rechtstreekse invloed op het libido. Wel gaan vrouwen door de hormonale veranderingen aan zichzelf twijfelen, zich onzeker voelen en zich daardoor minder sexy en aantrekkelijk vinden. Gemiddeld komen vrouwen tijdens de menopauze drie tot vijf kilo bij doordat in het vet oestrogenen worden opgeslagen om het lichaam door de overgang te loodsen.

Ook andere lichamelijke factoren beïnvloeden de seksdrive. Vrouwen krijgen vaker last van vaginale droogte waardoor vrijen pijnlijker wordt en ze minder zin hebben. Omega 7 vetzuren (duindoornolie) en vaginale tabletten, al dan niet met lactobacillen tegen ontstekingen, kunnen dan helpen. Ook een combinatie van omega 3 en 7 vetzuren helpt vaginale droogte tegen te gaan.

U kunt samen met uw partner ook kiezen voor een andere vorm van intimiteit. Voor een tragere vorm van seksbeleving die niet zo focust op de daad zelf. Dat kan door meer aandacht en tijd te besteden aan het voorspel, elkaar te strelen, te masseren, noem maar op. Wat belangrijk is voor een koppel is dat er fysieke intimiteit is, dat u elkaar kunt liefkozen, los van de daad op zich. Heel wat mannen begrijpen dat en voelen dat op die leeftijd net zo aan. Het is belangrijk om er open over te praten. U hoeft zich absoluut niet schuldig te voelen dat uw seksuele behoefte evolueert.

Soms blijkt uit bloedonderzoek dat vrouwen in de overgang een tekort hebben aan testosteron dat voor (seksuele) daadkracht zorgt. Maar meestal is het net omgekeerd en hebben vrouwen tijdens de overgang juist meer daadkracht omdat hun vrouwelijke hormonen, de oestrogenen, dalen. Die oestrogenen zorgen er onder meer voor dat vrouwen voor de kinderen zorgen, ze niet in de steek laten. De natuur heeft vrouwen op dat vlak heel ingenieus uitgerust. Tot hun 50ste blijven ze verzorgers bij uitstek, nadien zakt dat hormoon, waardoor ze hun kroost kunnen loslaten en opnieuw aan zichzelf denken. Niet toevallig beginnen vrouwen rond die periode aan een nieuwe uitdaging in hun carrière, proberen ze nieuwe hobby’s uit die ze al zo lang wilden doen of kiezen ze voor een nieuwe relatie of een single bestaan.

3. “Mijn menstruatie was gestopt en de arts stelde vast dat ik in de overgang was. Maar vorige maand werd ik opnieuw ongesteld. Kan ik nu toch nog zwanger worden en moet ik nog anticonceptie blijven gebruiken?”

Leen Steyaert: Net voor de menopauze gaan veel vrouwen onregelmatig menstrueren. Dat heeft te maken met het aantal eisprongen die nog moeten plaatsvinden. Tijdens die periode kunt u dus inderdaad nog vruchtbaar zijn. Om zeker te zijn dat u onvruchtbaar bent, laat u best een bloedtest uitvoeren om uw hormonale waarden te testen. Vaak voeren gynaecologen ook een echografie uit om te checken of de hele eierstok uitgeput is. Die periode van onregelmatige menstruatie kan twee tot tien jaar aanhouden. In de meeste gevallen duurt ze twee tot vijf jaar, waarna de bloedingen definitief ophouden.

De meeste vrouwen doorstaan de menopauze zonder al te veel klachten, met hooguit wat opvliegers, nachtelijk zweten, slechter slapen, vermoeidheid. Een groot deel van de klachten tijdens de overgang is vaak niet gelinkt aan die levensfase zelf maar het gevolg van andere gezondheidsproblemen of verouderingsziekten die vaak al bezig waren voor de menopauze.

4. “Ik heb gehoord dat ik er zonder hormoonbehandeling vlugger ouder zal uitzien. Klopt dat?”

Leen Steyaert: Dat klopt niet. Het natuurlijke verouderingsproces heeft niet alleen te maken met hormonen maar net zo goed met een tekort aan vitaminen en mineralen of met een verstoorde schildklierwerking. Dit soort uitspraken maakt vrouwen onterecht bang voor de menopauze. Verzorg uzelf goed en pak kwaaltjes tijdig aan. Om veroudering tegen te gaan zijn de juiste voeding en een goede stresshantering van groot belang. Maak ook komaf met frustraties omdat u bepaalde dromen of hobby’s niet hebt gerealiseerd. Ik moedig vrouwen altijd aan om daar werk van te maken. Rond uw 50ste is het moment waarop u misschien niet alles maar toch nog heel veel kunt waarmaken.

5. “Ik heb erg veel last van plotse opvliegers. Vooral op het werk of op feestjes weet ik dan niet hoe ik me moet gedragen en lijkt het nog erger te worden. Wat kan ik daaraan doen?”

Leen Steyaert: Laat opvliegers toe. Ga niet verkrampen of stressen omdat u de warmte voelt opkomen. Verwelkom de opvlieger. Hij zal eens zo snel voorbijtrekken. Bent u in gezelschap, maak er dan gerust een opmerking of grapje over. Door gespannen te reageren wordt uw opvlieger erger. Wat ook goed helpt is diep inademen en dan met pufjes of heel traag uitademen. Ook twee vingers onder uw navel drukken is een methode om opvliegers sneller te laten overwaaien. Daarnaast zijn er tal van relaxatieoefeningen om opvliegers beter op te vangen. Laagjeskleding dragen helpt eveneens. Als u het te warm krijgt, kunt u vlot iets uittrekken.

Bij de meeste vrouwen verminderen de opvliegers zodra ze in de postmenopauze zijn. Maar het is niet helemaal uitgesloten dat er nadien af en toe nog warmteopwellingen opduiken. Na het drinken van alcohol, bijvoorbeeld, of in stressvolle, hectische periodes. Na de menopauze hebben de meeste vrouwen ook een hogere gevoelstemperatuur dan ervoor. Dat is een voordeel, want u hebt het minder vlug koud.

6. “Bestaan er natuurlijke middeltjes tegen opvliegers?”

Leen Steyaert: Er zijn heel wat natuurlijke middelen voorhanden maar niet alles werkt voor elke vrouw. Het is een beetje zoeken naar het kruid dat het best op uw opvliegers inspeelt. Wat u zeker kunt proberen is zilverkaars, monnikspeper, yamcrème en saliethee. Zeewier, zeekruiden en noribladeren, die veel jodium bevatten, zijn ook aan te raden. Die kunt u bijvoorbeeld toevoegen aan een soepje.

7. “Sinds ik in de menopauze ben, verdraag ik nog moeilijk alcohol. Heeft die een negatieve impact?”

Leen Steyaert: Alcohol kan inderdaad opvliegers triggeren, voor slaapproblemen zorgen en draagt ook bij tot een vervetting van de lever. Een gezonde lever is belangrijk omdat daar de hormonen passeren en geregeld worden. In theorie is één glas alcohol per dag voor vrouwen en twee voor mannen toegestaan. Maar de meeste mensen houden het niet bij één glaasje. Vanaf twee glazen heeft alcohol een negatief gezondheidseffect en kan hij ook menopauzekwaaltjes uitlokken. Houd het daarom bij water in een wijnglas. Het is de link tussen alcohol en gezelligheid die u moet doorbreken.

8. “Ik neem de pil. Hoe merk ik dat ik in de overgang ben?”

Leen Steyaert: Dat kunt u inderdaad niet merken. Het beste is om te stoppen met de pil en een bloedonderzoek te laten uitvoeren om te bepalen of u in de menopauze bent. Gebruik intussen wel een ander anticonceptiemiddel. Sommige vrouwen opteren ervoor om de pil door te nemen om zo hun menopauze uit te stellen. Dat kan, maar vroeg of laat moet u toch stoppen en komt die overgang er toch. Dat hoeft geen klachten te geven of een lastiger menopauze in te luiden. Het is een individuele keuze.

9. “Ik heb last van droge ogen en wazig zicht. Wat kan ik hiertegen doen?”

Leen Steyaert: Een frequent gehoorde klacht tijdens de menopauze. Vaak hebben oogproblemen te maken met een overbelaste lever. Een ontgifting van de lever, via een leversparend dieet zonder suiker of alcohol, is dan zeker aan te bevelen. Ook een sapjeskuur kan, maar dat doet u best onder medische begeleiding. Verder kunnen ook andere factoren een rol spelen zoals stress, werken in een omgeving met droge lucht, bepaalde medicatie enz.

Een behandeling met voedingssupplementen zoals omega 3 en 7 vetzuren (tegen droge slijmvliezen) kan soelaas brengen. Ook andere supplementen met bijvoorbeeld luteïne bestrijden droge ogen.

10. “Mijn geheugen laat me vaker in de steek. Kan dat te maken hebben met de menopauze?”

Leen Steyaert: Ja. Als uw hormonenniveaus gaan schommelen en u daardoor minder goed doorslaapt, kan dat zeker een effect hebben op uw geheugen. Maar verwar dit niet met beginnende dementie. Daar heeft het niets mee te maken. Vrouwen hebben rond de leeftijd van de menopauze ook veel om het hoofd, wat tijdelijke vergeetachtigheid extra bevordert. Maar door de band is het zo dat u onthoudt wat echt belangrijk is. Uw geheugen is eerder geneigd minder essentiële zaken niet langer op te slaan.

U kunt die vergeetachtigheid ook zelf wat tegengaan, door actief te blijven, uw geheugen te trainen en door u op één zaak tegelijk te focussen. Dat werkt zoveel beter dan voortdurend multitasken. Andere mogelijke remedies zijn yoga, relaxatie en supplementen als ginkgo biloba. Het extract van deze plant verbetert de bloeddoorstroming naar de hersenen.

11. “Wat mag ik verwachten van plantaardige hormonen (fyto-oestrogenen) en mag ik die blijven nemen om menopauzeklachten tegen te gaan?”

Leen Steyaert: De naam fyto-oestrogenen of plantaardige hormonen is eigenlijk niet correct. Het gaat wel om plantaardige producten maar het zijn geen hormonen en dus ook geen oe-strogenen. Fyto-oestrogenen zijn een soort regulators van de cellen. Net als lichaamseigen hormonen hebben ze een impact op de oestrogeenrecep- toren in ons lichaam. Ze passen hun regulerende werking aan naargelang de situatie. Is uw oestrogeenniveau te laag, dan hebben ze een oestrogeeneffect; is uw niveau te hoog, dan blokkeren ze de oestrogeenreceptoren. De meeste fyto-oestrogenen zijn afkomstig van soja. Er zijn verschillende types zoals isoflavonen (in soja en peulvruchten), coumestanen (in luzerne en rode klaver) en lignanen (lijnzaad). Ook fyto-oestrogenen in voeding kunnen de menopauze zachter laten verlopen. U vindt ze in aardappelen, aardbeien, abrikozen, appels, amandelen, blauwe bessen, bonen, dadels, doperwten, maïs, olijfolie, rijst, peterselie, wortels enz.

Steeds meer vrouwen gebruiken supplementen met fyto-oestrogenen als natuurlijk alternatief voor een hormoonvervangende therapie. De meeste supplementen zijn veilig bevonden. Maar men is er nog niet helemaal uit hoe de extracten precies werken. En van niet alle fyto-oestrogenen is de doeltreffendheid even eenduidig aangetoond. Van isoflavonen is intussen wel bewezen dat ze het aantal opvliegers aanzienlijk kunnen verminderen. Een aantal studies toont ook aan dat ze de botstructuur zouden verbeteren en dus osteoporose afremmen. Maar voor de wetenschap is het nog wachten op de resultaten van de langetermijneffecten.

12. “De jongste tijd hoor ik veel over bio-identieke hormonen. Zijn die veiliger dan klassieke hormonen?”

Leen Steyaert: De klassieke hormoontherapie gebeurde vroeger vooral met synthetische hormonen die niet helemaal gelijk zijn aan de hormonen die door het vrouwelijk lichaam worden aangemaakt. Tegenwoordig wordt bij hormoonvervangende therapie meer gekozen voor bio-identieke hormonen, vervaardigd uit plantaardig materiaal en die identiek dezelfde moleculen bevatten als de vrouwelijke hormonen. Bij vrouwen met ernstige overgangsklachten worden ze voorgeschreven in de vorm van gels of pleisters. Veel vrouwen zijn er positief over maar er is nog niet zoveel bekend over mogelijke bijwerkingen en langetermijneffecten.

De discussie over hormoonvervangende therapie woedt al jaren en is nog lang niet uitgeklaard. Gebruik bio-identieke hormonen daarom alleen onder strikt medisch toezicht van een gespecialiseerd arts/gynaecoloog of een anti-aging arts. Zij zullen regelmatig uw bloed controleren en indien nodig de dosissen bijsturen. Schakel bij voorkeur eerst natuurlijke middelen en methoden in om gezondheidsonevenwichten aan te pakken. Levert dat onvoldoende resultaat, dan kunt u een andere weg uitproberen maar informeer u vooraf grondig over bio-identieke hormonen.

Stralend door de menopauze – Leen Steyaert – Standaard uitgeverij – euro 19,95 – isbn 9002239637.