Elektromagnetische overgevoeligheid: als stralen ziek maken

Hoofdpijn, slaapstoornissen, tinnitus, hartritme-stoornissen... kunnen een link hebben met over-gevoeligheid voor elektromagnetische straling. Zo’n 5% van de bevolking zou er last van hebben.

Constant oorsuizen, slapeloosheid, misselijkheid, tintelingen in de armen... Zes jaar geleden kreeg Colette Devillers (69) last van merkwaardige symptomen. “Ik raadpleegde mijn arts, onderging een reeks onderzoeken, maar de dokter zei dat er niets aan de hand was.” Nochtans bestond er volgens Colette geen twijfel: de symptomen waren plots opgedoken, een dag nadat in haar buurt een 4G-antenne was neergepoot. Vrij snel kwam ze erachter dat ze niet de enige is. Volgens het Franse Agentschap voor voedsel, milieu en veiligheid en gezondheid op het werk zou 5% van de bevolking overgevoelig zijn voor elektromagnetische straling.

En dus richtte Colette Devillers een vzw op die ijvert voor de erkenning van elektrohypersensitiviteit (EHS) of elektroallergie. Die brengt mensen samen met gezondheidsklachten als gevolg van straling en wil de betrokkenen een stem geven. Ze wil het probleem in ons land ook laten erkennen als handicap – naar het voorbeeld van Zweden -, zodat mensen die aan de aandoening lijden in een voor hen leefbare elektromagnetische omgeving kunnen wonen en werken. “Dat betekent onder meer dat er witte zones moeten komen, zeg maar zones waar kunstmatige elektromagnetische straling maximaal wordt beperkt”, zegt Colette Devillers. Die zones bestaan al in een aantal Franse ziekenhuizen en zorgen ervoor dat ook mensen die overgevoelig zijn voor elektromagnetische straling toegang kunnen krijgen tot de zorg.

Allesbehalve bovennatuurlijk

Elektrohypersensitiviteit werd lange tijd gezien als een ingebeelde ziekte, een psychologisch probleem. Tot de Wereldgezondheidsorganisatie de aandoening in 2005 erkende als idiopathische milieu-intolerantie door elektromagnetische velden. De laatste 15 jaar verschenen almaar meer studies die een verband aantonen tussen draadloze communicatietechnologie – gsm-masten, wifi, smartphone – en gezondheidsklachten, zoals roodheid, tintelingen, brandwondengevoel, vermoeidheid, futloosheid, concentratieproblemen, duizeligheid, misselijkheid, hartkloppingen en spijsverteringsproblemen.

“Alle levende wezens zijn elektrogevoelig”, klinkt het bij huisarts Magali Koelman. “Dieren, planten én mensen. Gelukkig weet ons lichaam de toxische gevolgen van straling tot op een bepaalde hoogte ongedaan te maken.” Elektrohypersensitiviteit zou het gevolg zijn van een lange fase van sensibilisatie, gedurende dewelke je door constante blootstelling aan elektromagnetische straling, geleidelijk intolerant wordt. “Iedereen loopt gevaar, ook al lijken sommigen door genetische factoren vatbaarder”, zegt dokter Magali Koelman. “Onze cellen beschikken over kanalen om met hun omgeving te communiceren. Ze beschermen de cellen door op het juiste moment open en dicht te gaan. De cellen zelf functioneren dankzij natuurlijke elektromagnetische velden. Maar door de voortdurende aanwezigheid van kunstmatige elektromagnetische velden, kunnen die kanalen op het verkeerde moment opengaan en het hele systeem verstoren.”

Er is met andere woorden niets bovennatuurlijks aan elektrohypersensitiviteit. Het fenomeen heeft mogelijks wel gevolgen voor het hele lichaam: het zenuwstelsel, het hart, het hormonale systeem... “Sommige mensen vertonen erg hinderlijke symptomen: ze kunnen zich niet meer concentreren, slapen slecht, kunnen nog nauwelijks praten, ervaren een brandend gevoel wanneer ze de computer opzetten of hun smartphone gebruiken. Wellicht weten heel wat mensen niet dat ze overgevoelig zijn voor elektromagnetische straling, omdat ze slechts lichte symptomen vertonen, die ze toeschrijven aan vermoeidheid of stress.”

Straling ontwijken

Er bestaat vooralsnog maar een manier om te achterhalen of je last hebt van elektrohypersensitiviteit: je smartphone links laten liggen, wifizones mijden, thuis teruggrijpen naar die goeie ouwe kabel en dan nagaan of er beterschap optreedt. “Bij mij was het resultaat frappant”, legt Colette Devillers uit. “Vandaag staat mijn smartphone uit: hij ligt in de kast en ik zet hem pas aan als dat echt nodig is. Wanneer ik op bezoek ga bij mensen met een smart-tv – tegenwoordig zowat elke televisie – word ik al misselijk als ik het toestel nader. Zodra ik naar een andere ruimte ga, ebt de misselijkheid weg.”

Mensen met een elektroallergie stuiten vaak op ongeloof, niet alleen van hun omgeving, maar ook van artsen. Allemaal een gevolg van desinformatie, aldus dokter Magali Koelman, die zich in de massa literatuur over het onderwerp heeft verdiept. “Aan bewijzen geen gebrek.” Uiteraard spelen ook de immense financiële belangen die met draadloze technologie gepaard gaan een rol.

Samen met enkele collega’s wil dokter Koelman het probleem aankaarten bij de Belgische wetenschappelijke wereld en zorgen dat mensen met elektrohypersensitiviteit beter worden opgevangen: “Er is niet alleen een probleem van erkenning, maar ook van ondersteuning. Er is maar één doeltreffende behandeling: straling vermijden. Het heeft geen zin om die mensen psychotherapie aan te praten: zolang ze blootgesteld blijven aan straling, houden de symptomen aan.”