Gebroken hart is geen akkefietje

Het gebroken-hartsyndroom wordt uitgelokt door hevige emoties, zoals een relatiebreuk, het overlijden van een geliefde, een ontslag. Het geeft dezelfde symptomen als een infarct, maar dat is het niet. Al is het evenmin een akkefietje.

Je hoort mensen wel eens zeggen dat ze een gebroken hart hebben. Maar soms tast intense psychische pijn inderdaad het orgaan aan dat we vanouds associëren met liefde en genegenheid. Bij het takotsubo-syndroom, een aandoening die in de jaren 90 voor het eerst werd beschreven door Japanse artsen en bij ons bekend staat als gebroken-hartsyndroom of stresscardiomyopathie, neemt de linkerhartkamer de vorm aan van een tako tsubo, een bolle pot met smalle hals die in Japan wordt gebruikt om inktvissen te vangen.

Net als bij een infarct

“Het gebroken-hartsyndroom treft in 9 op de 10 gevallen vrouwen, vooral na de menopauze, wellicht omdat de hormonen hun beschermende rol dan niet langer vervullen”, aldus dr. Pierre Troisfontaines (cardioloog, Citadelle-ziekenhuis, Luik). “De aandoening wordt uitgelokt door psychische of emotionele stress in de brede zin van het woord: ruzie in de familie, een relatiebreuk, een scheiding, maar ook fysieke agressie. In tijden van crisis neemt het aantal gevallen beduidend toe.” Zo ook tijdens de coronapandemie. “En ook wie te maken krijgt met een conflict of oorlogssituatie, zoals momenteel in Oekraïne, loopt een verhoogd risico”, verduidelijkt Pierre Troisfontaines. Soms kan ook een heuglijke gebeurtenis, zoals een huwelijk, de geboorte van een kind of een overwinning een gebroken-hartsyndroom uitlokken, al gaat het bij de overgrote meerderheid toch eerder om negatieve ervaringen.

“Typisch voor het gebroken-hart- syndroom is dat stress het orthosympathische zenuwstelsel stimuleert en er een grote hoeveelheid stresshormoon (catecholamines) vrijkomt. Die hormonen veroorzaken spasmen ter hoogte van het hart en dus hartlijden, met een linkerhartkamer die niet meer normaal samentrekt.” Een drukkend gevoel op de borst, hevige pijn, abnormale kortademigheid: de symptomen zijn dezelfde als bij een hartaanval, wanneer het hart door obstructie van een kransslagader plots zonder zuurstof komt te zitten.

De patiënt dient zich in het zieken- huis dus aan met een vrij spectaculair ziektebeeld. Op het elektrocardiogram zijn trouwens soms wijzigingen te zien, zoals we die ook vaststellen bij een infarct. Maar uit onderzoek van de kransslagaders (coronarografie) blijkt dat er, anders dan bij een infarct, daar geen probleem is. Bij onderzoek van de hartfunctie (ventriculografie) stellen we wél een aantasting vast van de bloedsomloop van de kleinste bloedvaten en daarnaast die typische vervorming van de linkerhartkamer, die eruitziet als een inktvisval. Beeldvorming (MRI) van het hart kan de diagnose bevestigen.” Volgens studies zou 3 tot 6% van de patiënten die zich op de spoed aanmelden met symptomen die doen denken aan een infarct, in feite een gebroken-hartsyndroom hebben.

Follow-up is nodig

Ook al treden er nu en dan complicaties op – zoals hartfalen, hartritmestoornissen... -, toch is het gebroken-hartsyndroom in de meeste gevallen omkeerbaar en herstelt het hart zich doorgaans na enkele weken. Dat neemt niet weg dat je na zo’n voorval medisch moet worden opgevolgd en bètablokkers moet nemen. In geval van hartfalen is tevens nog meer medicatie nodig (een diureticum, een ACE-remmer of een ARB of angiotensine II-receptor-blokker). “Een gebroken-hartsyndroom is dus echt geen akkefietje”, benadrukt dr. Troisfontaines nogmaals.

“In de meeste gevallen geneest het hart, maar dat kan wel drie tot zes maanden duren. Je moet dus geregeld op controle. Soms zijn ook een hartrevalidatieprogramma, geneesmiddelen en therapie om beter te leren omgaan met stress en angst aangewezen.” Die nabehandeling is belangrijk, want het risico op herval is niet te verwaarlozen: ongeveer 11% van de patiënten hervalt binnen de vijf jaar. “We vermoeden dat er bij dit syndroom sprake is van genetische aanleg. Ook zeer angstige mensen lopen meer risico”, aldus nog dr. Troisfontaines. En ook al is stress bij het gebroken-hartsyndroom duidelijk de trigger, voor het overige spelen dezelfde risicofactoren als bij andere hart- en vaatziekten: alcoholgebruik, roken... Leef je gezonder, dan loop je dus minder risico op een gebroken hart.