Geen menopauzeklachten? 5 dingen die je toch best checkt!

Ook als je geen menopauzeklachten hebt, doen zich in je lichaam allerlei veranderingen voor. Met de juiste informatie kan je kwalijke gevolgen ervan counteren.

Je hoort ze zelden, maar het zijn geen uitzonderingen: maar liefst één op de vier vrouwen komt quasi klachtenvrij de menopauze door. “Wat niet noodzakelijk betekent dat je dan gezonder bent. Ook als je zonder klachten blijft, doen zich tal van veranderingsprocessen voor, die je risico op hart- en vaatziekten, osteoporose of dementie vergroten”, verduidelijkt prof. Depypere (Menopauzekliniek, UZ Gent). “We evolueren stilaan naar een aanpak waarbij van elke vrouw in de menopauze een individueel risicoprofiel wordt opgemaakt, zodat eenieder die het nodig heeft de meest aangewezen preventieve behandeling krijgt. Die kan variëren van meer sport, betere eetgewoonten tot natuurlijke hormoonsubstitutie (HST).” De menopauzespecialist raadt vrouwen dan ook aan volgende (subtiele) veranderingen te checken.

1 Verhoogde cholesterol en bloeddruk

Door het wegvallen van de beschermende oestrogenen kunnen je cholesterol en bloeddruk, zonder dat je daar ook maar iets van merkt, sterk toenemen. Je bloedvaten verliezen hun elasticiteit en vormen een grote risicofactor voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. Vrouwelijke hormonen hebben ook een beschermend effect tegen plaqueontstekingen en slagaderverkalking, maar ook dat valt weg. Dat verklaart waarom het risico op cardiovasculaire klachten vanaf de menopauze fors stijgt.

Dit kan je doen. “Laat tijdens de menopauze je cholesterol en bloeddruk checken, zodat je individueel risico kan worden berekend. Wetenschappelijke studies tonen aan dat een lage dosis natuurlijke oestrogenen bij aanvang van de menopauze het proces van slagaderverkalking vertraagt. Dat maakt HST interessant voor vrouwen met een verhoogd risico, zelfs al heb je geen typische menopauzeklachten. Bovendien geven hart- en vaatziekten bij vrouwen vaak andere symptomen dan bij mannen, waardoor ze laattijdig of niet worden behandeld.”

2 Brozere botten

Botontkalking is nog zo’n sluipende verandering die vooral tenger gebouwde vrouwen treft. “Zij beschikken over weinig vetcellen en dat is voor osteoporose een nadeel. Want in die vetcellen zit aromatase, een enzym dat in staat is om mannelijk hormoon om te zetten in vrouwelijk oestrogeen. Tijdens de menopauze blijven je bijnieren dit mannelijk hormoon verder aanmaken, waardoor vrouwen die iets volumineuzer zijn iets meer oestrogeen behouden dan tengere dames. Bij die laatste verloopt de botafbraak daardoor sneller.”

Dit kan je doen. “Voldoende bewegen zorgt zowel voor sterkere spieren als voor steviger botweefsel. Heeft je moeder osteoporose, dan heb jij ook een groter risico op botontkalking. Ben je tenger gebouwd en zijn er bijkomende risicofactoren – vroege menopauze, moeder met osteoporose, ... – laat dan rond 60 een botdensitometrie doen. Is er al sprake van osteoporose, dan kan je je behandeling combineren met bisfosfonaten en calcium om de kans op botbreuken te verkleinen. Heb je een verhoogd risico dan kan je met een lage dosis natuurlijke oestrogenen de botafbraak al goed afremmen.”

3 Buikvet

Door het samengaan van twee verschillende lichaamsprocessen kan het vetweefsel in en om je buik langzaamaan beginnen aangroeien. Vaak start dat proces al in de jaren voor de overgang. “Een normaal verouderingsproces doet je spiermassa afnemen waarbij vetweefsel in de plaats komt. Dit vertraagt je stofwisseling (basale metabolisme), want spieren verbruiken meer calorieën, ook in rust. Dat proces wordt in de menopauze verder in de hand gewerkt door je veranderende hormoonspiegels. De menopauze beïnvloedt je lichaamssamenstelling, zelfs als er geen gewicht bij komt. Daardoor krijg je een meer mannelijke vetverdeling rondom de buik.” Abdominaal vet is niet onschuldig want de opslag van deze vetcellen stimuleert ontstekingen, wat op termijn tot een chronische toestand van ontsteking in je lichaam kan leiden. “Bovendien bevordert buikvet insulineongevoeligheid, wat kan leiden tot diabetes type 2, een verhoogde bloeddruk en cholesterol.”

Dit kan je doen. Je pakt overtollig buikvet best aan door aan krachttraining te doen. Op die manier hou je je spiermassa in stand of vergroot je ze, waardoor je metabolisme op peil blijft. Dat kan in een fitness, maar je kan ook een aantal technieken aanleren bij een kine en thuis aan de slag gaan. Streef naar twee tot drie sessies per week, waarbij je alle grote spiergroepen oefent.

4 Drogere huid en vaginawand

Zonder oestrogenen delen de cellen in je onderste generatieve huidlagen veel trager, waardoor het aantal lagen van je opperhuid stilaan afneemt. Je maakt ook minder elastine en collageen aan. En dus wordt je huid geruisloos dunner en droger, met soms fijne beharing op je gelaat. Ook in je vaginawand vertraagt het herstel en de groei van weefsel. Na enkele jaren kan dat tot atrofie van je vagina leiden, een branderig gevoel – vergelijkbaar met een schimmelinfectie – en pijn bij het vrijen.

Dit kan je doen voor je huid. Je bent zeker gebaat bij een aangepaste huidverzorging die inwerkt op huidverslapping en bij aangepaste hydratatie. Stoffen zoals hepes en glycerine (vernieuwing en hydratatie), hedione (talgproductie) en een uv-filter werken voedend en beschermend. Ook natuurlijke oestrogenen kunnen huidverandering afremmen.

Dit kan je doen voor je vagina. Via vaginale therapie kan je op dit atrofieproces anticiperen. “Deze therapie is niet enkel interessant als je al klachten hebt, maar ook als dit proces bij jou nog in het beginstadium verkeert. Vaginale hormonale tabletten zijn een heel veilige behandeling om je vaginawand elastisch te houden.”

5 Hersenen

Oestrogeen speelt een rol bij verschillende hersenfuncties – zoals de doorbloeding en het geheugen – en zou de hersenen ook beschermen. Ook wordt het verband tussen oestrogenen en dementie almaar duidelijker. Dementie treft vrouwen immers vaker dan mannen. Dat effect is nog opvallender bij wie voortijdig in de menopauze belandt. Uit een aantal studies blijkt dat vrouwen die al bij aanvang van de menopauze hormoonsubstitutie (HST) nemen, tot 20% minder risico lopen om alzheimer te ontwikkelen. Dat lijkt erop te wijzen dat oestrogenen een effect hebben op deze ziekte. “Momenteel voeren we zelf een onderzoek om na te gaan hoeveel en welke afbraakstoffen van de hersenen zich bij vrouwen in de menopauze in het bloed bevinden. We vergelijken hun bloed voor ze met HST starten en na het gebruik van verschillende vormen van HST. Bedoeling is om na te gaan welke preparaten het best werken bij welk type vrouwen. Zo zijn er al aanwijzingen dat vrouwen die drager zijn van het Apo E4-eiwit, de gekende genetische risicofactor voor alzheimer, baat hebben bij natuurlijke oestrogenen.”