Hartfalen almaar beter behandeld

Hartfalen wordt weleens ‘de kanker van de cardiologie’ genoemd. Deze chronische en progressieve ziekte is immers de belangrijkste oorzaak van ziekenhuisopname bij 65-plussers, al kan ze ook jonge mensen treffen. Gelukkig gaat de behandeling er met sprongen op vooruit.

Vermoeidheid, kortademigheid, verminderde activiteit, hulpbehoevendheid... Achter de term ‘hartfalen’ gaat een ziekte schuil die voor de patiënt tal van gevolgen heeft. “Bij hartfalen is het hart niet langer in staat om zijn pompende functie correct te vervullen. Patiënten met deze hartaandoening moeten vaak in het ziekenhuis worden opgenomen. En helaas ligt het sterftecijfer nog altijd hoog”, zegt dokter Pierre Troisfontaines, diensthoofd cardiologie en hoofd van het hartfalencentrum in het Citadelleziekenhuis in Luik.

In België lijden ongeveer 250.000 mensen aan hartfalen. Elke dag worden er in ons land 40 nieuwe gevallen vastgesteld. Hartfalen of hartinsufficiëntie is ook de belangrijkste oorzaak van ziekenhuisopname bij 65-plussers. En tegen 2030 zal het aantal patiënten met hartfalen wellicht met 30 tot 40% toenemen. Hoe dat komt? Omdat er nu efficiënter medisch wordt ingegrepen, overleven veel mensen een hartinfarct, al houden ze er soms hartfalen aan over.

Te weinig zuurstof en nutriënten

Vaak is er een link tussen hartfalen en een kransslagaderaandoening en/of hoge bloeddruk. Een onevenwichtig voedingspatroon, een zittend leven, te weinig lichaamsbeweging, roken en overmatig alcoholgebruik werken de ziekte in de hand. Ook virale of bacteriële infecties kunnen een rol spelen. Dat is ook gebleken sinds covid: een besmetting met het coronavirus kan leiden tot myocarditis (ontsteking van de hartspier), met soms hartfalen tot gevolg. Typisch voor de ziekte is dat het hart niet meer optimaal kan samentrekken (uitdrijvingsfase) of ontspannen (vullingsfase). Het bloed circuleert niet meer naar behoren en kan het lichaam dus niet langer van voldoende zuurstof en nutriënten voorzien, met vermoeidheid en kortademigheid tot gevolg.

Ben je moe en kortademig zonder dat je daar een verklaring voor vindt, praat er dan over met je dokter.

Omdat het hart zijn pompende functie niet meer naar behoren vervult, kan er zich vocht gaan opstapelen in het lichaam. “Snelle gewichtstoename zonder aanwijsbare oorzaak, een gezwollen buik en gezwollen enkels wijzen mogelijk op hartfalen”, zegt dokter Pierre Troisfontaines. “Ben je moe en kortademig zonder dat je daar een verklaring voor hebt, praat er dan over met je dokter”, zo stipt hij aan. “Zeker als je een hoge bloeddruk hebt, moet je laten onderzoeken of het niet om hartfalen gaat. De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose wordt gesteld is 60 à 65 jaar, maar ook dertigers krijgen met de ziekte te maken.”

Behandeling gaat met sprongen vooruit

Er zijn drie types van hartfalen, ingedeeld op basis van de ‘ejectiefractie’, d.w.z. de kracht van de hartkamers en de mate waarin die zich bij elke hartslag ledigen. “Bij hartfalen met verminderde ejectiefractie – ongeveer de helft van alle gevallen – is de pompfunctie duidelijk aangetast”, legt de specialist uit. “Daarnaast is er ook hartfalen met behouden ejectiefractie en hartfalen met matige ejectiefractie.” Deze indeling stuurt de behandeling. Bij hartfalen met verminderde ejectiefractie worden voornamelijk vier categorieën van moleculen ingeschakeld. “Het valt aan te raden om binnen de zes weken na de start van de behandeling de maximale doses van deze vier categorieën van geneesmiddelen in te zetten. Op die manier kunnen we zowel het aantal ziekenhuisopnames als het aantal overlijdens terugdringen.” Ongeacht het type van hartfalen gaat de voorkeur vandaag uit naar SLGT2-remmers (empaglifozine of dapaglifozine). Dit zijn geneesmiddelen die aanvankelijk werden gebruikt ter behandeling van diabetes type 2. “SLGT2-remmers hebben een ware revolutie teweeggebracht bij de behandeling van hartfalen. Recente studies hebben namelijk aangetoond dat we met deze moleculen het aantal ziekenhuisopnames kunnen doen dalen en de prognose van de patiënt kunnen verbeteren. En deze moleculen blijken tevens de nieren te beschermen.” Nog een opmerkelijke ontdekking: ook door een eventueel ijzertekort te corrigeren (via injecties) verhogen de overlevingskansen van de patiënt.

“Verder is het belangrijk om in te zetten op multidisciplinaire zorg”, beklemtoont dokter Troisfontaines. Dat gebeurt vandaag in de circa vijftig hartfalenklinieken in ons land. “Hartrevalidatie is erop gericht de patiënt aangepaste oefeningen te laten doen om de ziekte te stabiliseren. Met de hulp van o.a. een dieetkundige, een kinesist en een psycholoog pakken we ook andere aandoeningen aan, bijvoorbeeld diabetes of nierfalen.” Vandaag biedt ook de telegeneeskunde nieuwe mogelijkheden om patiënten op te volgen. “Uit studies komt naar voren dat telecardiologie de cardiovasculaire sterfte met de helft kan verlagen.” Ook om de levenskwaliteit te verbeteren is dit een veelbelovende piste. Lees er meer over op de volgende pagina.