Heupproblemen doorgelicht

Stijfheid, pijn in de liesstreek of aan de buitenkant van je heup, maar ook een opspelende knie, kunnen wijzen op heupproblemen. De voornaamste boosdoeners – artrose en ontstekingen – vragen elk een specifieke aanpak.

Om de oorzaak van aanhoudende heuppijn te achterhalen, is het belangrijk om grondig in te zoomen op de exacte klachten. “Situeert de pijn zich vooral in je liesstreek, en straalt ze uit naar je bovenbeen, bil of knie, dan wijst dat richting artrose. Dat is bij 50-plussers de voornaamste oorzaak”, zegt heupchirurg dr. Lieven Dossche (UZA).

Maar pijnklachten kunnen ook misleidend zijn. “Soms signaleren mensen uitsluitend kniepijn. Wanneer we dat verder onderzoeken, blijkt hun knie in orde en situeert het probleem zich hogerop bij de heup, waar ze nochtans niets gewaarworden. Doordat er zenuwbanen lopen tussen je heup- en je kniegewricht is het mogelijk dat de artrosepijn zich op een andere plaats uit dan waar ze wordt veroorzaakt.”

Heupartrose

Bij artrose is het kraakbeenlaagje aangetast dat ervoor zorgt dat je botuiteinden in je heupgewricht gesmeerd over elkaar heen bewegen. Dat dempende laagje kan deels of zelfs volledig weggesleten zijn. Bij gevorderde artrose schuren de bot-uiteinden quasi rechtstreeks tegen elkaar, wat voor een zeurende pijn kan zorgen. “Erg kenmerkend is dat je dan moeite ondervindt bij het hurken of bukken, bijvoorbeeld om je sokken of schoenen aan te trekken. Ook hinder bij het traplopen en startpijn na lang zitten zijn typerend. Naarmate het slijtageproces vordert, kan bewegen moeizamer en pijnlijker worden.” Artrose neemt toe met ouder worden, maar overgewicht, intense belasting van je gewrichten of erfelijke aanleg, kunnen dat proces bevorderen. “Toch zorgt heupartrose niet bij iedereen voor gelijke klachten. We zien mensen van wie de scan een flinterdun kraakbeenlaagje toont, maar die amper hinder hebben, terwijl anderen met beginnende artrose al beperkt worden bij dagelijkse bewegingen.”

Naast pijn kan artrose, in combinatie met een andere trigger zoals bewegen, ook een ontstekingsreactie uitlokken met vaak veel vocht in het gewricht. “Na een langere wandeling of intense inspanning, kan je met milde artrose plots meer klachten ervaren door zo’n ontsteking. Via medicatie of een infiltratie met corticosteroïden in je heupgewricht kan die ontstekingsreactie goed worden verholpen, maar dat verandert niets aan je bestaande artrose.”

Aangepast bewegen

Artrose omkeren of genezen kan nog niet, maar er zijn wel wat mogelijkheden om de gevolgen aan te pakken. “Bij sommigen kan het aanpassen en doseren van activiteiten al een stap vooruit betekenen, al is dat niet voor iedereen even gemakkelijk om te aanvaarden. Sporten met een hoge impact en bruuske draaibewegingen, zoals tennis of voetbal, vervang je beter door beweging met een lage impact, zoals fietsen, zwemmen of wandelen binnen je comfortzone. Maar blijven bewegen is belangrijk, omdat het ook de spieren rond je gewricht sterk houdt. Die kunnen je gewricht beter beschermen.”

Bij pijnopstoten kan tijdelijk medicatie zoals pijnstillers of ontstekingsremmers worden ingezet. “Maar het effect ervan is beperkt en je moet uitkijken voor ongewenste bijwerkingen bij langdurig gebruik.” Daarnaast zijn er heel wat voedingssupplementen, zoals glucosamine, die erop gericht zijn om het resterende kraakbeen te onderhouden. Dat is vooral nuttig wanneer de artrose nog niet te ver gevorderd is. Je moet deze supplementen wel enkele maanden innemen voor je een effect merkt. “Sommige mensen zien hun klachten hiermee afnemen, anderen niet. Als je na enkele maanden geen verschil voelt, stop je er beter mee.” Curcumine heeft een gelijkaardige werking en bevordert ook de soepelheid van je spieren. Daarnaast is er nog een hele waaier voedingssupplementen voor de gewrichten, die wetenschappelijk niet altijd even sterk onderbouwd zijn. “De resultaten zijn wisselend, maar je moet er zeker geen wonderen van verwachten of te veel geld aan uitgeven.”

Injecties

Infiltraties met hyaluronzuur in het aangetaste gewricht kunnen de klachten vaak een jaar weghouden, doordat deze echt inwerken op het kraakbeen zelf. “Hyaluronzuur is een soort gel die veel water aantrekt. Je eigen kraakbeencellen maken die stof ook aan, maar bij artrose valt de productie ervan terug. Door die stof te injecteren in je kraakbeen, spoor je je kraakbeencellen aan om zelf weer hyaluronzuur aan te maken. Dat werkt natuurlijk enkel wanneer er nog kraakbeen rest. Reageer je hier goed op, dan kan de behandeling worden herhaald en een ingreep uitgesteld.”

Leven met een heupprothese

De kunstheup gold ooit als een enorme evolutie in de geneeskunde en is nog steeds een succesvolle oplossing voor pijnklachten en beperkingen bij gevorderde artrose. De technieken en materialen worden almaar duurzamer en lokken minder ongewenste reacties uit. De prothesen die vandaag worden geplaatst gaan probleemloos 15 jaar mee. “De ingreep geeft erg goede resultaten, als het bij de juiste indicatie gebeurt”, benadrukt dr. Dossche. “Door het succes van de kunstheup geloven sommigen onterecht dat deze prothese alle heuppijn verhelpt. Maar bij peesontstekingen is dit bijvoorbeeld geen goed idee. Bovendien blijft het een ingreep en is er altijd, een weliswaar klein, risico op complicaties.”

Bij het plaatsen van een volledige kunstheup wordt de bol van het heupgewricht vervangen door een prothese uit keramiek of metaal, terwijl de kom – het deel van je bekken waarin je gewricht draait – voorzien wordt van een nieuwe bekleding. Zo neem je de oorzaak van de pijn weg. En de revalidatie verloopt doorgaans snel. “De dag na de operatie mag je al op dat been steunen en je eerste stappen zetten onder begeleiding van de kine. Hoe vlot je nadien terug op de been bent, hangt af van je leeftijd, conditie enzovoort. Het is belangrijk om je eigen tempo te volgen en je niet aan anderen te spiegelen, zodat je je niet forceert.”

Daarnaast is er ook de sportheup, waarbij je eigen heupkop behouden blijft en voorzien wordt van een nieuw laagje metaal. Ook de kom krijgt een nieuwe bekleding. “Die ingreep werd vooral bij mannen jonger dan 60 frequent toegepast, maar daar wordt nu van afgestapt, onder meer door problemen met de materialen. Vandaag komt nog maar een beperkte groep in aanmerking voor een sportheup.”

De prothese is bedoeld om mensen met heupartrose weer een normaal actief leven te laten leiden. Maar dat betekent niet dat je die nieuwe heup ongelimiteerd kan belasten. “Bewegen is prima, maar activiteiten met een hoge impact doseer je best. Ze hebben invloed op de levensduur van je prothese. Dat geldt zeker bij vijftigers en zestigers die vermoedelijk ooit een revisieoperatie zullen nodig hebben om hun prothese te vervangen.”

Pees- en slijmbeursontsteking

Kamp je met drukkende pijn aan de buitenkant van je heup en heb je spierpijn, dan wijst dat eerder op een ontsteking van een of meer pezen rond je heupgewricht. Deze pezen spelen een belangrijke rol bij het aandrijven van je heupgewricht en zorgen ervoor dat je soepel in verschillende richtingen kan bewegen. Wanneer ze ontstoken of overbelast raken, heeft dat ook een effect op de spieren errond, die hierdoor uit evenwicht geraken. Naast behandelen met ontstekingsremmers en oefentherapie bij de kinesitherapeut, kunnen aanvullende therapieën hier nuttig zijn. “Zoals shockwavetherapie, waarbij geluidsgolven worden uitgezonden ter hoogte van de pijnlijke plek. Een andere optie is dry needling, waarbij met een naald in de aangetaste zone van de pees wordt geprikt. Die technieken stimuleren de pees om zichzelf te herstellen.”

Waarom peesontstekingen zich voordoen, is niet altijd duidelijk. “Ze kunnen gelinkt zijn aan overbelasting van je spieren en pezen door te intens sporten of een andere activiteit. Maar ze kunnen ook worden uitgelokt doordat je onbewust anders gaat bewegen bij rugpijn. En vaak is er geen directe oorzaak. Zonder behandeling kan zo’n ontsteking chronisch worden en dan kan het herstel lang duren.”

Is de slijmbeurs zelf ontstoken, dan ervaar je een hevige pijn aan de zijkant van je heup. Ontstekingsremmers, rust voor je heup en gerichte kine-oefeningen om je spieren te versterken kunnen dit verhelpen.

Zo hou je je heup soepel

Voer volgende oefeningen rustig en ontspannen uit. Herhaal ze geregeld, maar niet te lang. En ga niet over je pijngrens!

1. De brug

Ga op je rug liggen op een matje. Buig je knieën en plaats je voeten plat op de grond. Span je buikspieren op. Til je lichaam omhoog zodat je één lijn krijgt van je schouders tot je knieën. Hou die positie vijf seconden aan. Laat je bekken zachtjes zakken. Herhaal vijf maal.

2. Je been heffen vanuit zijlig

Ga op een matje liggen op je zij. Steun met je hoofd ontspannen op je hand. Til je bovenste been gestrekt op en hou enkele seconden aan. Duw je bekken naar voren zodat je lichaam op één lijn ligt. Laat je been weer rustig zakken. Herhaal de oefening tien maal. Wissel dan van zijde en herhaal aan de andere kant.

3. De benen spreiden

Ga op je rug liggen, de benen gestrekt. Spreid je benen en breng ze weer naar elkaar. Herhaal tien maal.