“Sinds een tijdje heb ik ’s avonds een prikkelende sensatie in de kuiten die pas ophoudt wanneer ik beweeg. Wat is dit en hoe raak ik er vanaf?”
“Typisch voor rusteloze benen is dat dit fenomeen optreedt in de avond, wanneer je in je zetel zit of net in bed ligt. Maar er zijn ook mensen bij wie het al overdag begint”, weet neuroloog en slaapexpert dr. Inge Declercq (UZ Antwerpen). De ene omschrijft het als een vervelend, tintelend gevoel in de onderbenen, anderen hebben het over jeuk, prikkels of het gevoel van spuitwater dat onderhuids bruist waardoor ze beweegdrang ervaren. De enige manier om het te laten ophouden is door je benen te bewegen, op te staan en rond te wandelen.
“Dat zal het gevoel tijdelijk onderdrukken maar niet verhelpen. Soms gaan rusteloze benen ook gepaard met perio- dieke beenbewegingen tijdens de slaap. Die gebeuren eerder onbewust en kunnen ook los van rusteloze benen opduiken. De oorzaken zijn nog niet volledig opgehelderd.”
Van cafeïnestop tot ijzertabletten
Om rusteloze benen te verhelpen wordt in eerste instantie gekeken naar levensstijlaanpassingen. “Radicaal stoppen met cafeïne en theïne, ook ’s ochtends, kan soms al volstaan. Ook voldoende bewegen overdag (wandelen, fietsen) is zinvol. Intensief sporten doe je beter niet (’s avonds), want dit kan het net erger maken. Verder helpen ook ademhalingsoefeningen om aan stressreductie te doen, want er is sprake van overactivering van het sympathisch zenuwstelsel.” Een andere noodzakelijke stap is de ijzerwaarden in je bloed laten nagaan. “Cruciaal is het ferritinegehalte, een ijzerdragend eiwit waarvan je minimum 75 microgram/l moet hebben. Doordat die waarde een stuk hoger ligt dan de klassieke labwaarden merken niet alle huisartsen dit als een tekort op. Heb je een te laag ferritinepeil, slik dan minstens drie maanden elke ochtend ijzertabletten. De kans is reëel dat je zo van je rusteloze benen af raakt”, aldus dr. Declercq.
Medicatie
Zijn je ijzerwaarden wel op peil, maar vinden je benen geen rust, dan is medicatie de volgende stap. “De ideale behandeling die bij iedereen aanslaat, bestaat nog niet. De eerstelijnsbehandeling zijn geneesmiddelen die aanvankelijk bij epilepsie werden ingezet: pregabaline en gabapentine, die de overprikkelde zenuwbanen tot rust brengen. De behandelingen moeten altijd onder medische begeleiding gebeuren.
Een middel dat in het verleden vaak werd ingezet, maar waarvan nu is aangetoond dat het de aandoening net verergert, is het parkinsonmedicijn pramipexole. Vandaag krijgen we nog altijd patiënten over de vloer bij wie we dit middel moeten afbouwen om komaf te maken met hun rusteloze benen.” Een laatste middel waarnaar gegrepen wordt bij hardnekkige rusteloze benen is morfine. “Jammer genoeg is er vandaag nog steeds een groep mensen bij wie geen enkel middel echt aanslaat. Bij hen blijft het zoeken naar combinaties om het leed te verzachten.”
