Is het artrose of artritis?

Achter pijnlijke gewrichten kunnen meerdere oorzaken schuilgaan. Artrose is de meest voorkomende boosdoener en dat houdt veel meer in dan louter verlies van kraakbeen.

Welke klachten wijzen op artrose in de gewrichten?

Prof. Gaëtane Stassijns, diensthoofd Fysische Geneeskunde en Revalidatie UZ Antwerpen: “Pijn door artrose ontstaat door belasting van het aangetaste gewricht. Aan de knie of heup treedt de pijn op na langere wandelingen of een zware klus. Doorgaans heb je naar de avond toe dan ook meer last. Ook zwelling rondom het gewricht kan voorkomen. Heel kenmerkend is de ochtendstijfheid of dat stramme gevoel wanneer je rechtstaat na lang zitten. In een later stadium kan de pijn ook in rust aanwezig blijven. Artrose kan ook opstoten geven waarbij zich een lokale ontstekingsreactie voordoet met zwelling. Daarnaast moet je alert zijn voor atypische zaken zoals uitstralende pijn. Mensen denken dan meteen aan zenuwpijn maar bijvoorbeeld heupartrose kan uitstralen naar de knie. Artrose kan in elk gewricht toeslaan maar vooral knieën, heupen, nek, lage rug en handen zijn er gevoelig voor.”

Wat gebeurt er bij artrose?

Een wijdverspreid misverstand bij artrose is dat de problemen louter het gevolg zijn van een afgesleten kraakbeenlaagje. Bij deze aandoening zijn alle structuren van het gewricht betrokken zoals de botten, het gewrichtskapsel, het gewrichtsvocht en het schokdempende laagje kraakbeen. Door een trauma, een as-afwijking (zoals X-benen), een slechte houding, obesitas, slijtage enz. kan het evenwicht verstoord raken tussen wat een gewricht aankan (belastbaarheid) en de belasting. Om dat te compenseren komt een hele reeks aan processen op gang die zich gelijktijdig afspelen en die elkaar onderling beïnvloeden. Om de druk te helpen opvangen kunnen zo typische botvervormingen opduiken die het gewricht veranderen. Daarnaast boet het verdwijnende kraakbeenlaagje ook in aan kwaliteit, wat dan weer een negatief effect heeft op het bot, het gewrichtsvocht en het kapsel.

Welke behandelingen zijn mogelijk?

De eerste stap is oefentherapie die quasi het effect heeft van medicatie, op voorwaarde dat er geen belangrijke ontsteking is. Door te bewegen hou je je gewrichten actief, ‘gesmeerd’ en soepel. Nieuw onderzoek heeft bovendien aangetoond dat beweging ingrijpt op de ziekte zelf omdat dit de aanmaak van bepaalde eiwitten stimuleert waardoor de intrinsieke kwaliteit van het kraakbeen weer verbetert.
Belangrijk hierbij is dat je matig intensief beweegt. Rustig fietsen of aquagym is top hiervoor. Ook krachttraining is van kapitaal belang. Door je spieren te versterken, creëer je een brace rondom je gewricht en kan je klachten verminderen. De kinesist kan helpen om de juiste oefeningen uit te zoeken.
Die oefentherapie kan ondersteund worden met medicatie zoals een kortdurende kuur (7 tot 10 dagen) met ontstekingsremmers tijdens een opstoot. Het dragen van een brace rond knie of enkel kan zinvol zijn om je belastbaarheid te ondersteunen maar draag hem niet permanent anders dreig je je spieren zwakker te maken. Bij erge ontstekingsreacties komen er infiltraties met cortisone in het gewricht aan te pas. Dat remt de ontsteking af maar het tast tegelijk ook kraakbeen aan waardoor het maar beperkt kan ingezet worden. Hyaluronzuur inspuiten geeft resultaten op langere termijn. Vrij recent wordt ook PRP-behandeling ingezet, waarbij bloedplaatjes uit je eigen bloed worden ingespoten om herstel te stimuleren.

Wanneer moet je aan reumatoïde artritis (RA) denken?

Dit wordt nogal eens verward met artrose maar de klachten zijn toch anders. Door een overreactie van het eigen immuunsysteem worden verschillende onderdelen van je gewricht aangevallen. Dat geeft chronische ontstekingen en warm aanvoelende zwellingen, meestal in meerdere gewrichten tegelijk. Hand, pols en voet behoren tot de meest getroffen gewrichten. Vaak treedt RA ’s nachts op en in de ochtend kan het erg lang duren voor de stramheid en pijn voorbijgaan. Je kan ook knobbeltjes zien verschijnen. Als je dit pijnpatroon ziet opduiken, kan je huisarts via een bloedanalyse nagaan of RA de oorzaak is van de klachten.

Welke behandelingen zijn mogelijk tegen RA?

RA is een auto-immuunziekte die stapsgewijs wordt behandeld met medicatie die ingrijpt op de onderliggende ontstekingsprocessen. In veel gevallen kan RA vrij goed onder controle worden gehouden. Om het een tikje complexer te maken: door RA kunnen gewrichten vervormen wat op zijn beurt dan weer aanleiding kan geven tot het ontstaan van artrose. Beide komen dus vaak samen voor.

Wat kan nog voor gewrichtspijn zorgen?

Naast valpartijen kan een lokale infectie in een gewricht klachten geven. Kristalartritis zoals jicht kan een zeer acute pijnaanval in het gewricht veroorzaken. Klassiek wordt vooral de grote teen getroffen maar het komt ook in andere gewrichten voor. De oorzaak hiervan is neerslag van urinezuurkristallen, wat een erge ontstekingsreactie geeft. ●